„Cudna mieszczka” to przeogromnie smutne opowiadanie z gatunku, gdzie dwóch się bije, tam nikt nie skorzysta. Piękna, bogata panna, Basia Szeliżanka, u której cnót nie sposób policzyć, zakochany w niej ognisty Włoch Giano, śpiewak na królewskim dworze, i dzielny, choć nazbyt porywczy, zdolny złotnik Jerzy Zawiślak – takim miłosnym trójkątem uraczył czytelników Wiktor Gomulicki. Sporo w tej opowieści namiętności, momentami mrocznych i groźnych, ale jest w niej i niezwykła, trochę trącąca myszką niewinność.

Podtytuł tej historii to „Obrazek warszawski z XVII”. Myślę, że utwór ten faktycznie przypomina swojego rodzaju widokówkę, na której utrwalono warszawską Starówkę i rosnące powolutku znaczenie bogatych mieszczan i kupców. Autor zagląda również do królewskich prywatnych komnat i pokazuje Zygmunta III Wazę przy jego warsztacie złotniczym. Oczywiście, nie zabrakło w książce także przeróżnych intryg, które knujących miały doprowadzić do celu. Pisarz w fantastyczny sposób pokazał, że najłatwiej zawsze omamić stare dewotki. Jakby zaślepienie wiarą oślepiało je dokumentnie, jakby rozum im odbierało. To nigdy nie przestanie mnie zaskakiwać, że ci, co teoretycznie najżarliwiej do Boga się modlą, jakoś nie potrafią pod pięknymi słówkami podłości i zakłamania rozpoznać, podczas gdy z łatwością im przychodzi pogarda dla szlachetności, co poklasku nie szuka i w cudze piórka się nie stroi.

Basia jest tak cudna, że bardziej podobna do pięknego posążka niż do żywej dziewczyny. Na całe szczęście ma obok siebie ubogą krewną, Dobrą. Rozczulająca jest troska z jaką Dobruchna traktuje kuzynkę i jak bardzo zależy jej na szczęściu Basi i Jura. Dzielnie jej w tym sekunduje Szczerb, przyjaciel Jurasia od wypitki i bitki. Ale siły tych dwojga nie są w stanie przebić knowań Włocha, który ma poparcie na królewskim dworze.

Zakończenie „Cudnej mieszczki” jest…hmmm…takie życiowe. Słodko - gorzkie. Sprawiedliwości staje się zadość, jednak cena, jaką przychodzi niektórym osobom zapłacić, jest dość wysoka. Historia krótka, myślę, że warto ją przeczytać.

„Cudna mieszczka” to przeogromnie smutne opowiadanie z gatunku, gdzie dwóch się bije, tam nikt nie skorzysta. Piękna, bogata panna, Basia Szeliżanka, u której cnót nie sposób policzyć, zakochany w niej ognisty Włoch Giano, śpiewak na królewskim dworze, i dzielny, choć nazbyt porywczy, zdolny złotnik Jerzy Zawiślak – takim miłosnym trójkątem uraczył czytelników Wiktor...