Wokół "W pustyni i w puszczy" to wieloautorska monografia, w której sąsiadują ze sobą studia dotyczące Afryki w czasach Sienkiewicza (zwłaszcza z perpektywy polskiej),literackich obrazów Afryki tworzących kontekst powieści Sienkiewicza, strategii artystycznych autora, genezy i recepcji jego powieści.

Punktem wyjścia do powstania tego tomu było spotkanie dyskusyjne prowadzone pod hasłem "Czyja Afryka?", które odbyło się przed Bożym Narodzeniem roku 2008 w Instytucie Badań Interdyscyplinarnych "Artes Lberales" Uniwersytetu Warszawskiego. Kilkudziesięciu badaczy różnych specjalności dyskutowało z zapałem trzy dni. Na tej podstawie opracowano kontekst książki i zamówiono teksty, także u osób na spotkaniu niobecnych. Elementy dyskusji (nieautoryzowane) zostały wprowadzone do tak skomponowanego tomu tylko tam, gdzie stanowią ważne dopełnienie lub interesującą polemikę ze stanowiskiem przedstawionym w tekście głównym.

Włączyliśmy do tomu także teksty ilustrujące recepcję "W pustyni i w puszczy" w Rosji, na Ukrainie i na Litwie, szukając różnic i podobieństwa z odbiorem polskim. Wypowiedź uczonego sudańskego, Mahmuda el Tayeb, ma, oprócz merytorycznej krytyki Sienkiewiczowskiego obrazu Mahdiji, dodatkową wartośc autentycznego świadectwa zderzenia się obrazu Afryki przedstawionej z angielskiej, kolonialnej perspektywy, zawierającej negatywny stereotyp nie-Eropejczyków, z żywym mitem patriotycznym.
Całośc kompletowana i uzupełniana przez ponad trzy lata[...]

Wobec powszechnej dziś świadomości zmiany roli czytelnictwa w edukacji i dziedziczeniu kultury w Polsce wydało się nam właściwe opublikowanie tego tomu na stulecie ukazania się pierwodruku; jesteśmy przeświadczeni, że 'W pustyni i w puszczy", choć prawie już nieczytane, ma trwałe miejsce wśród polskich 'węzłów pamięci', świadectw polskiego doświadczenia i polskiej tożsamości minionego stulecia.

Jerzy Axer