Książka Jastrzębskiego jest rewizją sądów odnośnie filozofii presokratejskiej i próbą wydobycia pewnego zapomnianego tudzież pomijanego aspektu obecnego według autora w kręgu wczesnych filozofów przyrody. Autor opiera się na założeniu, że pierwsi filozofowie znaleźli i przekazywali drogę prowadzącą do wyzwolenia człowieka z ram doczesności i skierowania się ku temu, co wieczne i boskie (rozumianą w sposób soteriologiczny). Autor skupia się na uwypukleniu istnienia egzystencjalno-religijnego aspekt nauczania presokratyków (a konkretnie czterech wybranych: Pitagorasa, Heraklita, Parmenidesa i Empedoklesa),jako że są pod tym względem najbardziej reprezentatywni.

Najpierw jednak stara się dowieść, że rzeczywiście presokratycy mieli takie soteriologiczne intencje, badając wpierw uwarunkowania społeczne mogące wpłynąć na ich powstanie, a potem ocalałe fragmenty z pism filozofów. Zaczyna od scharakteryzowania religijności kultury minojskiej i mykeńskiej oraz jej wpływu na czasy powstania późniejszej archaicznej kultury greckiej, następnie omawia kultury misteryjne, ich udział i rolę w kontekście dążenia Greków do drogi do nieśmiertelności. Wskazuje na wpływy i inspiracje płynące z tradycji mistycznej na działalność czterech wspomnianych filozofów. A następnie bierze na warsztat wspomnianą czwórkę i analizuje: relacje między wymiarem doczesnym a boskim (archeicznym),obraz i krytykę wymiaru doczesnego z punktu wymiaru boskiego, oraz koncepcję duszy charakterystyczną dla tej perspektywy.

Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że dla autora głównym zastosowaniem (jak gdyby jedyną lub najważniejszą funkcją) filozofii przedsokratejskiej jest właśnie soteriologia i dlatego odrzuca opozycję mythos – logos i stojąc na stanowisku, że religia przedfilozoficzna aktywnie wpływała na kształtowanie się filozofii presokratyków, stwierdzając nawet, że „archeiczną drogę do nieśmiertelności uznaję za filozoficzną wersję religijności misteryjnej” (równie dobrze w opozycji do autora można przyjąć stanowisko, że owszem, w myśli wczesnych filozofów można znaleźć posługiwanie się myśleniem nawiązującym do mitologicznego, ale to dlatego, że musiało upłynąć trochę czasu, zanim filozofia na dobre wykształciła swoje własne pojęcia, terminologię i metody wnioskowania). Na stronie 179 w przypisie ostatecznie broni się, że sens soteriologiczny nie jest jedynym, ale jednym z ważnych (ale nawet mimo tego wygląda to trochę tak, jakby jednak uważał, że najważniejszym).

Przez większą część wykład autora jest całkiem spójny i klarowny. Odlot zaczyna się w momencie opisywania koncepcji dusz. Rzekomo „w kontekście filozofii Pitagorasa i Empedoklesa mówić można o koncepcji dwóch dusz (doczesnej i nieśmiertelnej)” plus jeszcze „dynamiczne ja”, czyli tak jakby trzecia dusza do kompletu, która rzekomo odpowiada za przepływ między tymi dwoma. Autor inspirował się przy tym orfizmem, więc należy postawić tutaj duży znak zapytania. Tak czy inaczej, najważniejszą myślą książki jest to, że wg. autora to, co łączy tych czterech filozofów to świadomość, że ludzie „ulegający doczesnemu punktowi widzenia chcą osiągnąć wieczność w doczesności, a zarazem ignorują świat wiecznego bytu, który faktycznie istnieje”.

Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że przesłanki, na podstawie których autor wyciąga dalsze wnioski swoich rozumowań, są dość skromne i niepewne. Stąd też często posługuje się wyrażeniem „jeśli założymy, że”. Oczywiście stosowanie tego wyrażenia jest uczciwym postawieniem sprawy, ale powoduje to, że cała praca w swoim ostatecznym rezultacie jest czystą spekulacją – prezentuje to, co się autorowi wydaje. Można się zastanawiać, czy przypadkiem autor na podstawie tak skromnego materiału źródłowego nie wyciąga miejscami wniosków zbyt wybujałych i idących zbyt daleko. Mimo to trzeba przyznać, że jego książka jest spojrzeniem na wybranych presokratyków pod nieco innym kątem.

Książka Jastrzębskiego jest rewizją sądów odnośnie filozofii presokratejskiej i próbą wydobycia pewnego zapomnianego tudzież pomijanego aspektu obecnego według autora w kręgu wczesnych filozofów przyrody. Autor opiera się na założeniu, że pierwsi filozofowie znaleźli i przekazywali drogę prowadzącą do wyzwolenia człowieka z ram doczesności i skierowania się ku temu, co...