Jednym z moich pierwszych wspomnień z dzieciństwa jest obraz babci piszącej listy do dawnych przyjaciół i rodziny, pamiętam, z jaką pieczołowitością wybierała papier, składała kartki i zaklejała koperty by później przycisnąć je do serca i delikatnie pocałować. Szeptała przy tym jakieś słowa, które wydawały mi się wtedy tajemnymi zaklęciami. To babcia przekazała mi jak niezwykłe są listy.
Szczególnie lubiłam, gdy wyjmowała gruby plik kopert przewiązany białą wstążeczką, w którym były listy od dziadka do babci z czasów, gdy nie mogli być razem. Siadała wtedy w fotelu i zaczynała mi te listy czytać na głos, a każdy zaczynał się od słów „Mój aniele…”.Dziadek zmarł zanim się urodziłam i jedynie dzięki tym listom mogłam go poznać i pokochać. Mam je do dzisiaj i czasami do nich wracam, ale nigdy nie zapomnę jak czytała mi je babcia, a w jej oczach pojawiał się szczególny blask i jej głos, jeżeli to w ogóle możliwe stawał się jeszcze miększy niż zazwyczaj.
Kiedy ojciec dostał prace w mieści, wyprowadziliśmy się z rodzicami i mogłam widzieć babcie tylko w święta, to było bardzo trudne, ale ona powiedziała wtedy żebym się nie martwiła, bo przecież zawsze mogę do niej napisać i ona będzie robić to samo. I tak było pisałyśmy do siebie i dzięki temu babcia była zawsze obecna w moim życiu. Niestety niedawno zmarła, a ja przestałam pisać listy. Wysyłając kiedyś kolejnego maila uderzyło mnie poczucie ze może zdradzam pamięć o babci, wyjęłam wtedy kartkę i ze łzami w oczach, trzęsącymi się rękami napisałam na białym papierze „Kochana babciu”. Po tych słowach wszystko się zemnie wysypało zaczęłam pisać o tym, co mnie ostatnio spotkało, o radościach, smutkach i o tym jak bardzo za nią tęsknie.
Moja babcia miała takie powiedzenie „Cokolwiek się wydarzy zawsze można upiec ciasto” i ja też mam swoje „Cokolwiek się wydarzy zawsze mogę napisać do babci”, dlatego w moim życiu listy będą obecne na zawsze.

Jednym z moich pierwszych wspomnień z dzieciństwa jest obraz babci piszącej listy do dawnych przyjaciół i rodziny, pamiętam, z jaką pieczołowitością wybierała papier, składała kartki i zaklejała koperty by później przycisnąć je do serca i delikatnie pocałować. Szeptała przy tym jakieś słowa, które wydawały mi się wtedy tajemnymi zaklęciami. To babcia przekazała mi jak...

Cienka kartka papieru zwijająca się pod naporem długopisu. Charakterystyczny zapach rozprowadzanego tuszu. Cyknięcia wkładu odrywającego się od papieru. Litery odbijające się na kartkach pod spodem. Znaki rozpoznawcze na kartce, specyficzne dla prawo- i leworęcznych (jako mańkut wiem co mówię). Kaligrafia, zawijasy jedyne w swoim rodzaju, kropki, przecinki, znaki zapytania i wykrzykniki. W końcu, kupowanie znaczków pocztowych czy oczekiwanie na listonosza.

Czy sztuka pisania listów zanika?
Niestety, tak!

Co można zrobić?
Pisać! Użyj zabójcy sztuki epistolarnej, Internetu. Znajdź „przyjaciela od listów” i ruszaj w podróż dla emocjonująco pełnych skrzynek i przekleństw rzucanych pod adresem Poczty Polskiej.

Czemu?
Bo ludzkie pismo… brzydkie, ładne, drobne, koślawe i staranne to pismo jedyne w swoim rodzaju. To chyba drugi po odciskach palców element rozpoznawczy. Nie znajdziesz drugiego, takiego samego pisma. Podobne, owszem. Ale nie takie same. Poznasz więc bliźniego po piśmie jego.

Żeby nie być gołosłownym piszę to jako ktoś, kto próbował (i zaprzestał dzięki nowej polityce PP) postcrossingu i obecnie utrzymuje kontakt z kilkoma osobami zza granicy wyłącznie za pomocą listów.

Cienka kartka papieru zwijająca się pod naporem długopisu. Charakterystyczny zapach rozprowadzanego tuszu. Cyknięcia wkładu odrywającego się od papieru. Litery odbijające się na kartkach pod spodem. Znaki rozpoznawcze na kartce, specyficzne dla prawo- i leworęcznych (jako mańkut wiem co mówię). Kaligrafia, zawijasy jedyne w swoim rodzaju, kropki, przecinki, znaki zapytania...

Obudził mnie przeciągły pisk telefonu zwiastujący nową wiadomość. "MIAŁAŚ WYSŁAĆ MI WIADOMOŚĆ!" przeczytałam na wyświetlaczu. Postanowiłam oddzwonić.
-Jak mogłaś?! Obiecałaś, że napiszesz! - krzyczała moja siostra.
-Uspokój się. Wysłałam wiadomość.- odparłam.
-Lepiej nie kłam! Ja żadnej wiadomości nie dostałam!
-Wysłałam ją wczoraj, ale myślisz, że Poczta Polska jest aż tak ekspresowa? Jak dobrze pójdzie, dostaniesz mój list jeszcze przed weekendem.
-Julia, nie jestem w nastroju do żartów! Wczoraj kilkanaście razy odświeżałam skrzynkę mailową w oczekiwaniu na zdjęcia z twojej wycieczki!
-Przecież obiecałam, że napiszę i to zrobiłam. Wczoraj napisałam obszerny list, do którego załączyłam najciekawsze zdjęcia. Wszystko już wkrótce będzie u ciebie. Trochę cierpliwości.- spokojnie tłumaczyłam.
-Czyś ty rozum postradała w tej Kambodży?! To, że tam byłaś odcięta od cywilizacji nie oznacza od razu, że po powrocie do Polski musisz dalej praktykować ten prymitywny tryb życia! Napisanie maila zajęłoby ci 10 minut! 10 minut! Ale ty postanowiłaś marnować papier na pisanie jakiegoś staroświeckiego listu, niepotrzebnie wywoływałaś zdjęcia, a na dodatek musiałaś stać w tej gigantycznej kolejce na poczcie! Mogłabyś zrobić to wszystko dużo szybciej i za darmo!
-Ala, wcale nie za darmo. Laptopa nie trzeba kupić? A pakiet internetu co miesiąc opłaca się sam? Gdyby nie telefon, prawdopodobnie częściej odwiedzałabyś mnie we Wrocławiu. Gadamy właśnie używając tego szatańskiego wynalazku, a ja nawet nie mogę przypomnieć sobie, kiedy ostatnio widziałam twoją twarz. Zaraz powiesz mi, że widziałyśmy się 2 tygodnie temu na Skype. Mnie chodzi o rozmowę twarzą w twarz, na żywo. Nie brakuje ci tego, siostrzyczko?
-Brakuje Julka, ale gdyby nie ta technologia, nie widziałybyśmy się i nie słyszałybyśmy się ani w realu, ani przez internet. Nie wiedziałybyśmy o sobie nic. Zadzwonię do ciebie, jak przyjdzie ten twój list. Pa.
-Pa Ala. - odparłam i zamyślona odłożyłam komórkę z powrotem na szafkę.

Obudził mnie przeciągły pisk telefonu zwiastujący nową wiadomość. "MIAŁAŚ WYSŁAĆ MI WIADOMOŚĆ!" przeczytałam na wyświetlaczu. Postanowiłam oddzwonić.
-Jak mogłaś?! Obiecałaś, że napiszesz! - krzyczała moja siostra.
-Uspokój się. Wysłałam wiadomość.- odparłam.
-Lepiej nie kłam! Ja żadnej wiadomości nie dostałam!
-Wysłałam ją wczoraj, ale myślisz, że Poczta Polska jest aż tak...

Pamiętam wyczekiwane z niecierpliwością listy od przyjaciół. Ta nutka zniecierpliwienia i radość, gdy otrzymywało się upragnioną odpowiedź. Teraz listy odchodzą w niepamięć wyparte przez sms-y, maile i inne cuda techniki. Przestaje się liczyć pewna intymność, a stawia się na szybkość. Dzisiejszym wiadomościom brak pewnej klasy i szyku. Liczę jednak, że sztuka epistolarna powróci. W końcu vintage jest modne. Moja papateria czeka ;)

Pamiętam wyczekiwane z niecierpliwością listy od przyjaciół. Ta nutka zniecierpliwienia i radość, gdy otrzymywało się upragnioną odpowiedź. Teraz listy odchodzą w niepamięć wyparte przez sms-y, maile i inne cuda techniki. Przestaje się liczyć pewna intymność, a stawia się na szybkość. Dzisiejszym wiadomościom brak pewnej klasy i szyku. Liczę jednak, że sztuka epistolarna...

Sztuka epistolarna zanika.To fakt.Smutna wizja świata zaawansowanej technologii i wszechobecnego fałszowania uczuć skrywanych za monitorami laptopów,telefonów...I ten "wygodnizm"...ileż sił należy włożyć w przygotowanie kartki papieru, pisanie ręczne również bywa ponadludzką pracą.Nie wspominając już o oczywistym fakcie ,iż taki list piszemy w zupełnie innej tonacji i szacunku do drugiej osoby,niż zwykłego mejla...Jest jednak dla nas ratunek.I widać go dokładnie dziś niespełna tydzień do Mikołaja.Ten ratunek to nasze dzieci.Siedzące nad kartką papieru,opowiadające o swoich "małych grzeszkach" w ciągu ostatniego roku i proszące o wymarzone prezenty.Następnie z wypiekami na buziach pędzące do skrzynki pocztowej z własnoręcznie wypisanymi koślawymi literkami "Laponia".Bo jak można prosić o prezenty "świętego" nie wkładając w to inwencji i pracy,po prostu wystukując słowa na "kompie"?U nas w domu nie ma takiej możliwości i tego należy uczyć najmłodszych, aby oni w przyszłości przekazywali ten swoisty dar kolejnym pokoleniom.Sztuka epistolarna nie zginie nigdy - dopóki wiara w Mikołaja trwać będzie w wyobraźni naszych dzieci.

Sztuka epistolarna zanika.To fakt.Smutna wizja świata zaawansowanej technologii i wszechobecnego fałszowania uczuć skrywanych za monitorami laptopów,telefonów...I ten "wygodnizm"...ileż sił należy włożyć w przygotowanie kartki papieru, pisanie ręczne również bywa ponadludzką pracą.Nie wspominając już o oczywistym fakcie ,iż taki list piszemy w zupełnie innej tonacji i...

Czy sztuka epistolarna zanika? Tak. Ale czy to aż takie złe? Mamy tendencję do negowania wszystkiego, co nowe. Oczywiście tradycje są ważne, nie możemy ślepo podążać za każdą nowością, bezkrytycznie przyjmować wszystkich innowacji, bez zastanowienia godzić się z odchodzeniem od konwencjonalnego podejścia w każdej dziedzinie. Ale z drugiej strony, nie możemy też każdego znaku nowych czasów traktować jak zło wcielone i biadolić jak to kiedyś było lepiej. Owszem, pięknie napisany list, na eleganckim papierze, w ładnej kopercie, schludnie zaklejony, to coś niezwykłego. Ale czekanie na odpowiedź kilka dni, możliwość zagubienia się listu w naszej wspanialej Poczcie Polskiej, która niejednokrotnie już zaginała czasoprzestrzeń, konieczność osobistego odebrania przesyłki poleconej – to wszystko już tak magiczne nie jest. I z tym zdecydowanie wygrywa mail czy sms. Inną sprawą jest niesamowite uproszczenie, wręcz sprostaczenie języka. Ale tu nie do końca jestem przekonana czy winą jest zaprzestanie pisania listów i przerzucenie się na łatwiejszą i szybszą drogę komunikacji. Bo język zmienił się nie tylko pisany, ale też mówiony. Kiedyś rozmawiano ze sobą pięknie, więc pięknie również wyglądały zdania na papierze. Teraz rozmowy są odarte z większości grzecznościowych formułek, wypowiedzi maksymalnie zminimalizowane, co przekłada się również na komunikację w formie pisanej. Ale może mylę jajko z kurą? Może to brak konieczności tworzenia na papierze ładnych wypowiedzi spowodował tę lapidarność rozmów? Tak czy inaczej nie dajmy się zwariować. Świat ciągle idzie do przodu i nigdy już nie wrócimy do pisania listów na tak dużą skalę jak kiedyś, po prostu dążymy do osiągania coraz większej wygody, a to właśnie dają nam nowe środki komunikacji. Jedyne co możemy zrobić, a sama staram się o to z całych sił, to próbować pisać maile tak, aby wciąż można je było nazwać elektronicznymi, ale jednak listami.

Czy sztuka epistolarna zanika? Tak. Ale czy to aż takie złe? Mamy tendencję do negowania wszystkiego, co nowe. Oczywiście tradycje są ważne, nie możemy ślepo podążać za każdą nowością, bezkrytycznie przyjmować wszystkich innowacji, bez zastanowienia godzić się z odchodzeniem od konwencjonalnego podejścia w każdej dziedzinie. Ale z drugiej strony, nie możemy też każdego...

Jedną z wielu rzeczy, jakich nauczyłam się czytając książki jest fakt, że głupotą jest nie doceniać potęgi porządnie napisanego listu. Taka rzecz potrafi zdziałać cuda – poruszyć najbardziej zatwardziałe serce, zasiać wątpliwość w najbardziej upartym umyśle lub w drugą stronę – skutecznie i bezlitośnie pogrzebać nawet spore pokłady nadziei na przyszłość.

Właśnie tego rodzaju list, a właściwie zawarte w nim wyznanie jest punktem zwrotnym w relacjach bohaterów Perswazji Jane Austen. Kapitan Wentworth i Anne Elliot nagromadzili między sobą tak wiele niedomówień, tłumionych uczuć, fałszywych nadziei i niewypowiedzianych pragnień, że „uratować” ich może tylko jasne i klarowne przedstawienie sytuacji. Dlaczego o tym piszę? Bo zarówno w tej powieści, jak i w prawdziwym życiu czasem trudno jest „na żywo” odnaleźć w sobie odpowiednie słowa. A list daje możliwość zastanowienia i uporządkowania czasem bardzo chaotycznych myśli, które chcielibyśmy drugiej osobie przekazać.

Dawniej, przed erą internetu czy nawet rozpowszechnienia telefonii, listy były jedynym sposobem komunikacji ludzi na odległość. Obok/zamiast wzniosłych wyznań czy przemyśleń zawierały więc często także barwny opis toczącej się wokół codzienności (jak np. korespondencja Frobishera w Atlasie chmur). Czytając takie listy dzisiaj, dostajemy zatem wymierny obraz życia w czasie ich powstawania – jacy byli wtedy ludzie, z jakimi problemami się borykali i jakich doświadczali radości. Pojawia się pytanie: czego dowie się o nas pokolenie żyjące za 100 lat? Chyba tylko tego, że dzięki emotikonom zdołaliśmy sprowadzić niesamowitą złożoność ludzkich przeżyć i emocji do poziomu zaledwie garstki znaków interpunkcyjnych. Przykre, prawda?

Piszmy więc listów jak najwięcej wkładając trochę pracy i serca w to, żeby i treść i forma miały znaczenie. Taki starannie przemyślany, odręcznie napisany list to bowiem cząstka nas samych, za pomocą której być może uda nam się wywołać uśmiech i wzruszenie na twarzy adresata.

Jedną z wielu rzeczy, jakich nauczyłam się czytając książki jest fakt, że głupotą jest nie doceniać potęgi porządnie napisanego listu. Taka rzecz potrafi zdziałać cuda – poruszyć najbardziej zatwardziałe serce, zasiać wątpliwość w najbardziej upartym umyśle lub w drugą stronę – skutecznie i bezlitośnie pogrzebać nawet spore pokłady nadziei na przyszłość.

Właśnie tego...

Mało kto pisze dziś listy na papierze. Tradycyjną pocztą otrzymujemy dziś tylko rachunki i pisma urzędowe. Czasami trafi się jakaś pocztówka i taka okazja urasta niemal do święta: wieszamy ten kartonik na lodówce, cieszymy się nim przez kilka dni, a później znowu załatwiamy najważniejsze sprawy przez e-maila czy telefon, a do najbliższych wysyłamy SMS-y. Nietrudno się temu dziwić, w końcu SMS dotrze po kilku sekundach, a tradycyjny list musiałby poczekać kilka dni, zanim pan listonosz zajrzy pod dany adres. Ale wierzę, że nadal pozostaną ludzie, którzy będą pisać tradycyjne listy. Tak jak istnieją ludzie, którzy wywołują zdjęcia i wklejają je do albumów, zamiast przechowywać je na dyskach komputerów (sama należę do takich sentymentalnych osób), tak nadal znajdziemy tradycjonalistów, którzy kreślą kilka zdań odręcznie i zaklejają je w kopercie opatrzonej znaczkiem. Dlaczego? Bo list, tak jak nasza nieraz powyginana pocztówka, jest pamiątką. Mało kto przechowuje SMS-y czy e-maile, a nawet jeśli, to raczej nie zagląda do nich po latach. Bądź co bądź, wciąż jesteśmy gatunkiem posiadaczy – nasze wspomnienia z czasem bledną, ale jeżeli „wspomagamy” je rekwizytami, pozostają żywe. Dlatego choć listy stają się coraz mniej popularne, zyskują coraz więcej na wartości. SMS-y, telefony czy e-maile pozwalają nam oszczędzić czas i pieniądze, ale tradycyjne listy, które najczęściej otrzymujemy tylko od najdroższych nam osób, mają wartość sentymentalną, której nie da się zamknąć w żadnej kwocie.

Mało kto pisze dziś listy na papierze. Tradycyjną pocztą otrzymujemy dziś tylko rachunki i pisma urzędowe. Czasami trafi się jakaś pocztówka i taka okazja urasta niemal do święta: wieszamy ten kartonik na lodówce, cieszymy się nim przez kilka dni, a później znowu załatwiamy najważniejsze sprawy przez e-maila czy telefon, a do najbliższych wysyłamy SMS-y. Nietrudno się temu...

Nie pisze się listów w zwyczajnych sprawach, a o niezwyczajnych mało kto wspomina w codziennych tematach, wymianach zdań.
Kiedyś pisanie listów było na porządku dziennym. Był to sposób komunikacji pokonujący dzielącą ludzi przestrzeń.
Teraz jest internet i wszechobecne komunikatory, facebook, gadu-gadu. Przy tym nawet poczta mailowa traci na popularności.
Ludzie potrzebują komunikować się jak najszybciej- liczy się treść, a nie forma. Potrzeba znaczącego powodu, by napisać do kogoś list.
List więc jest miarą tego, jak ktoś jest dla nas ważny. Wkład pracy, staranność, dbałość o wygląd kartki, czy pisma uwarunkowany jest tym, jak nam zależy na tym, by odbiorca odczuł, że ma on dla nas zasadnicze znaczenie.
Sztuka epistolarna zanika w szarości codzienności, zanika w relacjach, które w większości są dla nas neutralne i nie niezbędne. I to nie jest w żadnym wypadku złe, gdyż oszczędzamy czas w gonitwie nowoczesności i swojego rozwoju. Kiedy jednak drugi człowiek leży nam w sercu jako przyjaciel, członek rodziny, miłość życia, wtedy można rzec, list wypływa z serca. List wtedy nabywa tę wartość, że poza komunikatem słownym niesie istotniejszy komunikat emocjonalny.

Nie pisze się listów w zwyczajnych sprawach, a o niezwyczajnych mało kto wspomina w codziennych tematach, wymianach zdań.
Kiedyś pisanie listów było na porządku dziennym. Był to sposób komunikacji pokonujący dzielącą ludzi przestrzeń.
Teraz jest internet i wszechobecne komunikatory, facebook, gadu-gadu. Przy tym nawet poczta mailowa traci na popularności.
Ludzie...

Drogi Towarzyszu!
Dawno nie pisałam, to nie tak, że przestałam wymieniać listy - ostatnio wysłałam jeden do św. Mikołaja i mojego pierwszego przyjaciela! Tym bardziej mi wstyd, chyba jestem Ci winna przeprosiny. Problem w tym, że pewne myśli bardzo ciężko przelać atramentem z głowy na kartkę.
Trochę się pozmieniało, trochę dojrzałam i nabrałam pokory. Jak dużo kopert ostatnio do Ciebie dotarło? Pisanie listów to zanikająca sztuka, to przykre! Człowiek poświęca swój czas, daje upust emocjom i refleksjom, ukazuje kawałek siebie charakterem pisma, swoją drogą, bardzo lubię je analizować. Bardzo mnie ciekawi wygląd twoich zawijasów, czy są podłużne, a może niedbałe? Nigdy nie dostałam od Ciebie odpowiedzi... To nic, korespondencja w jedną stronę też rozwija. W nietuzinkowym pudełku trzymam blisko sto kolorowych kopert z listami, a tym samym historii różnych osób. Niektórych nawet nie widziałam, ale lubię snuć wyobrażenia o ich wyglądzie. Towarzyszu mój, tylko Ciebie mój umysł nie potrafi pojąć. Głupio mi przyznać, że chciałam najpierw wysłać do Ciebie sms-a, ale to byłaby zniewaga. Nie poczułbyś wtedy zapachu moich perfum. Czemu większość idzie teraz na taką łatwiznę kosztującą kilka groszy? Obok mnie leżą znaczki z niebieskim wzorem, kiedyś były ładniejsze i tańsze, ale nie o pieniądze tu chodzi. Warto przeznaczyć to 1.75 zł. Gdybym miała nazwać uczucie towarzyszące mi przy pisaniu, pakowaniu i wysyłaniu listu nazwałabym je euforią. Czasem myślę, że gdyby wszyscy ludzie ze sobą korespondowali, to liczba zachorowań na depresje by zmalała, nic nie działa tak dobrze, jak rozmowa z kimś, nawet ta pisemna.
Muszę już kończyć. Teraz zapakuję ten list w zieloną kopertę, kolor nadziei. Bo ja nadal mam nadzieję, że kiedyś mi odpowiesz. Wrzucę ten list do szuflady, bo nie znam Twojego adresu, chyba listonosz nie trafiłby do Nieba. Ale Ty to wszystko widzisz z góry, prawda?
Przesyłam do Ciebie milion uścisków,
M.

Drogi Towarzyszu!
Dawno nie pisałam, to nie tak, że przestałam wymieniać listy - ostatnio wysłałam jeden do św. Mikołaja i mojego pierwszego przyjaciela! Tym bardziej mi wstyd, chyba jestem Ci winna przeprosiny. Problem w tym, że pewne myśli bardzo ciężko przelać atramentem z głowy na kartkę.
Trochę się pozmieniało, trochę dojrzałam i nabrałam pokory. Jak dużo kopert...