Książkę przesłuchałem w formie audiobooka w oryginale, w języku słowackim, w wykonaniu świetnego aktora, Mariana Geisberga, który, tak a propos, w filmie "Czerwony Kapitan" u boku Macieja Stuhra grał Eduarda Burgera. Marian Geisberg to niesamowity lektor. Wiem, znowu się powtórzę, ale według mnie tak jest, Marian Geisberg to Słowacki odpowiednik polskiego Krzysztofa Gosztyły.

"Uzol" to, licząc kolejność publikacji, 16 książka Dominika Dana z serii o komisarzu Krauzie. Na dzień dzisiejszy (luty 2017) jest tych części już 22. Ale, i tu wielkie ALE, patrząc na chronologię wydarzeń opisanych w serii o komisarzu Krauzie, "Uzol" jest na dzień dzisiejszy pierwszą częscią. Akcja bowiem toczy się w roku 1988.

W niniejszej książce poznajemy Krauza w momencie kiedy ma 26 lat. Pracuje już w tym momencie w policji od trzech lat, ale tylko jako szeregowy dzielnicowy. Jego praca jest w miarę przewidywalna, rutynowa o stałych godzinach pracy. Co prawda dostaje czasem zmiany sobotnie lub niedzielne, ale wszystko odbywa się w ramach zaplanowanego, przewidywalnego grafika pracy. Krauz ma już żonę i córeczkę. Układa powoli sobie życie. I tu nagle pojawia się możliwość przejścia do działu kryminalnego. Pojawia się starszy, poczciwy kolega Edzio Burger, który wprowadza młodego, żółtodzioba do pracy w eiltarnym oddziale kryminalnej policji. I Edzio od razu wystawia Riszka na probę, jakby tego mało było, angażując go w tajemniczą akcje o kryptonimie Rusałka.

Niniejszą książkę otwiera łacińska sentencja: "Fidem qui perdit nil potest ultra perdere" (Pubilius Syrius).
"Ten kto straci honor, nie może już nic więcej stracić".

Przy Dominiku Danie można trochę nauczyć się łaciny. To trzeba przyznać.

Natomiast sam tytuł "Uzol" w języku słowackim znaczy węzeł, supeł. Mityczny "Gordycki uzol" to po prostu "węzeł gordyjski". I on też pojawia się w tej książce. Tytułowy "Uzol" jest jednak widoczny na okładce książki, bo tego słowa w języku słowackim można też użyć w kontekście drutu kolczastego. Drut kolczasty składa się z wielu "splotów" drucianych. I drut kolczasty i węzeł gordyjski to ważne motywy tej książki.

Dominik Dan to dla mnie mistrz. Niesamowity fenomen słowacki. Do takiego wniosku dochodzę po przeczytaniu tej książki. Niedawno czytałem "Czerwonego Kapitana", który jest szóstą książką opublikowaną przez Dominika Dana. "Uzol" jest 10 książek dalej i co mamy? Mamy majstersztyk.

"Uzol" to książka historyczna. Opisuje w niesamowitych szczegółach realia polityczne, historyczne roku 1988 jakie panowały w komunistycznej Czechosłowacji. Z książki dowiadujemy się w drobnych detalach to jak była strzeżona granica między Czechosłowacją a wrogą, imperialistyczną Austrią na rzece Morawa. Osobiście wielokrotnie spacerowałem nad brzegiem tej rzeki u stóp ruin Devinskiego zamku, gdzie dziś stoi pomnik upamiętniający śmierć wielu śmiałków którzy próbowali przedostać się kiedyś na drugą stronę żelaznej kurtyny. A tych ludzi zginęło sporo, Zginęli od kul strażników granicznych, którzy, byli zwykłymi ludźmi, ale mieli jasne rozkazy, strzelać do każdego człowieka, który pojawi się w strefie przygranicznej.

Książka opisuje losy ludzi, którym reżim socjalistyczny mocno utrudniał życie. Rozbijał rodziny poprzez uniemożliwianie podróżowania po Europie. Zmuszał do szpiegostwa. Uniemożliwiał zdobycie wykształcenia. Reżim który skazywał ludzi na wieloletnie szykany. I właśnie małym trybikiem w takim systemie są nasi tytułowi bohaterowie Edo Burger i młody Richard Krauz.

Krauz jako trybik w złym systemie może stracić wszystko -- tak jak wskazuje na to motto. Czy nasz słowacki James Bond przejdzie próbę? Czy straci dosłownie wszystko, tak jak to wspomina w swojej sentencji Publiusz Syriusz? Czy będąc częścią zbrodniczego systemu można w ogóle jeszcze mieć honor? Pytania tak grubego kalibru stawia w tej książce Dominik Dan, i chyba trudno znaleźć na nie jednoznaczną odpowiedź.

-------------------------------------------------------
Książka zawiera wiele detali, kilka ciekawych wątków. Poznajemy jak funkcjonowała ochrona graniczna w okolicach Bratysławy w Devinskiej Novej Vsi, jak bezwzględnie działała służba bezpieczeństwa, jakie były realia w dużym zakładzie przemysłowym, jak zorganizowane były siły powietrzne w Czechosłowacji, jak werbowano na szpiegów najzwyklejszych obywateli którzy jeździli na zachód, jak szykanowane były rodziny tych, których członkowie zdecydowali się na emigrację, itd. Mam nadzieję, że ta książka kiedyś ukarze się w języku polskim.

Książkę przesłuchałem w formie audiobooka w oryginale, w języku słowackim, w wykonaniu świetnego aktora, Mariana Geisberga, który, tak a propos, w filmie "Czerwony Kapitan" u boku Macieja Stuhra grał Eduarda Burgera. Marian Geisberg to niesamowity lektor. Wiem, znowu się powtórzę, ale według mnie tak jest, Marian Geisberg to Słowacki odpowiednik polskiego Krzysztofa...