Spokojnie, nie będę was męczył popularnym kilka lat temu utworem „My, Słowianie”. W tej recenzji nie będzie również nic o Wielkiej Lechii, sarmatach czy innych znanych i lubianych teoriach spiskowych dotyczących naszych korzeni. Wydawałoby się, że prawda zawsze zwycięży, gdyż jest interesująca i… prawdziwa, no ale sami wiecie, w jakich czasach przyszło nam żyć. Tym bardziej cieszy mnie, że Kamil Janicki podjął się opisania autentycznej historii Słowian.

Dodam jeszcze, że nie sięgnąłbym zapewne po jego najnowszą książkę, gdyby nie rewelacyjna biografia Wawelu z zeszłego roku. Z miejsca skradła me serce i sprawiła, że zacząłem z wypiekami na twarzy oczekiwać kolejnych pozycji tego pisarza i publicysty. Nie przesadzam ani trochę, gdyż od zawsze interesowałem się historią. A może być coś lepszego niż skondensowany wywód o wierze, osadnictwie czy języku Słowian? No pewnie, że nie. I o tym właśnie ta recenzja będzie.

„Cywilizacja Słowian” to książka opowiadająca o poszczególnych aspektach życia Słowian. Autor bierze więc na warsztat nie tylko te czynniki, o których wspomniałem przed chwilą, ale i pismo, władzę oraz walutę. Opierając się na książkach, artykułach i innych źródłach historycznych oraz naukowych, Kamil Janicki przedstawia, jak wyglądało życie na terenach osadnictwa słowiańskiego. Niejednokrotnie polemizuje z tezami mocno utrwalonymi w naszym społeczeństwie, przedstawiając prawdziwy obraz. Dzięki temu jesteśmy bliżej ówczesnych problemów i mamy okazję poznać zdanie ekspertów i fachowców.

Praktycznie w każdym rozdziale autor cytuje źródła historyczne, a następnie je komentuje. Niczego nie przyjmuje za pewnik, a po niezwykle bogatej bibliografii widać, że nie idzie na skróty. W efekcie każde słowo o Słowianach, do którego Kamil Janicki się dokopał, jest właściwie skomentowane i przeanalizowane z każdej strony. Wydaje mi się, że zwolennikom teorii Wielkiej Lechii trudno będzie polemizować z argumentami przedstawionymi w tej książce. Ale próbować zawsze można.

Inną zaletą „Cywilizacji Słowian” jest jej kompleksowość i drobiazgowość. Autor snuje rozważania o budowie domów i grodów, biciu waluty oraz funkcjonowaniu w oparciu o kalendarz, wypracowaniu pisma i chowaniu zmarłych. Kamil Janicki omawia również wiele przeróżnych ciekawostek, na które się natknął podczas prac nad książką. Większość, rzecz jasna, dotyczy nietypowych znalezisk archeologicznych, które z oczywistych względów budzą wiele wątpliwości. Jednakże i tutaj z pomocą przychodzą niekiedy bardzo oryginalne metody sprawdzania wieku czy autentyczności odkrytych artefaktów.

„Cywilizacja Słowian” jest również rewelacyjną pozycją z dwóch innych ważnych względów. Autor ma lekką rękę, dzięki czemu książkę czyta się błyskawicznie. A ponadto w środku znajdziemy pełno zdjęć i rycin (chociaż jak dla mnie wciąż za mało). Trudno mi sobie wyobrazić, aby jakikolwiek czytelnik był takim zestawem nieusatysfakcjonowany.

Nowa pozycja od Kamila Janickiego to porządna, fachowa i niezwykle interesująca historia. Zapewne również odrobinę frustrująca, gdyż autor w wielu miejscach przyznaje, że nie ma żadnych śladów po tym czy po tamtym i możemy jedynie zgadywać. Nie przeszkodziło mi to jednak w czerpaniu ogromnej przyjemności z lektury. Przecież zawsze warto dowiedzieć się czegoś o swoich korzeniach.

Michał Wnuk