Kim jest, kim była właściwie, Cesaria Evora? Cize, Bosonoga diva, królowa morny. Urodziła się w Cabo Verde (portugalska nazwa Wysp Zielonego Przylądka) i była niezbyt posłuszną dziewczynką, przez kilka lat wychowywaną w sierocińcu przez zakonnice. Z domu w Mindelo uciekała do okolicznych barów, by tam śpiewać, czasem za darmo, czasem za drinka, jak to w lokalnym zwyczaju było. Pewnego dnia zamilkła. A gdy znów zaśpiewała, muzyczna ścieżka poprowadziła ją, nie bez mozołu jej samej i innych, ku największym estradom świata. I nagrodom.

Kim jest Elżbieta Sieradzińska? Jeśli chciałabym napisać tak skąpo i oszczędnie jak powyżej przy Evorii, wystarczyłoby: bibliotekarka, dyrektor MBP w Mińsku Mazowieckim. To zawód. A pasje? Śpiewanie (zespół Costa Nova), trekking (np. Himalaje), tłumaczenia (np. książek z serii Literatura górska). Co jeszcze wokół niej? Cyganka, która wywróżyła „zwierconemu bachorowi” (określenie z wywiadu w lokalnej gazecie), że będzie podróżować. Może dlatego napisała przewodnik po Wyspach Zielonego Przylądka (Wyd. Pascal, 2013)? I mińska Aleja Gwiazd Literatury, projekt jedyny w swoim rodzaju, z gwiazdami Julii Hartwig (2014) i Janusza Głowackiego (2015). I głowa pełna pomysłów na aktywizację życia kulturalnego w małym mieście.

Dlaczego nie mogę się zdecydować, która postać bardziej ciekawa? Bo kiedy się patrzy na Panią Elżbietę, drobną, niepozorną, to mimowolnie zadaje się sobie to głupie pytanie: to ona tak śpiewa? to ona się wspinała z plecakiem w Alpach? to ona była przyjaciółką Cesarii? Jak to się stało? Gdzie Mińsk Mazowiecki, gdzie Cabo Verde? Gdzie Mindelo, w którym pani Elżbieta siedzi pięć godzin na krawężniku pod schodami domu Cesarii i czeka na gwiazdę, która ją do siebie zaprosiła? Która to gwiazda - dla niej jednej - robiła kanapki jak dla własnych dzieci. Nosiła podarowaną (trochę z przymusu, prawda) nepalską czapeczkę polarową, choć jej okryciem głowy były tylko chustki. Papierosami(!) doceniła nieplanowane wcześniej wykonanie jej piosenki. A gdy sprzedała złotą biżuterię, zostawiła tylko motyla z Mińska. To wszystko zaskakujące tym bardziej, że Cesaria nie lubiła kobiet, bo gadatliwe i nudne.

To jedyne dowody szczególnego przywiązania obu kobiet? Nie. W biografii Cesarii jest ich więcej i surowych wzruszeń też. Rzadko wyrażanej wprost potrzeby wzajemnej obecności. Ta szczególna przyjaźń nie staje się jednak pierwszoplanowym bohaterem, nie narzuca czytelnikowi osoby autorki, która skromnie stoi za częstym pytaniem na koncertach: „a pani to kto?” czy pilnuje torebki Cesarii. I jeździ za nią wszędzie, gdzie się da, choć co tu kryć - pieniędzy pewnie nie ma w bród. Ta przyjaźń jest w tle i czyni tę biografię szczególną, ciepłą, osobistą. Skrawek własnej fascynacji osobowością egzotycznej pieśniarki przekazuje czytelnikowi. Cesaria Evora zawsze żyła, jak chciała i do niczego, co nie wypływało z niej, nie dała się przekonać, nawet show-biznesowi. Mam wrażenie, że pani Elżbieta też żyje tak, jak chce. I dlatego ją uczyniłam bohaterką recenzji. Bo o Cesarii, która przecież jest najważniejsza, przeczytacie sami w świetnie wydanej przez Marginesy, bogato ilustrowanej biografii.

Justyna Radomińska