Nicetas jest autorem przede wszystkim katechez dla katechumenów. Były one czytane i znane około sto lat po śmierci ich autora. De facto pozostawały w użyciu duszpasterskim aż do X/XI wieku. Zachowały się tylko niektóre księgi, reszta przetrwała jedynie w drobnych fragmentach.

Katechizm opracowany przez dackiego biskupa, dziś dostępny fragmentarycznie, był dobrze przemyślanym dziełem o jasno postawionym celu, czytelnej strukturze i logicznym wykładzie.

Upływa 1600 lat od śmierci św. Nicetasa, aczkolwiek ramy czasowe jego życia są tylko hipotetyczne. Współczesne przekłady katechez Nicetasowych są wydane z myślą o współczesnej odnowie wiary przez powrót do pierwotnej tradycji Kościoła i instytucji katechumenatu, jak czyni się to dzisiaj między innymi w ruchu neokatechumenalnym. Katecheza Nicetasa o Duchu Świętym jest godna polecenia choćby ruchom związanym z odnową charyzmatyczną.


Fragment książki

Św. Nicetas z Remezjany

Pisma

O różnych nazwach

W Piśmie świętym znajduje się wiele określeń i nazw odnoszących się do Pana Jezusa, naszego Zbawcy. Nazywany jest Słowem, nazywany jest mądrością, światłem, potęgą; zwany jest prawicą, ramieniem, aniołem; nazywany jest człowiekiem, barankiem, owcą, kapłanem; nazwany jest drogą, prawdą, życiem; zwany jest krzewem winnym, sprawiedliwością, odkupieniem, chlebem, skałą, lekarzem, źródłem wody żywej, pokojem, sędzią, bramą. Tymi wszystkimi określeniami jest nazywany, abyśmy poznali istotę Jego władzy i rządów, chociaż nasz Bóg jest jednym i tym samym synem Boga.

Usłyszałeś nazwy; jakie jest znaczenie tych nazw? Nazywany jest słowem, ponieważ został zrodzony przez Boga Ojca w sposób wolny od poruszeń, a także dlatego że Jego zrodzenie nie spowodowało zmniejszenia ojcowskiej substancji. Albowiem i człowiek, jak się wydaje, nie doznaje uszczerbku, gdy wydaje słowo.

Jest nazywany słowem z pewnością także dlatego, że przez Niego Bóg Ojciec zawsze przemawiał do aniołów i ludzi. Nazywany jest mądrością, bo za Jego pośrednictwem wszystko zostało na początku mądrze uporządkowane. Nazywany jest światłem, ponieważ rozświetlił pierwotne ciemności ziemi, a swoim przyjściem rozproszył mroki ludzkich umysłów. Nazywany jest potęgą, bo żadne stworzenie nie jest w stanie Go pokonać. Nazywany jest prawicą i ramieniem, bo przez Niego wszystko zostało stworzone i On wszystko podtrzymuje w istnieniu.

Zwany jest aniołem wzniosłego zamysłu, ponieważ jest zwiastunem woli Ojca. Nazywany jest synem ludzkim, bo ze względu na nas ludzi raczył narodzić się jako człowiek. Nazywany jest barankiem ze względu na szczególną niewinność. Nazwa „owca” ma wskazywać na Jego mękę. Także kapłanem nazywany jest dlatego, że za nas złożył Ojcu w ofierze swoje ciało; jak również z tego powodu, że zgadza się na to, byśmy dzień po dniu składali Go w ofierze. Nazywany jest drogą, ponieważ przez Niego zmierzamy do zbawienia, prawdą, bo odrzuca kłamstwa. Nazywany jest życiem, bo niszczy śmierć.

Zwie się krzewem winnym, ponieważ rozciągając na krzyżu gałęzie ramion zgotował światu wielki owoc słodyczy. Nazywany jest sprawiedliwością, ponieważ usprawiedliwia grzeszników, jeśli wierzą w Jego imię. Nazywany jest odkupieniem, bo za cenę swojej krwi odkupił nas, którzy byliśmy od dawna zgubieni. Nazywany jest chlebem, bo zaspokaja głód wiedzy swoją Ewangelią. Nazywany jest skałą, bo wąż nie zostawił na Nim swoich śladów, a On sam stanowi dla nas schronienie.

Nazywany jest lekarzem, bo swoim przyjściem uleczył nasze choroby i nasze rany. Nazywany jest źródłem wody żywej, bo obmywa i ożywia grzeszników dzięki kąpieli odrodzenia. Nazywany jest pokojem, bo odłączonych zgromadził w jedno i pojednał nas z Bogiem Ojcem. Nazywany jest zmartwychwstaniem, bo wskrzesi z grobów wszystkie ciała. Nazywany jest sędzią, bo będzie sądził żywych i umarłych. Nazywany jest bramą, ponieważ przez Niego wierzący wchodzą do królestwa niebieskiego.

Skoro więc jeden Pan określany jest tak znaczącymi i licznymi nazwami i tytułami, miej ufność, o wyznawco, i złóż w Nim niewzruszoną nadzieję. On jest dla ciebie Słowem, abyś poznał Ojca.

Jeśli chcesz być naprawdę mądry, szukaj Jego, bo On jest mądrością. Jeśli twój wzrok cierpi z powodu jakiejś ciemności, poszukaj Chrystusa, bo On jest światłem. Jesteś chory? Masz się do kogo uciec, ponieważ On jest lekarzem i mocą. Chcesz wiedzieć, przez kogo świat został stworzony i przez kogo wszystko podtrzymywane jest w istnieniu? Uwierz w Niego, bo On jest nazywany ramieniem i prawicą. Odczuwasz jakikolwiek lęk? On wesprze cię we wszystkim jak anioł.

Gdyby zbliżenie się do tak wielkiego majestatu Jednorodzonego wydawało ci się trudne, nie trać nadziei, bo On stał się człowiekiem, by ludzkość miała łatwy dostęp do Niego. Jeśli będziesz niewinny, będzie ci towarzyszył jako baranek. Jeśli zasmuca cię jakieś prześladowanie ze strony pogan, nabierz odwagi, bo i On został złożony w ofierze jak owca; a jako kapłan złoży cię Ojcu w ofierze.

Jeśli nie znasz drogi zbawienia, poszukaj Chrystusa, bo On jest drogą dla dusz. Jeśli chcesz poznać prawdę, słuchaj Jego, bo On jest prawdą. W ogóle nie bój się śmierci, bo Chrystus jest życiem wierzących. Cieszy cię słodycz tego świata? Zwróć się raczej ku krzyżowi i wzmocnij się słodyczą tego krzewu winnego, który zawisł na krzyżu. Jesteś zagubionym grzesznikiem? Powinieneś czuć głód sprawiedliwości i pragnąć odkupienia, którym jest Chrystus: On nasyca, ponieważ jest chlebem.

Jeśli się chwiejesz, stań mocno na Nim, ponieważ jest skałą; ochroni cię jak mur. Jesteś chory i słaby? Szukaj u niego lekarstwa, bo On jest lekarzem. Mierzi cię smród grzechów, a jesteś katechumenem? Biegnij do źródła życia, by zniknął twój smród i by dusza twoja dostąpiła życia wiecznego. Jeśli gniew cię dręczy i niezgoda niepokoi, zbliż się do Chrystusa, bo On jest pokojem, abyś pojednał się z Ojcem i kochał każdego człowieka tak jak uważasz, że ty powinieneś być kochany.

Jeśli boisz się zagłady ciała i lękasz się końca tego życia, pamiętaj, że On jest zmartwychwstaniem; może obudzić to, co umarło. Kiedy dręczy cię żądza grzechu i nęcą cię występki ciała, natychmiast przypomnij sobie, że On jest sprawiedliwym sędzią, ocenia surowo i przygotowuje ogień wieczny; wtedy i ciebie, grzesznika, nigdy już grzech nie ucieszy.

Na przyszłość, bracie, jeśli ogarnie cię zwątpienie w sprawiedliwą odpłatę i w oczekiwaną chwałę niebios, z ufnością uświadom sobie, że On jest bramą; wskrzeszony przez Niego z martwych poznasz tajemnice nieba i dołączysz do wspólnoty aniołów. I usłyszysz ów upragniony głos: Dobrze, sługo dobry i wierny! Byłeś wierny w rzeczach niewielu, nad wieloma cię postawię: wejdź do radości twego pana! Weź w posiadanie królestwo, przygotowane ci od założenia świata! (Mt 25, 23. 34).