Wojciech Białus to historyk sztuki o znaczącym dorobku naukowym - co do tego nie ma żadnych wątpliwości. Nie jest to też dorobek byle jaki, bo jego prace są jak najbardziej przydatne i poczytne w kręgu naukowym.

Książka "Gotyk bez Boga? W kręgu znaczeń symbolicznych architektury sakralnej XIX wieku" jest jednak mocno przeciętna. Zanim przejdę do wad, których w moim odczuciu jest niemało, to wspomnę o jednym wielkim pozytywie - materiale źródłowym. Ten jest tutaj przeogromny, tak jak i przeogromny jest jego przekrój - od starożytności po XX wiek. Na tym niestety koniec.

Pierwszą wadą jest nikła analiza owych źródeł, są one przytaczane bardzo licznie i obficie, a rzadko kiedy poddane głębszej refleksji. Zdarza się, że źródło jest cytowane bez żadnego komentarza. Zbyt rozległa jest również część wprowadzająca (traktuję za nią opis do czasów oświecenia, później podobny charakter ma opis XX wieku) - zajmuje to 80 stron, czyli prawie połowę pracy. Problemem książki jest także zbyt wiele informacji na temat filozofii, historiozofii czy teozofii. W końcu, monografia poświęcona sztuce prawie nie posiada ilustracji (jest ich tu nie więcej niż 20).

Według mnie, o wiele lepiej by było gdyby książka została pozbawiona elementów filozoficznych, a pogłębiona została o jeszcze szersze cytowanie i przedstawienie źródeł, z jednoczesną zmianą tytułu na "Wybór źródeł...." "Źródła do badań nad....". W takiej sytuacji można byłoby zastanowić się nad wyższą notą.

Wojciech Białus to historyk sztuki o znaczącym dorobku naukowym - co do tego nie ma żadnych wątpliwości. Nie jest to też dorobek byle jaki, bo jego prace są jak najbardziej przydatne i poczytne w kręgu naukowym.

Książka "Gotyk bez Boga? W kręgu znaczeń symbolicznych architektury sakralnej XIX wieku" jest jednak mocno przeciętna. Zanim przejdę do wad, których w moim...

Jak autor sam twierdzi, jest to pierwsza publikacja, która sięga do dziewiętnastowiecznych traktatów i pism poświęconych architekturze i w ogóle zagadnieniu sztuki chrześcijańskiej. Jeśli jest to prawda - a nie mam powodów, by w to nie wierzyć - to niewątpliwie jest to praca przełomowa, która z pewnością przyczyni się do rehabilitacji tak pogardzanego przed kilkadziesiąt lat historyzmu. Autor faktycznie opatruje swoją pracę bogatym materiałem bibliograficznym, składającym się zarówno z prac teoretyków XIX wieku, jak i średniowiecznych, które wtedy właśnie badano. Jedyne czego mi brakowało, to przykładów, a co za tym idzie - ilustracji, które jednak odgrywają dużą rolę w publikacjach poświęconych sztuce. Wracając jednak do pozytywów - podobał mi się fakt, że książka traktuje temat w pełnej perspektywie dziejowej, nie ograniczając się tylko do "swojego" wycinku historii; tak oto autor, zanim przejdzie do rozważań nad teoriami i poglądami XIX wieku, przytacza jak te teorie i poglądy rozwijały się i zmieniały od średniowiecza. To czyni pracę mniej hermetyczną i wartą polecenia nie tylko osobom zajmującym się naukowo historią sztuki.

Jak autor sam twierdzi, jest to pierwsza publikacja, która sięga do dziewiętnastowiecznych traktatów i pism poświęconych architekturze i w ogóle zagadnieniu sztuki chrześcijańskiej. Jeśli jest to prawda - a nie mam powodów, by w to nie wierzyć - to niewątpliwie jest to praca przełomowa, która z pewnością przyczyni się do rehabilitacji tak pogardzanego przed kilkadziesiąt...