Dziękuję, interesujący tekst. Pan H. w każdej swojej powieści opisuje świat wokół siebie, takim jakim on go widzi. Czy ten świat i obraz Europy przez te lata się zmienił? Czy stał się stał się barwniejszy, bardziej sprawiedliwy, lepszy? Nie. Od "Cząstek elementarnych" gdzie szuka źródeł tego kryzysu, coraz bardziej się w nim pogrąża. Dlaczego więc mamy od niego oczekiwać, że nagle zmieni swoją narrację. Jest głosem wołającym i powtarzający do czego prowadzą polityka i zmiany społeczne zachodzące w Europie.

Dziękuję, interesujący tekst. Pan H. w każdej swojej powieści opisuje świat wokół siebie, takim jakim on go widzi. Czy ten świat i obraz Europy przez te lata się zmienił? Czy stał się stał się barwniejszy, bardziej sprawiedliwy, lepszy? Nie. Od "Cząstek elementarnych" gdzie szuka źródeł tego kryzysu, coraz bardziej się w nim pogrąża. Dlaczego więc mamy od niego oczekiwać,...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej mniej

Bardzo ciekawy tekst, zachęca do sięgnięcia dalej niż tylko w Houellebecqa. Zgadzam się, że zarzuty mogą być w tym przypadku tylko argumentem do głębszego komplementowania. I wpisuję się w poczet tych, którzy czekają na kolejny tytuł autora, bezkrytycznie wierząc (wiedząc?) iż nie jest to czas stracony a wszystko co zarzucane nie jest zamierzone. Jest po prostu częścią stylu, melodii w rytm której nieliczni mistrzowie pióra podpisują się w tłumie nijakich.
Dorzuciłbym tylko do tego jako "modus operandi" samotność, w obronie której każda książka autora krzyczy.

Bardzo ciekawy tekst, zachęca do sięgnięcia dalej niż tylko w Houellebecqa. Zgadzam się, że zarzuty mogą być w tym przypadku tylko argumentem do głębszego komplementowania. I wpisuję się w poczet tych, którzy czekają na kolejny tytuł autora, bezkrytycznie wierząc (wiedząc?) iż nie jest to czas stracony a wszystko co zarzucane nie jest zamierzone. Jest po prostu częścią...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej mniej

Wzwód? Raczej zwis, ale bez powiewu



Przede wszystkim pisarz ma prawo się powtarzać, grać na tę samą nutę, zagrywać tymi samymi kartami. Kto mu zabroni, tym bardziej w kulturze, która przecież docenia różne przeróbki, remaki, covery, pastisze, a jej odbiorcy są gotowi za nie płacić. [podkreślenie moje] Lubimy bowiem piosenki, które znamy. Zdziwiłbym się wręcz, gdyby Houellebecq, mając tego świadomość, nie podchodził do pisania koniunkturalnie, głowiąc się zamiast tego nad nowymi formami powieści.



Szczerze mówiąc, nie lubię takich argumentów, zresztą trudno nazwać je argumentami: "prawo do powtórek", "kto mu zabroni", "gusta i guściki" odbiorców etc. etc. Skupię się na dokonanym przeze mnie podkreśleniu Pańskich słów, choć "skupię" to za dużo powiedziane, raczej zapytam: czy cały ten koniukturalizm nie świadczyłby trochę o... hipokryzji Houellebecqa?


Powtórzenia zaś w „Serotoninie” są ewidentne, a przynajmniej będą dostrzegalne dla tych, którzy czytali „Uległość”, nie mówiąc o wcześniejszych powieściach. Podobna konstrukcja bohatera, podobne chwyty fabularne, podobna wymowa. Podobieństwo można odnaleźć również w nawiązaniach do innych autorów.



Czy tropienie porównań z wcześniejszych powieści naprawdę jest tak zajmujące? Czy nie jest jedynie rozpaczliwym tłumaczeniem autora, który nie ma do zaproponowania nic ponad to, co wcześniej zaroponował swym miłośnikom? Chyba lepsze byłoby napisanie, co czytelnik, który nie zna prozy Houellebecqa znajdzie w "Serotoninie", dlaczego jej odczytanie wymaga (o ile wymaga) sięgnięcia po inne jego utwory. Niestety, ale w moim przypadku zapoznanie się z nią nie podziałało zachęcająco, zachęcająco nie działa też ta podjęta przez Pana obrona prawa do powtórzeń, bo z tej obrony wyłania mi się niezbyt pochlebny obraz autora (może błędny), który pisze, choć pisać nie powinien, bo nie ma o czym. A więc: odprysk, swoisty ochłap literacki, którego "wartość" będą w stanie docenić jedynie najzagorzalsi admiratorzy jego prozy.

Jego zwrot od dekadencji ku katolicyzmowi znajduje refleks w finale "Serotoniny".



No właśnie! Refleks. Czy ten refleks wart jest w ogóle odnotowania? Inaczej, czy ten refleks wpływa w jakikolwiek sposób na interpretację "Serotoniny"? Nie wydaje mi się, aby tak było. Chyba że odczyta się go jako sygnał skierowany jedynie do miłośników autora, i że jedynie przez nich może być należycie odczytany (osobom niewtajemniczonym wstęp wzbroniony).
Dla mnie, niewtajemniczonej, ta wstawka trąci jedynie sztucznością, brakiem pomysłu na zakończenie tego nieprzemyślanego i w treści, i w formie utworu. To trochę tak, jakby autor chciał na sam koniec powiedzieć: "uwaga, uwaga, teraz będzie na poważnie", i już samo to odbiera powagę i rangę temu fragmentowi. Ale może takie było założenie (taka zachowawczość H. przejawiająca się w w szerokim otwarciu na dowolność interpretacyjną, w razie czego dająca możliwość ukrycia się za bezpieczną kurtyną nadinterpretacji). Zresztą takich fragmentów ocierajacych się: o powagę i śmieszność, górnolotność i prymitywizm - mnóstwo w tej powieści. Już, już myślimy, że w końcu mamy do czynienia z czymś godnym zainteresowania, a za chwilę Houellebecq wybija nas z tego skupienia jakimś prymitywnym wnioskiem, prymitywnym sformułowaniem. Według mnie tania prowokacja. No ale, co kto lubi. Chociaż skłamałabym, gdybym powiedziała, że nie ciekawi kto kryje się pod maską prowokatora. Strach jednak przed jej odkryciem jest silniejszy, bo najczęściej takie odkrycie zwykle kończy się rozczarowaniem...


O pierwszej już właściwie napomknąłem. Lubimy piosenki, które znamy. I tak jest ze światem przedstawionym u Houellebecqa. Ci, którzy lubią tę prozę – ja też złapałem się na tym, sięgając po „Uległość” i „Serotoninę” – przyzwyczaili się do klimatu twórczości laureata Nagrody Goncourtów. Jakkolwiek nie byłaby to przybijająca lektura, będziemy się jej poświęcać, utwierdzać w prawdzie o świecie, jaką głosi nam Houellebecq. Czujemy się bowiem w niej jak w domu, ich nastrój rezonuje z naszym wewnętrznym odczuwaniem. Dobrze nam u Houellebecqa, pomimo tego, że nie jest to lektura przynosząca pocieszenie, nie jest to też coachingowy podręcznik, który odpowiada w 10 rozdziałach, jak odmienić swoje życie. Wręcz odwrotnie – to smutek i dewaluacja wszelkich rozwiązań.




Niestety, ale nie należę do grona osób podchodzących do ulubionego autora bez cienia krytycyzmu, a widzę, że cały ten artykuł jest napisany w tym tonie: kochajmy Houellebecqa i dziękujmy mu, że uraczył nas "odgrzewanym kotletem", bo lepszy "odgrzewany kotlet" niż inne danie, ewentualnie brak posiłku. I znów: taka konieczność obrony nie usposabia pozytywnie. Poza tym wątpię, aby miłośnicy autora oczekiwali od niego takiego zwrotu, o jakim Pan pisze. Ja nie oczekiwałabym tego po ulubionym autorze. Raczej oczekiwałabym głębszego spojrzenia na poruszaną wcześniej problematykę. Problem w tym, że głębi w "Serotoninie" próżno szukać, a to pozwala mi przypuszczać, że w innych jego utworach jest równie powierzchownie. Smutek, dewaluacja wszelkich rozwiązań? Hmmm... Trudno tej nieudanej tragifarsie przedrzeć się do mojej wrażliwości czytelniczej. Zresztą Houellebecq już się o to zatroszczył, by tak się nie stało. Ponadto nawet to, co jest w tej książce tłem, a co wydaje się być interesujące, traci na znaczeniu. A szkoda! Chciałabym posłuchać Houellebecqa odartego z maski prowokatora. No dobrze. Chciałabym posłuchać Houellebecqa choćby częściowo odsłoniętego (może wówczas mogłabym poczuć ten rezonans, o którym Pan wspomina). Obawiam się jednak, że nie byłby to głos, a głosik. Ale może akurat w tej kwestii się mylę. Nawet chciałabym się mylić.



Mimo jednak ciemnych barw ten świat jest już przez nas oswojony, bo wędrowaliśmy po nim w książkach Houellebecqa wielokrotnie. Może dlatego ta proza przynosi ukojenie. Może czytelnicze westchnienie nad przegranymi życiowo bohaterami, którzy rozpaczliwie poszukują sensu, pomaga nam ulitować się nad nami samymi, którzy też trudzimy się mniej lub bardziej świadomie nad spójnością i zasadnością naszej życiowej narracji, nie unikając momentów słabości. Może jest to swego rodzaju katharsis.



Gdybym nie znała "Serotoniny", po takiej rekomendacji na pewno bym po nią nie sięgnęła, wybrałabym skok w przeszłość, w uniwersalną prozę egzystencjalistów, ewentualnie przypomniała sobie Konwickiego, do którego Houellebecqowi daleko, oj daleko. Szkoda zatem, że nie napisał Pan tego artykułu wcześniej. Nie straciłabym czasu na czytanie mało satysfakcjonującej lektury.

"Życiowa narracja" - może nie warto iść za modą i pozostawić narrację tam, gdzie jej miejsce, ewentualnie pozostawić ją politykom, którzy rzadko mogą popisać się właściwym doborem słów. Ale to tak na marginesie. Nie chcę tu rozpętywać logomachii.


Można pozwolić zapętlić się w Houellbecqowskiej prozie, tak jak włącza się zapętlenie dobrej piosenki w audioplayerze. Można wsłuchiwać się w nią bez końca, jak w „Boléro” Ravela, albo dać się kompletnie uśpić tym powieściom, kończąc na dobrze znanych odczytaniach, które można sprowadzić do określenia „dekadencja”, albo przebudzić się z nich jak z niedobrego snu. Od czego zależy, czy nastąpi jedno, czy drugie – trudno powiedzieć. Być może to kwestia liczby powtórzeń, wrażliwości na nudę albo stopnia sceptycyzmu, z jakim czyta się literaturę.



Tylko, że "Serotonina" to nie "Bolero" Ravela, raczej jakaś piosenka chodnikowa. Jej zwolenników pewnie już samo słuchanie satysfakcjonuje i na pewno nie nudzi.



Tak czy inaczej można pójść krok dalej i potraktować Houellebecqowskie powtórzenia nie jak Ravelowskie „Boléro”, ale jak płytę, która zwyczajnie się zacięła i produkuje niezmordowanie ten sam mechaniczny, nienaturalny dźwięk, który prędzej czy później musi doprowadzić do irytacji. Kto wie, czy właśnie w owej irytacji i nienaturalności brzmienia nie jest ukryta możliwość jakiegoś odruchu, wytrącenia z inercji, tym samym przebudzenia, które zaczynałoby się od pytania: czy nie można inaczej niż u Houellebecqa? Czy życie musi być takie smutne i puste? Czy rzeczywiście wyczerpaliśmy wszystkie rozwiązania?



Na szczęście można inaczej, można lepiej. I w życiu, i w literaturze. Rozwiązań nie wyczerpaliśmy, pewnie wyczerpał je jedynie sam autor. Po co mało poważne, wulgarnie opisane rozporkowe dylematy bohatera traktować ze śmiertelną powagą i dopatrywać się w nich zagadnień godnych egzystencjalistów? Z drugiej jednak strony - cóż nam pozostaje? Sztuczny zachwyt nad mało wyraźną i niezbyt pogłębioną krytyką współczesnego, nastawionego na konsumpcjonizm płytkiego społeczeństwa, niezbyt odkrywcze tyrady o upadku francuskiego rolnictwa, bezsensownych posunięciach UE, kulturze masowej. Skromniutko i płyciutko.


Idę o zakład, że z taką interpretacją zgodziłby się inny francuski pisarz – Blaise Pascal. Co więcej, poparłby Houellebecqa w pisarskiej robocie pełnej powtórzeń. Wiadomo bowiem, że powtarza się do znudzenia, a właśnie autor „Myśli” nudę doceniał szczególnie, rozrywkę – wręcz przeciwnie (...) Kiedy więc inni dwoją się i troją, by dostarczyć nam literackiej rozrywki, tym samym prowadząc do zguby, Houellebecq być może jest tym jedynym, który paradoksalnie staje nam na drodze, wymachując rękami, a z jego książek, z oparów nudy, wydobywa się okrzyk: zróbcie coś, nie wszystko stracone.



Cha, cha, cha. I dla Pascala znalazło się miejsce w tym artykule, by uzasadnić, że odgrzewany kotlet" smakuje wybornie, więcej, że z jedzenia "odgrzewanego kotleta" możemy paradoksalnie odnieść jakąś wymierną korzyść. "Nie kupuję" tego i poczytuje to w ramach nadinterpretacji, zwłaszcza ten fragment o wyłączności i wyjątkowości Houellebecqa. Poza tym nie rozumiem tych wielokrotnych odniesień na temat rozrywkowych oczekiwań czytelniczych. Z jednej strony próbuje Pan przekonać, że "Serotoninę" należy traktować w kategoriach innych niż rozrywkowe (domyślam się, że ma to zachęcić ambitniejszych czytelników do sięgnięcia po tę książkę, co według mnie jest zwyczajną premedytacją, bo ambitny czytelnik nie znajdzie tam tego, o czym Pan pisze, zakładając, że współczesny ambitny czytelnik ma za sobą jakiś bagaż porównawczy, który wychodzi poza czytanie współczesnego chłamu wydawniczego), z drugiej zaś - chce Pan wmówić czytelnikowi, że zły odbiór tej powieści wiąże się z jego rozrywkowymi oczekiwaniami, a przecież nie o to chodzi, żeby Houellebecq napisał książkę łatwą, miłą i przyjemną. Niech pisze trudno, niemile, i nieprzyjemnie. Ale niech będzie to j a k i e ś! A j a k i e ś to nie jest.


Skąd jednak pewność, że powieści Houellebecqa nie powinno się czytać dosłownie, ale na wspak? Nie ku nudzie i beznadziei, ale wbrew – krzesząc nadzieję wbrew nadziei? Jedno mnie utwierdza dobitnie – nie sama nuda, nie powtórzenie, ale bijąca z nich, i nie tylko z nich, IRONIA.
Pełno ironii w „Serotoninie”. Bywa, że wyczuwa się ją bez najmniejszego trudu, jak w tej uwadze głównego bohatera, która poprzedza „mowę pożegnalną”: „Nie wolno pozwolić, by cierpienie przekroczyło pewien poziom, bo człowiek zacznie robić jakieś idiotyzmy, łyknie roraxu […] albo rzuci się pod metro i zostanie bez obu nóg i z jajami w kawałkach, ale wciąż żywy”.



Najlepiej na wspak, wzdłuż i wszerz. Ach, ironia! "Ta tępa broń słabych i głupich" (cyt za: M. Płaza, "Robinson w Bolechowie", Warszawa 2017, s. 191). A poważnie, lubię ironię, autoironię szczególnie. Jednak posługiwanie się ironią wymaga finezji, a już po tym zamieszczonym przez Pana fragmencie widać, że finezji w tym nie ma za grosz. Ze swej strony mogę powiedzieć, że dalej lepiej nie jest. No ale dosadność zawsze w cenie. Poza tym ironia znika z każdą przerzucaną stroną książki, i głos bohatera zaczyna nabierać coraz bardziej bełkotliwego zabarwienia.



Jest jeszcze jeden rodzaj ironii, za pomocą której w nawias można ująć całą „Serotoninę”. Widać to na samym wstępie: „Jeśli więc ostatecznie poniosłem porażkę, a moje życie kończy się w cierpieniu i smutku, nie mogę za to winić rodziców, tylko godny pożałowania ciąg okoliczności, do których pozwolę sobie jeszcze wrócić – prawdę mówiąc to właśnie one będą przedmiotem tej książki” – wyjawia główny bohater Florent-Claude, zdradzając tym samym, że mamy do czynienia z podwójną fikcją.



Czy we współczesnych czasach trzeba tłumaczyć takie rzeczy, tj. że główny bohater nie jest autorem, a autor głównym bohaterem? Że autorem tej książki jest Houellebecq a nie Florent-Claude? Stąd to napomknienie o podwójnej fikcji? I czy to ma być to zapowiadane w artykule novum? Przecież to zabieg dość często stosowany w literaturze polskiej, zagranicznej. Wszelakiej.



A gdyby tego było mało, to tocząc opowiadanie w swojej książce, zdradza, że ma „dziwne wrażenie grzęźnięcia w jakiejś autofikcji”. Czy zatem wielopiętrowa fikcja nie ma czegoś z ironii? Czy nie jest puszczeniem oka do czytelnika, mówiącym: nie wszystko tutaj należy brać dosłownie, rzeczywistość jest gdzie indziej?



Jw. Poza tym nie widzę tu wielopiętrowości, a na pewno ironii w wielopiętrowości. To wrażenie ma większość ludzi, którzy decydują się opisać przeszłość (och, ta nasza niedoskonała pamięć, och, ta skłonność do autokreacji, konfabulacji). W ten sposób autor próbuje nadać swemu bohaterowi jedynie rys autentyczności. Tak, żeby czytelnik miał wrażenie czytania spowiedzi życia "z krwi i kości" bohatera. I jedynie momentami mu się to udaje. W większości papier szeleści złowrogo. No ale trudno od karykatury postaci wymagać aż takiego autentyzmu, pogłębienia psychologicznego, jakiego oczekiwałabym po takiej a nie innej powieści. Mruganie zatem całkowicie zbędne. Świadczyłoby jedynie o tym, że Houellebecq ma czytelnika za idiotę, który każdą fikcję literacką bierze za rzeczywistość, a spowiedź bohatera literackiego za spowiedź samego autora. Do idioty takie mruganie mogłoby okazać się niewystarczające, trzeba by było go trzepnąć egzemplarzem "Serotoniny" w głowę. Chociaż nie wiem, czy to by pomogło i wystarczyło (za cienki ten egzemplarz książki).


Znamiona prawdziwości mają już tylko małe fikcje, które tworzymy, interpretując rzeczywistość na użytek własnego życia. Przykładem takiej w „Serotoninie” jest miłość Camilli i Florenta-Claude'a. Nie bez przyczyny, jak w antycznym dramacie, to akurat ten wątek jest punktem kulminacyjnym. Jeśli uważnie się wczytać w powieść, to główny bohater kilkakrotnie opóźnia opowieść o Camilli, tym samym budując napięcie i lokując ten wątek idealnie w centrum. Cóż chce nam przez to powiedzieć stary romantyk Houellebecq? Najpewniej, że miłość była jedynym remedium na bezsens życia, ale i ona została zaprzepaszczona.



Pod warunkiem, że lubimy się oszukiwać i nie mamy w sobie samokrytycyzmu. ;)
Taak. Miłość jako remedium na bezsens życia. Zgodzę się z tą chwytającą za serce, wzruszającą (przynajmniej co niektórych) interpretacją. Nadzieja zatem w Camillach tego świata i niemarnowaniu szans na stworzenie " zdrowych" relacji damsko-męskich.
Tyle jęczenia, by dojść do takiej konkluzji. Mam tu na myśli "Serotoninę", a nie Pański artykuł. ;)

Wzwód? Raczej zwis, ale bez powiewu



Przede wszystkim pisarz ma prawo się powtarzać, grać na tę samą nutę, zagrywać tymi samymi kartami. Kto mu zabroni, tym bardziej w kulturze, która przecież docenia różne przeróbki, remaki, covery, pastisze, a jej odbiorcy są gotowi za nie płacić. [podkreślenie moje] Lubimy bowiem piosenki, które znamy. Zdziwiłbym się wręcz, gdyby...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej mniej

No cóż tekst dobry i raczej pokrywający się z moimi spostrzeżeniami, ale właśnie owa "religijna" końcówka jest tym jedynym fragmentem powieści, który należy czytać na serio i tak jak została napisana. Przede wszystkim jest to fragment wyrwany z narracji, nie wiadomo od kogo słyszymy to co słyszymy i w jakich okolicznościach zostało powiedziane. Czy mówi do nas Florence czy w barthezowski autor? Po drugie ironia powoli ginie w "Serotoninie" z każdą strona jest jej coraz mniej. Im mniej Florenca, a więcej leków tym mniej ironii. Nie jest już potrzebna bo bohater ma inną broń przeciw rzeczywistości - swoje leki. Trudno więc ów tekst czytać w taki sposób tym bardziej, że akurat to patrzenie Boga jest zupełnie drugorzędne. Istotne jest mówienie o pewnych sprawach wprost. I tutaj rzeczywiście ujawniłoby się czytanie Houellebecqa odwrotnie - on domaga się "zacznijcie mnie wreszcie czytać jak należy", a my robimy to zupełnie inaczej. Odpowiedzieć na ten dylemat można świętym Pawłem " Wszystko mi wolno, ale nie wszystko przynosi korzyść".

No cóż tekst dobry i raczej pokrywający się z moimi spostrzeżeniami, ale właśnie owa "religijna" końcówka jest tym jedynym fragmentem powieści, który należy czytać na serio i tak jak została napisana. Przede wszystkim jest to fragment wyrwany z narracji, nie wiadomo od kogo słyszymy to co słyszymy i w jakich okolicznościach zostało powiedziane. Czy mówi do nas Florence czy...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej mniej

Zapraszam do dyskusji.

Zapraszam do dyskusji.

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post