Zofia Chomętowska (ur. 8 grudnia 1902 roku w Porochońsku na Polesiu,  zm. 20 maja 1991 roku w Buenos Aires) była jedną z najważniejszych i najbardziej aktywnych fotografek dwudziestolecia międzywojennego. Należała do czołówki polskich twórców dostrzegających możliwości aparatu małoobrazkowego. Swoje pierwsze zdjęcia stworzyła jako… jedenastoletnia dziewczynka, używając do tego skrzynkowego Kodaka (w kręgach ziemiaństwa, arystokracji mieszczaństwa, był to popularny prezent dla młodych ludzi, szczególnie dla dziewcząt). Fascynacja fotografią okazała się być na tyle silna, że hobby przerodziło się w profesjonalne zajęcie. Jej pierwsze zdjęcia zachowały się prawdopodobnie jedynie w odbitkach wklejonych do albumów starannie przez samą autorkę. Wśród obrazów z początku lat 20. pojawiają się najczęściej autoportrety, widoki i sytuacje z życia codziennego. W tym czasie, w świecie fotografii, w znaczniej mierze za sprawą aparatu Leica, zaczyna się era powszechności i dostępności zajęcia zarezerwowanego dotychczas dla specjalistów.

Zarówno na fotografiach jak i w materiale filmowym Chomętowskiej, tematem przewodnim i dominującym pozostaje Polesie; zwłaszcza tereny wokół rodzinnych posiadłości: Porochońsk, Bogdanówka, Horodyszcze, Dobrosławka, majątek rodzinny Jakuba Chomętowskiego, Mankiewicze, Pińsk, Grodno i Poczajów. Oprócz Polesia, we fragmentach filmowych zobaczymy inne miejsca Polski, jak również  obrazy z zagranicznych podróży m.in. z Wenecji czy Tunezji. Filmy Chomętowskiej są ciekawą plastyczną dokumentacją codzienności i stanowią ważny dokument ze względu na konteksty społeczny, kulturowy i historyczny (w filmie pojawiają się m.in. Józef Haller, Michał Pawlikowski, Aurora Beniamino, generał Adrian Carton de Wiart, hr. Izabella Radziwiłł, Zofia Chomętowska, Bronisława Drucka-Lubecka czy Marta Krasińska).

Idziemy o zakład, że niedługo powstanie barwna biografia Chomętowskiej, przypominająca tę o Stryjeńskiej napisaną przez Angelikę Kuźniak.

Jako inspirację na ostatni weekend maja prezentujemy krótkie filmy Zofii Chomętowskiej z końca lat 20. XX wieku - zapis jej prywatnego życia, sceny z rodziną i przyjaciółmi. Żyjąca na początku XX wieku fotografka i dokumentalistka podpowiada, co możemy zrobić w słoneczne dni.

A możemy wybrać się na Polesie – w ulubiony region Polski Chomętowskiej. W tym fragmencie zarejestrowanym na Polesiu występują: Zofia Chomętowska, jej mąż Jakub Chomętowski, Mura Chomętowska, Aleksy Chomętowski oraz Michał Pawlikowski (pisarz, felietonista, krytyk literacki i autor gawęd).

Fragment filmu ”Polesie”, prod. Fundacja Archeologia Fotografii (1929), udostępniony dzięki uprzejmości serwisu ninateka.pl.

Z kolei w tym filmie możemy podejrzeć, jak na początku XX wieku grano w tenisa. Występują: Aurora Beniamino, Jakub Chomętowski, gen. Carton de Wiart, Izabella Radziwiłł.

Fragment filmu ”Tenis”, prod. Fundacja Archeologia Fotografii (1929), udostępniony dzięki uprzejmości serwisu ninateka.pl.

I jeszcze raz Zofia Chomętowska zabiera nas na swoje ukochane Polesie.

Fragment filmu ”Polesie”, prod. Fundacja Archeologia Fotografii (1929), udostępniony dzięki uprzejmości serwisu ninateka.pl.

Na podstawie filmików Zofii Chomętowskiej powstał 25-minutowy film „Ja kinuję” zmontowany według koncepcji Karoliny Puchały-Rojek z komentarzem literackim Mikołaja Łozińskiego i muzyką m.in. „Kapeli ze Wsi Warszawa”.

Zachęcamy do obejrzenia filmików!

Za udostępnienie materiałów serdecznie dziękujemy serwisowi ninateka.pl.