Jesteśmy społecznością, która kocha książki

W ostatnich latach Polska dorobiła się grona historyków skupiających się, z sukcesami, na badaniu sag islandzkich. Nadszedł czas by skonsumować owoce tych badań. Jest to już możliwe dzięki książce pt. Sagi islandzkie. Na publikację składa się osiem rozdziałów, każdy innego autorstwa, poświęconych poszczególnym rodzajom sag. Otrzymujemy w ten sposób zastrzyk wiedzy dający podstawowe wyobrażenie o aktualnych wynikach prac badawczych historyków nad sagami. Czuje się jedynie niewielki niedosyt z powodu braku niektórych informacji. Sagi islandzkie są fenomenem literackim średniowiecza. Zostały spisane w rodzimym języku, choć ich autorzy znali łacinę, i zyskały status tak poważny, że stały się filarem tożsamości Islandczyków. Zaczęto je spisywać w XIII w., choć ich korzenie sięgają wcześniejszych czasów. Podejście historyków do sag zamyka się w dwóch teoriach. Teoria „wolnego przekazu” (Freiprosa) zakłada, że znane sagi to spisane przekazy ustne sięgające daleko wstecz i oddające specyfikę czasów, o których opowiadają. Teoria „przekazu książkowego” (Buchprosa) mówi z kolei, że sagi to wytwór wyedukowanych autorów z premedytacją kształtujących je jako pewien gatunek literacki. Każdy z rodzajów sag (o Islandczykach, þættir, królewskie, współczesne, biskupie, rycerskie, legendarne, żywoty świętych i poezja hagiograficzna) omówiony zostaje w osobnym rozdziale. Rozdziały mają podobny układ. Mamy tam zwykle podstawowe informacje o autorstwie, datacji, podziałach, stylu, polskim wkładzie w badania i streszczenia reprezentatywnych utworów. Zainteresowanie poszczególnymi sagami znacząco się różni, i to tak w skali światowej, jak i na samej Islandii. Najmocniej przykuwają uwagę sagi o Islandczykach, królewskie i legendarne. Gorzej wypadają sagi biskupie i rycerskie. Zmienia się też podejście do sag jako źródeł historycznych. Początkowo traktowano opisywane wydarzenia prawie bezkrytycznie, potem wręcz przeciwnie – odmówiono im prawdziwości. Dziś podejście się nieco wypośrodkowało. Ciekawostką, jaką poznajemy w trakcie lektury może być na przykład informacja o przygotowywanym przekładzie na polski Knýtlinga sagi. Uzupełnia on listę dotychczasowych i planowanych przekładów opublikowaną przez Mediewalia.pl. Tutaj dochodzimy do pewnych braków recenzowanej książki. Przemilcza ona na przykład niektóre tłumaczenia, które już są w Polsce dostępne (Saga o wikingach z Jom, Księga Islandczyków). Nie można powiedzieć, że stało się tak z powodu nieprofesjonalnego ich wydania, gdyż inne takie przykłady zostają uwzględnione. Ponadto, skoro autorami książki są wyłącznie polscy naukowcy to powinniśmy z niej coś wynieść nie tylko o polskim wkładzie w badania, ale również co mówią sagi o Polsce i Słowianach. Niestety nie zostało to potraktowane jako osobne zagadnienie. Poziom rozdziałów jest wyrównany i rozumiem przez to poziom dobry lub bardzo dobry. Lekko tylko odstaje rozdział Dominiki Skrzypek o sagach współczesnych. Informacje tam podane często powtarzają się w innych miejscach książki i wewnątrz samego rozdziału. Autorka, mocniej niż inni, skupiła się na treści a pozostałe problemy podjęte zostają nieco powierzchownie. Wreszcie wieńczący podrozdział zatytułowany „Stan badań w Polsce i za granicą” nie zawiera o Polsce ani słowa. Nie wynika to z tego, że autorka coś pominęła a raczej z tego, że Polska nie ma tu szczególnego wkładu. Książka taka jak Sagi islandzkie była u nas niewątpliwie potrzebna. Informacje podawane w starszych publikacjach na ich temat dziś często mocno się zdezaktualizowały. Otrzymaliśmy więc podsumowanie świeże, przygotowane przez fachowców. Jego dodatkową zaletą jest skupienie uwagi na dokonaniach Polaków w badaniach nad sagami. Warto byśmy o tych dokonaniach wiedzieli. Recenzja dostępna również na: http://mediewalia.pl/ksiazki/polacy-zachecaja-do-poznania-islandzkich-sag/