Intrygujące spojrzenie w świat sztuki totalitarnej, w tym wypadku III Rzeszy. Autor pokazuje mechanizmy manipulacji, kreowania rzeczywistości i walki o rząd dusz stojące za na pozór niewinnymi dziełami jak rzeźba czy malarstwo. Udowadnia jak wielkie znaczenie mają sztuki wizualne na społeczeństwo i jak łatwo wykorzystać je do własnych celów. A że historia lubi się powtarzać, jego wnioski są naprawdę przerażające.

Intrygujące spojrzenie w świat sztuki totalitarnej, w tym wypadku III Rzeszy. Autor pokazuje mechanizmy manipulacji, kreowania rzeczywistości i walki o rząd dusz stojące za na pozór niewinnymi dziełami jak rzeźba czy malarstwo. Udowadnia jak wielkie znaczenie mają sztuki wizualne na społeczeństwo i jak łatwo wykorzystać je do własnych celów. A że historia lubi się...

Piotr Krakowski był mi dotąd znany jako autor znakomitej i z tego co wiem wciąż czytanej książki o sztuce awangardowej, zaś wiedzę na temat sztuki III Rzeszy zwykłem czerpać z dzieł dotyczących polityki i wojny, siłą rzeczy była to więc wiedza zdobyta w sposób pośredni, niejako przy okazji. Tym razem oddałem się lekturze bardzo błyskotliwej analizy sztuki totalitaryzmu niemieckiego od jej historycznych i kulturowych źródeł poczynając, po liczne jej emanacje w dziedzinach architektury (ta niekiedy i dzisiaj tu i ówdzie budzi pewien podziw),rzeźby, malarstwa i plakatu propagandowego. Rzecz wydawałaby się całkiem zapomniana i niegodna przypominania. Nazwiska i dzieła większości artystów znają już tylko historycy sztuki. Książka dostarcza jednak wielu cennych informacji na temat sposobu manipulowania społeczeństwem przy pomocy obrazu czy praktycznego zastosowania ówczesnych koncepcji architektonicznych. Monumentalizm i idealizacja jako sposoby przedstawiania rzekomo wrodzonych Germanom cech, chłopskie sceny rodzajowe i ich całkowicie zmitologizowany, odrealniony charakter jako jawne nawiązanie do idei "Blut und Boden", a więc "krwi i ziemi", także sceny z wykorzystaniem krajobrazu przemysłowego z wyidealizowanym typem germańskiego robotnika jako postaci doskonale wpisującej się w polityczne cele "Kraft durch Freude" ("Siła poprzez radość"). Wszystko to (przy czym zapewniam, że autor podaje przykładów znacznie więcej),było jedynie instrumentem kreacji nowego świata, w którym ludzie nie mieli już prawa do samodzielnego myślenia i odczuwania, w którym mieli się stać bezdusznymi maszynami, czy może raczej trybikami maszyny realizującej dyrektywy Fuehrera, partii i państwa (co wedle nieco uproszczonej wykładni teorii decyzjonizmu państwowego jest właściwie jednym i tym samym, bo przecież wola Fuehrera jest prawem). W krajach socjalistycznych mieliśmy do czynienia z socrealizmem, którego założenia i cele były całkiem podobne. Każda z tych formacji historycznych, tak faszyzm - nazizm, jak i komunizm, zdają się, przynajmniej w naszej części świata, należeć już do przeszłości (próby porównywania Kaczyńskiego do któregoś z dwudziestowiecznych dyktatorów są nie tyle nawet nieracjonalne, co zwyczajnie idiotyczne),jednak manipulacja to wciąż temat na czasie. Wciąż przecież prezentuje się nam za pośrednictwem mediów rozczulające w swej naiwności scenki rodzajowe (obecnie raczej z życia naszego nowego mieszczaństwa),nadal karmi się nas bądź to liberalno-lewicową, bądź też patriotyczno-klerykalną papką światopoglądową, która w zamiarze ma u nas wyeliminować zdolność do formułowania własnych wniosków. Jedną z nauk płynących z historii jest zaś to, że sztuki piękne nie powinny służyć polityce, bo nawet Bogu ducha winny artysta, choćby tylko przez przypadek i bez udziału własnej woli, może stać się współuczestnikiem zbrodni.

Piotr Krakowski był mi dotąd znany jako autor znakomitej i z tego co wiem wciąż czytanej książki o sztuce awangardowej, zaś wiedzę na temat sztuki III Rzeszy zwykłem czerpać z dzieł dotyczących polityki i wojny, siłą rzeczy była to więc wiedza zdobyta w sposób pośredni, niejako przy okazji. Tym razem oddałem się lekturze bardzo błyskotliwej analizy sztuki totalitaryzmu...