Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Zgodnie z tytułem dziełka, autor poddał tu krytyce polski charakter narodowy. Krytyka jest bardzo celna, choć ilustrowana przykładami i argumentowana przyczynkarsko, co stanowi rys charakterystyczny pisarstwa Wacyka. Zniszczony zostaje między innymi mit polskiej wolności, równości, tolerancji, indywidualizmu, stosunku Polaków do Ruskich, mit polskich powstań narodowowyzwoleńczych, przede wszystkim krytykowane są jednak polskie warcholstwo i lenistwo prowadzące do niegospodarności. Zdaniem autora, nie są to wyjątki od reguły, tak więc „wady” w ścisłym sensie tego słowa, lecz pierwiastki składające się na polską normę. Zarazem, dają o sobie znać przede wszystkim, gdy Polacy przebywają wśród swoich. Żyjąc wśród ludzi bardziej cywilizowanych i pod ich presją, na przykład na emigracji w Stanach Zjednoczonych lub pod zaborem pruskim, Polacy okazują się zaradni, pracowici i przedsiębiorczy. Wskazuje to, zdaniem Wacyka, na podłoże spaczonego polskiego charakteru narodowego, jakim jest katolicyzm. Przejawiają się z nim wszystkie wskazane przez Jana Stachniuka pierwiastki składające się na wspakulturę: spirytualizm, moralizm, wszechmiłość, personalizm (osobniactwo),nihilizm i hedonizm. Szczególnie negatywną rolę autor przypisuje szkolnictwu jezuickiemu i kontrreformacji. Obwinia katolicyzm za awanturnictwo w polskiej polskiej polityce wschodniej i polityce bałtyckiej I Rzeczypospolitej, za ciemnotę i zacofanie cywilizacyjne Galicji. Krytykuje polski mesjanizm Mickiewicza, Cieszkowskiego, oraz przenikający je katolicki kult cierpiętnictwa. W III Rzeczypospolitej dostrzega chaos, bezprawie i warcholstwo oraz wysługiwanie się Kościołowi (religia w szkołach, konkordat). Radzi związać nasze państwo z Rosją, widząc tego korzyści ekonomiczne, a za prekursora takiej rozumnej polityki uznaje Druckiego-Lubeckiego. Mocną stroną książki Wacyka jest na pewno to, że napisana została piękną, przedwojenną polszczyzną. Budzi to tym większe uznanie, że powstała w połowie lat 1990. Trudno też nie docenić niewątpliwego oczytania i erudycji autora. Nie wszystkim musi się podobać przyczynkarski styl pracy, ale jak sam autor zaznacza, dzieło nie miało mieć charakteru naukowego, a być jedynie zadrużną publicystyką. Filozoficznie, mamy tu formę nietzscheanizmu i narodowej monolatrii, da się też dostrzec podobieństwo do filozofii pracy Brzozowskiego. Zdaniem autora, możliwy jest świat bez religii, to znaczy taki, w którym kultura, od wieków walcząca ze wspakulturą, odniosłaby zwycięstwo; Wacyk uznaje zjawisko religii za związane z niższymi warstwami społecznymi, za światopogląd mas i „staruszek-dewotek”. Wyższe warstwy, jego zdaniem, mogą się od wspakultury wyzwolić. W ostatecznym rachunku, możliwe byłoby zatem też przekucie charakteru narodowego Polaków w duchu antykatolickim i kulturalistycznym.