„Malczewski zmarł za wcześnie. Nie dożył pierwszych entuzjastycznych recenzji Marii, które ukazały się kilka lat po jego śmierci. Nie doczekał sławy dzieła, nie dane mu było obserwować lawiny wydań poematu. Mimo że Maria zyskała sławę w czasach, w których powstała, w świadomości kilku pokoleń odbiorców jej twórca jawi się jako autor niedocenionego arcydzieła. „Stężały, fascynujący liryzm” poematu oddziaływał jednakże na coraz większe rzesze czytelników, czemu towarzyszyło zainteresowanie biografią twórcy, który umierał w zapomnieniu (…).
Na przestrzeni dwóch wieków powstała ogromna ilość utworów poświęconych Malczewskiemu. Zawrotną karierę autora Marii w poezji, dramacie i prozie uznać należy za literacki fenomen. Niniejsza książka stanowi próbę nie tylko określenia rozmiarów zjawiska, ale także przyczyn i konsekwencji obecności osoby Antoniego Malczewskiego na kartach dzieł twórców uznanych, jak również autorów pomijanych w podręcznikach i opracowaniach historycznoliterackich”. (ze Wstępu)