Cóż to była za powieść! Szalona i dzika, prawie że surrealistyczna, perwersyjna i mroczna, gotycka, weirdowo-bizarna historia, świetnie opowiedziane studium narastającego obłędu, dzieło eksplorujące motyw winy, kary i – przede wszystkim – niedającego spokoju sumienia, tego straszliwego uczucia, przez które cierpi ów książę!
Ladislav Klima, Czech żyjący w latach 1878–1928, w roku swojej śmierci zdążył jeszcze opublikować właśnie „Cierpienia księcia Sternenhocha”. I co z tym biednym księciem – dlaczego tak cierpi, skąd u niego ten ból?
Wiadomo – przez kobietę. Spętany jakąś tajemną siłą, czymś szatańskim, kierowany pobudkami zupełnie nieracjonalnymi, Helmuth postanawia poślubić niejaką Helgę, osobliwą kobietę: milczącą, zawstydzoną, wychudzoną, beznamiętną i bezwolną… Szybko jednak zaraz po ślubie Helga zmienia swoje oblicze i przeradza się w… Helgę-Demonę! Z powodów, które wyjawia mężowi, temu biednemu Sternenhochlikowi, jak mianują go tu czasem, kobieta przechodzi nieodwracalną transformację i staje się szatanem, diabłem wcielonym, demoną realnie zagrażającą życiu wszystkich, którzy postanowią się jej sprzeciwić.
Z tego względu do pewnego momentu powieść kojarzyła mi się trochę ze słynną „Alrauną” Ewersa: rzeczywistość zdegenerowanej arystokracji, obdarzona tajemnymi mocami femme fatale, wątki sadomasochistyczne, rozbuchana erotyka, a wreszcie też ogromna dawka czarnego, skatologicznego i wulgarnego humoru (tego ostatniego jest tu nawet więcej niż u Niemca). Później powieść nasyca się wątkami filozoficznymi oraz quasi-mistycznym obrazowaniem i nic to też dziwnego, bo Klima zajmował się mocno filozofią (podobno szczególnie, i bardzo na serio, cenił nietzscheański ideał nadczłowieka).
W powieści przeczytamy o takich rzeczach, jak: dzikie spółkowanie Helgi ze zwierzakami, wpychanie ubrudzonej kałem skarpety do ust, absurdalne zalecenia berlińskiej wiedźmy czy ciskanie knedliczkami w Czechów w celu ich militarnego powstrzymania. Klima nie patyczkuje się z nikim i ze swobodnym uśmiechem pozwala sobie na wszystko: wprost pisze o tym, jak Helga wymiotuje po próbie ucałowania swojego „urodziwego” męża, jak ten obrzuca ją wszelkimi możliwymi inwektywami albo jak „dostaje sraczki jak Diana” lub „rzyga jak mops”. Sam ojciec Helgi-Demony – już na pierwszych stronach dzieła! – mówi o niej, że to „straszydło” i dodaje: „Diabli wiedzą, co za pokurcz czy żółwi samiec albo bagienny duch wyruchał moją starą”. No, tego się czytelnik z początku nie spodziewa!
A jednocześnie w powieści nie brakuje mroku, gotycyzmu, szaleństwa – które w pewnym momencie zupełnie uniemożliwia już odróżnienie prawdy od majaków (powieść to zapiski księcia) – nekrofilskiego obrazowania i epatowania brutalnością (włącznie z mordowaniem niemowlaków).
Dzieło Klimy nie jest utworem długim, ale zdecydowanie zapadającym w pamięć. Do pochłonięcia – w kilka wieczorów. Do rozważania – na wiele tygodni!

Cóż to była za powieść! Szalona i dzika, prawie że surrealistyczna, perwersyjna i mroczna, gotycka, weirdowo-bizarna historia, świetnie opowiedziane studium narastającego obłędu, dzieło eksplorujące motyw winy, kary i – przede wszystkim – niedającego spokoju sumienia, tego straszliwego uczucia, przez które cierpi ów książę!
Ladislav Klima, Czech żyjący w latach 1878–1928,...