Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Chyba nie do końca mogę powiedzieć, że filozofia jest moją pasją, jednak z chęcią sięgam po dzieła filozoficzne, kiedy mam nastrój do zastanawiania się nad życiem i jego sensem. W ostatnim czasie moją uwagę przykuła książka Andrzeja Grzegorczyka „W poszukiwaniu ukrytego sensu”, choć przyznaję, że nie wiedziałam, że trafia w moje ręce wybór myśli jednego z najwybitniejszych współczesnych polskich filozofów, słynnych w kraju i na świecie. Autor urodził się w 1922 roku, więc jego młodzieńcze lata przypadły na okres II wojny światowej, podczas której zdał maturę, by już po jej zakończeniu studiować na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był też czynnym uczestnikiem powstania warszawskiego, kiedy został ranny. Jego naukowe zainteresowania dotyczyły filozofii, matematyki, a przede wszystkim logiki, której badania przyniosły mu największą sławę. Zaraz po studiach został asystentem profesora Władysława Tatarkiewicza, a także sekretarzem „Przeglądu Filozoficznego”. W 1950 roku został doktorem matematyki, jednak z czasem powrócił na łono filozofii. Wykładał w wielu krajach, zarówno w Europie Zachodniej, jak i w ZSRR, a po jego rozpadzie w poszczególnych krajach. Zmarł w 2014 roku, pozostawiając po sobie liczne dzieła – eseje, polemiki, wiersze, artykuły i książki naukowe. „W poszukiwaniu ukrytego sensu. Eseje i szkice filozoficzne” to wybór twórczości dokonany przez jego żonę, zredagowany i uspójniony, by w najlepszy sposób oddać myśli autora dotyczące spraw ogólnych, problemów uniwersalnych. Zostały podzielone na siedem grup. Pierwsza z nich dotyczy etyki myślenia, czyli tego, jak należy myśleć, aby uniknąć manipulacji, potrafić odróżniać prawdę od kłamstwa, wyzbyć się stereotypów, przesądów i wszystkiego tego, co zaciemnia realny obraz życia. Prawidłowe, logiczne myślenie jest o tyle ważne, że pozwala zrozumieć świat i innych ludzi, a tym samym obala bariery i podziały. W tej części najbardziej przyciągnął moją uwagę „Dekalog rozumu”, czyli zasady prowadzenia dyskusji, które kierują uwagę na jej zawartość merytoryczną, a nie emocje. Druga część dotyczy relacji człowieka z Bogiem, czyli jak wierzyć, kiedy nauka wyjaśnia coraz więcej tajemnic natury, świat przestaje być zagadką, choć nadal wydaje się cudem. Tutaj znów autor uciekł się między innymi do formuły dekalogu, jednak tym razem zinterpretował w sposób zrozumiały dla przeciętnego człowieka zalecenia dziesięciu biblijnych przykazań. Co mnie w tym tekście urzekło, to jego prostota. Znajdziemy tu jednak teksty bardziej, nazwijmy to, teoretyczne, opowiadające o historii tego, jak człowiek pojmował Boga, przy czym autor skupia się na tradycji wierzeń monoteistycznych: chrześcijaństwie, judaizmie i islamie. Kolejne rozważania dotyczą odkrywania sensu, przyczynowości otaczającego nas świata, przyrody oraz tego, co wszystkiemu sens nadaje. W tym kontekście pojawia się również człowiek oraz wszystko to, co go w życiu spotyka, czemu ma to służyć. Dalej poznamy poglądy autora na etykę współczucia i pewien rozdźwięk między patrzeniem na dobro drugiego człowieka, a dobrem własnym. Następnie przyjrzymy się wyzwaniom moralnym oraz stosunkom międzyludzkim w perspektywie globalnej, w których należy przyjąć postawę pokojową i zaprzestać eskalacji siły, by nie doprowadzić do katastrofy. Ostatnia część zawiera twórczość literacką autora – wiersze, wspomnienia i utwory z wątkami autobiograficznymi. Teksty Grzegorczyka, mimo że dotyczą prawd uniwersalnych, nie są trudne w odbiorze, jak to często może się zdarzać w przypadku wypowiedzi filozoficznych. Ogromną zaletą książki jest to, że wcale nie trzeba czytać jej na raz, ani w kolejności. Nawet lepiej jest sięgnąć po nią od czasu do czasu, by zapoznać się z niewielkim fragmentem i mieć czas na jego przemyślenie. Autor uczy nas, że należy myśleć logicznie, poważnie i nie używać przemocy. Warto zapoznać się z jego poglądami, warto wysłuchać, co ma do powiedzenia na portalu academicon.pl.