- (…)Ubiorę moją Jane w atłasy i koronki i będzie nosiła róże we włosach; i nakryję jej głowę bezcennym welonem.
- A wtedy mnie pan nie pozna i nie będę już pańską Jane Eyre, lecz małpką w kurtce arlekina, lekkomyślną kobietą przystrojoną w cudze piórka.(…)*

Każdy czytelnik ma swojego ulubionego bohatera, z którym się utożsamia, uwielbia go za „to coś”. Dla jednych są to cechy zewnętrzne, dla innych wewnętrzne. Wiadomo, że im bardziej złożona jednostka, tym wydaje się atrakcyjniejsza, a tym samym na długo zapada nam w pamięci. I choć urody, przebojowości czy popularnej wśród współczesnych postaci ironiczności nie można przypisać tytułowej bohaterce Charlotte Brontë to właśnie Jane Eyre należy w moim przekonaniu do tych najlepiej skonstruowanych jednostek w literaturze światowej. A dlaczego? Ponieważ jej życie, zachowanie, aspiracje są, pomimo upływu lat, uniwersalne jak zresztą ona sama. Nie bez powodu powstała ogromna liczba ekranizacji, zarówno na dużym, jak i małym ekranie. Po prostu Jane jest tylko jedna.

Osierocona dziewczynka, najpierw trafia do znienawidzonej ciotki, potem zaś do Zakładu Lowood. Po kilku latach, zdobywając doświadczenie jak guwernantka, trafia do posiadłości Edwarda Rochestera. Między dwojgiem samotników stopniowo pojawia się nić porozumienia.

Klasyczny styl Brontë w nowym wydaniu jest prosty i przyjemny w odbiorze. Powieść, składającą się z kilku stadiów z życia postaci, czytamy z perspektywy pierwszej osoby. Narratorką jest sama Jane Eyre, której oczami obserwujemy otaczający ją świat. Jest konkretna, wrażliwa, zwracająca uwagę na drobnostki. Ta niezwykła „autobiografia” stworzyła wiele subtelnych portretów, w których możemy dostrzec wyjątkową głębię i dojrzałe studium psychologiczne bohaterów, wyjątkowo bliskich naszych czasów.

Jane należała do kobiet, które musiały się zmagać z wszelkimi przeciwnościami. Nie myślała o małżeństwie, bogactwie czy próżnym przebywaniem na salonach. Jej marzenia dotyczyły przede wszystkim samorealizacji. Skromna, ambitna, pracowita i piekielnie inteligentna. A to, że właśnie taki cechami, a nie ładną buzią czy „właściwym” manierom zdobyła coś więcej - no cóż autorka, tworząc taką postać nie mogła postąpić inaczej jak pokazać, że kobieta w epoce wiktoriańskiej to nie pozbawiona rozumu i hartu ducha porcelanowa lalka.

Dlaczego książka „Jane Eyre. Autobiografia” należy do tak fenomenalnych dzieł? Oprócz wspomnianych postaci coś jeszcze ważnego drzemie w tej powieści. A mianowicie jak wpływa na człowieka samotność, czym jest tęsknota za ciepłem i miłym słowem, jak wygląda prawdziwa przyjaźń i wreszcie ile jest w stanie udźwignąć prawdziwa, dojrzała miłość. Naprawdę trudno o większe wartości. 

Katarzyna Barańska

* Cytat pochodzi z recenzowanej książki.