Opowiem historię wsi na Kujawach, co prawda nie jest to moja wieś, ale mieszkał tam kiedyś mój tata...
Otóż legenda głosi, że pewnej zimy miały tam miejsce dwa wesela. Weselnicy postanowili jechać przez skute lodem jezioro, żeby było bliżej. Niestety lód się załamał i wszyscy się potopili. Ciała państwa młodych odnaleziono splecione za ręce, ale pary się wymieszały, panna młoda trzymała za rękę pana młodego z drugiego wesela... i to samo stało się z drugą panną młodą i drugim panem młodym...
Po latach dotarłam do tej legendy, ale do wersji, w której jest mowa o jednym weselu, tu też wszyscy się utopili, nawet szlachcianka Melania i karoca... Podobno taka sytuacja miała miejsce jeszcze raz, a kolejna legenda głosi, że gdy po raz trzeci w jeziorze utopią się weselnicy, jezioro wyschnie...
Dlaczego wersje się zmieniły? Kto po latach dołożył więcej szczegółów i podkolorował historię? Tego nie wiadomo, w każdym razie ta wersja z dwoma weselami wydaje mi się bardziej ciekawa, choć może dlatego, że to ją usłyszałam po raz pierwszy...

Opowiem historię wsi na Kujawach, co prawda nie jest to moja wieś, ale mieszkał tam kiedyś mój tata...
Otóż legenda głosi, że pewnej zimy miały tam miejsce dwa wesela. Weselnicy postanowili jechać przez skute lodem jezioro, żeby było bliżej. Niestety lód się załamał i wszyscy się potopili. Ciała państwa młodych odnaleziono splecione za ręce, ale pary się wymieszały, panna...

W lesie za moją wioską jest mogiła.Nikt się do niej nie zbliża, chyba, że przypadkiem zbłądzi w tę okolicę szukając jagód lub grzybów.Opowiem wam jej historię...
Anna wpatrywała się w krople deszczu spływające po szybie. Wiedziała,że żołnierze nadchodzą.Julia klęczała przy łóżku i zanosiła się od płaczu:
- Boże przebacz,Jezu ratuj!
Anna wiedziała jednak, że zawodzenia siostry nie mają sensu. Spokojnie otworzyła drzwi, w których stali już partyzanci. W przeciwieństwie do siostry nie stawiała oporu, gdy golili jej głowę.Z jej oczu nie popłynęła ani jedna łza, kiedy wyprowadzili je do lasu i postawili nad wykopanym dołem, w którym leżało już ciało wójta.
-Czy chcecie się wyspowiadać?
-Litości, litości -błagała Julia i wczepiała się w płaszcz Rysickiego pełniącego rolę dowódcy.
Anna nie raczyła odpowiedzieć. Zacisnęła usta i niewidzącymi oczyma patrzyła przed siebie.Rysicki odepchnął Julię a następnie odczytał jej wyrok:
-W imieniu Polski Podziemnej skazuję cię na śmierć za zdradę Ojczyzny...
-Nie, błagam, nie! - Annie wstyd było za siostrę, dlatego nawet, gdy zobaczyła jak kula przeszywa jej serce, nie drgnęła. Wiedziała, że zaraz podzieli jej los. Tak kończą kobiety, które zadawały się z Niemcami i donosiły na Polaków.

Anna, Julia i wójt spoczęli w niepoświęconej ziemi w lesie. Każdy w miasteczku zna ich historię. Nie ma rodziny, która nie straciła kogoś przez tę trójkę.

W lesie za moją wioską jest mogiła.Nikt się do niej nie zbliża, chyba, że przypadkiem zbłądzi w tę okolicę szukając jagód lub grzybów.Opowiem wam jej historię...
Anna wpatrywała się w krople deszczu spływające po szybie. Wiedziała,że żołnierze nadchodzą.Julia klęczała przy łóżku i zanosiła się od płaczu:
- Boże przebacz,Jezu ratuj!
Anna wiedziała jednak, że zawodzenia...

Opowieść z południa Krakowa.
Niestrzeżone przejście przez rozjazdy na kolei, dużo torów, drutów, pociągów, obok zajezdnia. Grupka znajomych, jest ich pięcioro. Śmieją się, żartują, palą papierosy, rozmawiają. Po drugiej stronie tych wszystkich torów jest plaża, jakaś woda. Decydują wspólnie, że chcą tam iść. Ale jeden z nich nigdy tam nie dociera. Podkute glany. Brak uziemienia trakcji. Śmiech zamierający mu na ustach, przerażenie i niedowierzanie reszty. Teraz zostało ich już tylko czworo.

Opowieść z południa Krakowa.
Niestrzeżone przejście przez rozjazdy na kolei, dużo torów, drutów, pociągów, obok zajezdnia. Grupka znajomych, jest ich pięcioro. Śmieją się, żartują, palą papierosy, rozmawiają. Po drugiej stronie tych wszystkich torów jest plaża, jakaś woda. Decydują wspólnie, że chcą tam iść. Ale jeden z nich nigdy tam nie dociera. Podkute glany. Brak...

„Kartki z pamiętników wągrowieckich kleryków”

marzec’ 1939
Razem z Witkiem kościelnym i księdzem proboszczem zdjęliśmy obraz przedstawiający Trójcę Świętą z ołtarza. Teraz pozostało go zapakować i przetransportować do Warszawy . Tam go pięknie odnowią i za parę miesięcy wróci do Wągrowca.

styczeń’1940
To już kolejny list , który wysłałem do Warszawy w sprawie obrazu. Nic. Cisza.

czerwiec ‘1940
Jestem zrozpaczony ! Właśnie otrzymałem wiadomość, że obraz , który wysłaliśmy w marcu 1939 r. do renowacji spłonął podczas bombardowania stolicy.

czerwiec’2016
Dzisiaj odwiedził Wągrowiec regionalista z pobliskiej wsi, który przygotowuje film o ołtarzu w Kłecku. Wysłuchawszy historii XVI- wiecznego ołtarza i zaginionego obrazu przypomniał sobie swoją wizytę w muzeum w Krakowie i obraz, który tam widział. Stare fotografie obrazu przekonały go, że obraz , który widział w Krakowie to zaginiony obraz z wągrowieckiej fary.

lipiec’2016
Teraz pozostaje udowodnić, że to „nasz” obraz, a niewykluczone, że po 77 latach powróci on do Wągrowca.

„Kartki z pamiętników wągrowieckich kleryków”

marzec’ 1939
Razem z Witkiem kościelnym i księdzem proboszczem zdjęliśmy obraz przedstawiający Trójcę Świętą z ołtarza. Teraz pozostało go zapakować i przetransportować do Warszawy . Tam go pięknie odnowią i za parę miesięcy wróci do Wągrowca.

styczeń’1940
To już kolejny list , który wysłałem do Warszawy w sprawie obrazu....

Żył kiedyś młody rzeźbiarz głodny chwały. Pewnego dnia otrzymał intratną propozycję od księcia, włodarza pięknego barokowego pałacu. Obiecał młodzieńcowi chwałę na skalę całej XVI-wiecznej Europy za ozdobienie wszystkich stu okien posiadłości maszkaronami. Warunek był jeden- każdy miał być inny. Młody rzeźbiarz z zapałem zabrał się do pracy, lecz wkrótce poczuł niemoc twórczą, bo z coraz większym trudem przychodziły mu pomysły na kolejne maszkarony.

Usiadł na brzegu fosy i gorzko zapłakał. Wówczas ukazał mu się sam diabeł. Zaproponował, że w zamian za duszę młodzieńca, pomoże mu ukończyć dzieło. Ukaże mu się za każdym razem w innej postaci, a każdą z nich rzeźbiarz ozdobi kolejne okno. Przy setnej, ostatniej okiennicy ukaże zaś chłopcu swe prawdziwe oblicze. Niesiony rządzą rozgłosu jako nader uzdolniony artysta, młody rzeźbiarz podpisał cyrograf.

Pracował w pocie czoła przez wiele miesięcy, wiernie rzeźbiąc kolejne oblicza diabła. Nadszedł dzień, gdy do ukończenia dzieła pozostało ozdobienie maszkaronem ostatniego, setnego okna. Młody rzeźbiarz wspiął się na drabinę w oczekiwaniu na ukazanie się diabła, tym razem- zgodnie z umową- w swojej prawdziwej postaci. Gdy ten się pojawił i ukazał swe prawdziwe oblicze, okazało się ono tak przerażające, że młodzieniec ze strachu spadł z drabiny i stracił życie.

Żaden z mieszkańców miasta nie ubił już nigdy interesu z diabłem.

Zapraszam do Pałacu Książęcego w Żaganiu, gdzie po dziś dzień jedno z okien zdobi niedokończony maszkaron.

Żył kiedyś młody rzeźbiarz głodny chwały. Pewnego dnia otrzymał intratną propozycję od księcia, włodarza pięknego barokowego pałacu. Obiecał młodzieńcowi chwałę na skalę całej XVI-wiecznej Europy za ozdobienie wszystkich stu okien posiadłości maszkaronami. Warunek był jeden- każdy miał być inny. Młody rzeźbiarz z zapałem zabrał się do pracy, lecz wkrótce poczuł niemoc...

Pochodzę z Wilamowic. To małe miasteczko posiada własny jezyk - wilamowski ( wymysiöeryś). Był on w użyciu jeszcze podczas II wojny światowej, jednak później władze zabroniły używania go. Ludzi wysiedlano z ich rodzinnych domów nawet na kilkanaście lat. Zakaz zniesiono, ale z powodu traumatycznych wydarzeń mieszkancy przestali używać języka ojczystego. Nie nauczali też swoich dzieci. Przez to prawie wyginął.
Kilkanaście lat temu wilamowski zaczął na nowo odżywać. Grupa młodych wilamowian uczy się go. Zostało także wystawione przedstawienie w tym języku "Hobbit. Hejn ån cyryk", które powstało na podstawie powieści J.R.R. Tolkiena. Zawędrowaliśmy z nim nawet na deski małej sceny Teatru Polskiego w Warszawie.

Pochodzę z Wilamowic. To małe miasteczko posiada własny jezyk - wilamowski ( wymysiöeryś). Był on w użyciu jeszcze podczas II wojny światowej, jednak później władze zabroniły używania go. Ludzi wysiedlano z ich rodzinnych domów nawet na kilkanaście lat. Zakaz zniesiono, ale z powodu traumatycznych wydarzeń mieszkancy przestali używać języka ojczystego. Nie nauczali też...

Urocze miasto na południu Polski położenie niedaleko gór nad rzeką, z pobliskim jeziorem. Przebogate historycznie, ponieważ pierwsze wzmianki datują je na XI wiek, a granice państw przesuwały się często. Nysa była na początku w Polsce, potem w Czechach, pod rządami Habsburgów, były tu Prusy, Niemcy i znowu Polska, uff. Kiedyś leżące na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, z mieszkańcami różnych narodowości, przybywającymi handlarzami, ogromem zakładów rzemieślniczych (w tym złotniczych) i własną monetą, miasto było bogate i kolorowe. Jednak wyniszczająca wojna trzydziestoletnia, pożary i epidemie przyniosły biedę i głód. Fakt, że Księstwo Nyskie było księstwem biskupim, powodował, że ogromne znaczenie miały tu rządy ówczesnego Kościoła oraz jego… inkwizycji.
O czarownicach możemy poczytać w bajkach, ale prawdą jest, że kiedyś święcie(!) w nie wierzono. Dla Kościoła nie bez znaczenia był fakt, że konfiskowano majątki straconych osób. Wystarczyło być zatem bogatą, mądrą lub ładną. Dokumenty dowodzą spalenia ponad tysiąca osób (w tym dwojga dzieci): kobiety rzemieślników, „piękna dziewica w 18 roku życia” lub żony wszystkich rajców pobliskiego miasteczka. W połowie XVII wieku wybudowano specjalny piec do palenia ludzi, tak wiele było podejrzanych o czary. Tylko szczęśliwcom „diabeł skręcił kark w więzieniu” podczas tortur.
O tym strasznym i niechlubnym okresie w historii mojego miasta możecie przekonać się zwiedzając specjalną wystawę w miejskim muzeum, do którego zapraszam.

Urocze miasto na południu Polski położenie niedaleko gór nad rzeką, z pobliskim jeziorem. Przebogate historycznie, ponieważ pierwsze wzmianki datują je na XI wiek, a granice państw przesuwały się często. Nysa była na początku w Polsce, potem w Czechach, pod rządami Habsburgów, były tu Prusy, Niemcy i znowu Polska, uff. Kiedyś leżące na skrzyżowaniu ważnych szlaków...

Jest sobie miejscowość, a w tej miejscowości dom, inny od wszystkich. Choć wszystkie domy dookoła wyglądają jak spod igły, ten bezpodstawnie straszy. Zardzewiała brama z odpadającą zieloną farbą, wyschnięta trawa, w tyle jakieś roztrzaskane sprzęty. Naprzeciw tej bramy, obecnie jest cmentarz. Nikt go nie odwiedza. Samotne groby, jakby stawiane w pośpiechu, nieco przechylone... A jednak, wiele lat temu, ktoś tu zginął. Nikt nie wie, dlaczego, nikt nie wie, kto. Niewiele da się odczytać z nagrobków, jedynie skrawki niemieckojęzycznych nazwisk. Władze ograniczają porządkowanie cmentarza do koszenia trawy. Raz na rok widzi się samochód na niemieckich tablicach rejestracyjnych. Jeden znicz jednak niewiele może zdziałać... Ja, Anna, wraz z moją rodziną i przyjaciółmi, proszę cię, nie zapomnij o nas, niech ktoś spisze naszą historię. Chcę tylko godnego dziedzictwa dla naszej małej społeczności. Wierzę, że nas widzisz, może chociaż słyszysz nocą. Budzimy się z krzykiem, bo pamiętamy o tych tragicznych chwilach. Płaczemy, bo jesteśmy daleko od tych, którzy nas kochali. Choć miałam tylko dwanaście lat, mianowali mnie opiekunką tego miejsca. Pomóż nam...
Anna, opiekunka cmentarza niemieckiego w jednej z pomorskich wsi

Jest sobie miejscowość, a w tej miejscowości dom, inny od wszystkich. Choć wszystkie domy dookoła wyglądają jak spod igły, ten bezpodstawnie straszy. Zardzewiała brama z odpadającą zieloną farbą, wyschnięta trawa, w tyle jakieś roztrzaskane sprzęty. Naprzeciw tej bramy, obecnie jest cmentarz. Nikt go nie odwiedza. Samotne groby, jakby stawiane w pośpiechu, nieco...

W Wisłoku każdy każdego zna i wszyscy wszystko o sobie wiedzą. O kulawym Janku plotki krążyły już od dawna. Odkąd pamiętam wszyscy opowiadali jak to Janek wpadł do tego dołu co na niego ludzie wykopali i wydostać się nie mógł. To wtedy tam tą nogę tak nieszczęśliwie skręcił że do tej pory kuleje. A było to tak. Janek był wówczas młody i przystojny. Wszystkie dziewczyny za nim oczy wypatrywały. Każda chciała by zwrócił na nią uwagę, zaprosił gdzieś a później się ożenił. W końcu Jankowi do gustu przypadła Krysia Michalakowa. Ładna ale skromna. Jako jedyna cichutko siedziała w kącie i czekała na swoją szansę, na wybawiciela który zabierze ją z rodzinnego domu i poślubi. Gdy pojawił się Janek poczuła jakby Pana Boga za nogi złapała. Szybko i z łatwością mu się podporzadkowała. Nikt jeszcze wtedy nie wiedział co Janek miał za uszami. Wkrótce po ślubie w domu Krysi trudno było zaznać spokoju. Janek pił i bił naokragło. Na nic błagania i prośby by się opamietał. Na nic interwencja sąsiadów którym Krysi każdemu najnormalniej w świecie szkoda było. Tak więc pewnego razu, pod osłoną nocy kilku chłopów ze wsi co im już ten Janek przestał się podobać wykopali pod lasem dół. Duży taki na trzy metry prawie. I zwabili Janka pod las pod pretekstem. Janek wpakował się w dziurę skrecając nogę. Dwa dni wyjść nie mógł z tej dziury. Płakał i skomlał z bólu. Na nic mu się to zdało. Chłopi przychodzili do niego i palcem grozili: Nie zrobisz tu już naszej Kryśce krzywdy, oj nie zrobisz. Janek płakał i przepraszał.
Gdy go z dziury wyciągnęli słowem się nie odezwał a do domu wrócił potulny jak baranek. Od tamtej pory spokój we wsi Krysia miała a jej życie się odmieniło. Janek tylko kulawy został, co mu pozwoliło zapamiętać nauczkę na zawsze. Już żony nie tknął i nie skrzywdził. Teraz tylko pod nogi uważniej patrzy.

W Wisłoku każdy każdego zna i wszyscy wszystko o sobie wiedzą. O kulawym Janku plotki krążyły już od dawna. Odkąd pamiętam wszyscy opowiadali jak to Janek wpadł do tego dołu co na niego ludzie wykopali i wydostać się nie mógł. To wtedy tam tą nogę tak nieszczęśliwie skręcił że do tej pory kuleje. A było to tak. Janek był wówczas młody i przystojny. Wszystkie dziewczyny za...

Historia mojego miasta to w dużej mierze historia znajdującego się tutaj opactwa benedyktyńskiego. Jak wszystkie tego typu instytucje, i nasz klasztor posiadał imponującą bibliotekę. Legenda głosi, iż pewnego dnia młody mnich tak intensywnie zaczytał się w jej zbiorach i pod tak wielkim wrażeniem lektur pozostał, że, opuszczając pomieszczenie, zapomniał zabrać ze sobą przyniesionej pochodni, w efekcie czego spłonął nie tylko księgozbiór, ale i spora część miasta. (Inna wersja tej historii mówi o porzuceniu płonącej pochodni nie w bibliotece, a w piwniczce z winem ;-) ) Tak czy inaczej, wielkiemu pożarowi zawdzięczamy przebudowę centrum miasta - szczególnie uregulowanie ulic.

Historia mojego miasta to w dużej mierze historia znajdującego się tutaj opactwa benedyktyńskiego. Jak wszystkie tego typu instytucje, i nasz klasztor posiadał imponującą bibliotekę. Legenda głosi, iż pewnego dnia młody mnich tak intensywnie zaczytał się w jej zbiorach i pod tak wielkim wrażeniem lektur pozostał, że, opuszczając pomieszczenie, zapomniał zabrać ze sobą...