Psychologia tłumu

bardzo przenikliwa i zaskakująco aktualna, fajnie się czytało :)

bardzo przenikliwa i zaskakująco aktualna, fajnie się czytało :)

Czytałam wieki temu, a jeszcze dawniej została napisana :-). Obowiązkowa lektura dla każdego myślącego samodzielnie człowieka. A przynajmniej starającego się myśleć...

Czytałam wieki temu, a jeszcze dawniej została napisana :-). Obowiązkowa lektura dla każdego myślącego samodzielnie człowieka. A przynajmniej starającego się myśleć...

Na świecie istnieją pewne publikacje, które można określić mianem ponadczasowych. Z pewnością można zaliczyć do nich książkę autorstwa Gustava Le Bona. Ten francuski prekursor psychologii społecznej w nadzwyczajnie dobry sposób nakreślił specyfikę tłumów, spełniających rolę "taranów/buldożerów" zmieniających bieg dziejów imperiów, państw itd.

Owa specyfika tłumu pozostaje cały czas bardzo podobna. Niezależnie od czasów tłum charakteryzuje znaczna doza dzikości, pewien rodzaj nieokiełznania. Tłum jak niegdyś do dnia dzisiejszego często pozostaje narzędziem charyzmatycznych liderów. Jeśli pojedynczy człowiek lub niewielka mniejszość przejmuje władzę nad duszą tłumu - wówczas następuje przewrót. Tłum staje się niczym rwący potok, który rzeźbi skały znajdujące się na dnie koryta.

Podsumowując moją trochę chaotyczną opinię - uważam, że jest to lektura obowiązkowa dla osób, usiłujących zrozumieć zachowania stadne ludzi oraz kierujące nimi mechanizmy.

Na świecie istnieją pewne publikacje, które można określić mianem ponadczasowych. Z pewnością można zaliczyć do nich książkę autorstwa Gustava Le Bona. Ten francuski prekursor psychologii społecznej w nadzwyczajnie dobry sposób nakreślił specyfikę tłumów, spełniających rolę "taranów/buldożerów" zmieniających bieg dziejów imperiów, państw itd.

Owa specyfika tłumu pozostaje...

"Psychologia tłumu" jest opublikowana w postaci artykułów w "Revue scientifique" w 1895 roku, a w 1897 roku ukazuje się w postaci książkowej. Pierwsze wydanie polskie pochodzi z 1899 roku, drugie z 1930 roku, trzecie z 1986 roku. Bardzo podoba mi się przedmowa do drugiego wydania polskiego, napisana w 1930 roku przez Stanisława Grabskiego. Przedmowę do trzeciego wydania polskiego pisze Stanisław Mika w Warszawie we wrześniu 1984 roku. W książce z 2006 roku pochodzącej z małopolskiego Domu Wydawniczego "Ostoja" jest ten sam polski tłumacz (Bolesław Kaprocki) co w wydaniu z 1930 roku ze Lwowa. Powiewem świeżości jest to, że wydanie z "Ostoi" zawiera współcześnie używany język polski; niestety, ale brakuje przedmowy do trzeciego wydania polskiego jakie znajduje się w PWN.

Dla mnie ta lektura jest bardzo dobrym tekstem, pobudzającym do myślenia nad zachowaniami ludzkich mas. Zastanawiam się, myślę, porównuję, wyciągam wnioski... Książka odpowiednia na obecny czas doby koronawirusa i innych otaczających nas problemów (w które zaangażowane jest społeczeństwo). Można podjąć próbę porównania i zweryfikowania narzucanej przez władzę narracji (jak politycy i media sugestywnie każą postrzegać owe problemy oraz jak rozpoznawać mechanizmy wpływu); jest zauważalne sterowanie ludzkimi zachowaniami. "Kiedy czytamy Psychologię tłumu, rychło przekonujemy się, że tytuł pracy jest mylący, przez tłum autor rozumie bowiem nie tylko tłum uliczny, zbiegowisko czy tłum agresywny, ale tłumem jest dla niego parlament, ława przysięgłych, ogół wyborców, warstwa społeczna czy wreszcie naród". Gustaw Le Bon to bystry obserwator i dlatego ma bardzo trafne spostrzeżenia, które nie tracą na aktualności pomimo upływu blisko 130 lat od momentu publikacji!

"Jako pierwszy Le Bon dokonał psychologicznej analizy zachowania tłumu ludzkiego (1895); Jego zdaniem w wyniku następstw rewolucji przemysłowej życie polityczne zaczynają opanowywać tłumy, które pod względem psychologicznym są tworem anormalnym, ponieważ rządzą nimi popędy i cechują je zachowania irracjonalne, ze skłonnością do ulegania sugestii; wychodząc z tych przesłanek, Le Bon zwalczał socjalizm i syndykalizm oraz wszelkie tendencje egalitarne. Był również autorem antyintelektualnej koncepcji, według której ustroje społeczne wywodzą się z instynktów ludzkich". "Całokształt wspólnych cech jednostek danego narodu, wynikających z wpływów środowiska i z dziedziczności, stanowi duszę rasy". "Charakterystycznym rysem obecnego wieku jest górowanie nieświadomej działalności tłumu nad świadomą działalnością jednostek".

Dusza rasy reprezentuje cywilizację [przypominają mi się wykłady przedwojennego profesora Feliksa Konecznego z Krakowa, twórcy koncepcji cywilizacji; Dom Wydawniczy "Ostoja" ma szeroki wybór pism tego znakomitego historyka], natomiast dusza tłumu – barbarzyństwo. Według mnie to najważniejsze cytaty na temat tłumu: "Tłum nie posiada wielkiej zdolności rozumowania; posiada w zamian wielką zdolność do działania, którą potęguje obecna jego organizacja". "W tłumie zanika świadomość własnej odrębności, uczucia i myśli wszystkich jednostek mają jeden tylko kierunek. Powstaje jakby zbiorowa dusza". "Tłum to nagromadzenie miernoty, nigdy zaś inteligencji". "Rozmaite przyczyny wpływają na powstawanie specyficznych cech tłumu. Pierwszą przyczyną jest to, że każda jednostka w tłumie, już choćby pod wpływem samej jego liczebności, nabywa pewnego poczucia niezwyciężonej potęgi, dzięki czemu pozwala sobie na upust tych namiętności, które będąc sama z pewnością by stłumiła. Nie będzie ona panować nad sobą, bo znika z jej duszy poczucie odpowiedzialności, które zawsze hamuje jednostkę; tłum, będąc zawsze bezimienny, jest tym samym i nieodpowiedzialny". W tłumie jednostka ma dużą podatność na sugestię. "Wiemy dziś, że można wprowadzić człowieka w taki stan, iż wyzbędzie się świadomości swego "ja" i ulegnie wpływowi innej jednostki, która wprowadziła go w ten stan, i zdolny też będzie do wykonania czynów najbardziej sprzecznych z jego charakterem i przyzwyczajeniami". "Tłum, sam będąc przesadny w swych uczuciach, jest nadzwyczaj czuły na przesadę i mówca, gdy chce go porwać, musi używać bardzo często silnych określeń. Przesada, bezwarunkowe twierdzenie, powtarzanie tego samego po kilka razy, niezagłębianie się w logiczne dowody – oto sposoby zdobycia i opanowania duszy tłumu, znane ludziom występującym na zgromadzeniach ludowych". "Wobec siły tłum staje się potulny, a na uczucie dobroci jest zupełnie niewrażliwy, gdyż dobroć uważa za objaw słabości". "Każda zbrodnia dokonana przez tłum jest najczęściej wynikiem jakiejś potężnej sugestii, a uczestniczące w niej jednostki działają w przeświadczeniu, że spełniają swój święty obowiązek". "Tłum będąc zdolny do mordu, podpalenia i każdej innej zbrodni, równocześnie jest w stanie wytężyć swe siły dla dokonania czynów wzniosłych i bezinteresownych, o wiele wspanialszych od tych, na jakie może się zdobyć jednostka".

Nie zgadzam się z Gustawem Le Bonem odnośnie tego, że dzieci ciągle kłamią. Jest mi trudno przyjąć za właściwe cechy ras przedstawione przez autora.

"Psychologia tłumu" jest opublikowana w postaci artykułów w "Revue scientifique" w 1895 roku, a w 1897 roku ukazuje się w postaci książkowej. Pierwsze wydanie polskie pochodzi z 1899 roku, drugie z 1930 roku, trzecie z 1986 roku. Bardzo podoba mi się przedmowa do drugiego wydania polskiego, napisana w 1930 roku przez Stanisława Grabskiego. Przedmowę do trzeciego wydania...

Napisana dość trudnym językiem, czytało mi się ją momentami ciężko ale zawierała kilka ciekawych przemyśleń jak ludzie wykształceni i z pozoru inteligentni mogą przez wpływ tłumu lub jakiejś grupy, stracić rozum, dopuszczać się bestialskich czynów i kierować się zwierzęcymi pobudkami/emocjami

Napisana dość trudnym językiem, czytało mi się ją momentami ciężko ale zawierała kilka ciekawych przemyśleń jak ludzie wykształceni i z pozoru inteligentni mogą przez wpływ tłumu lub jakiejś grupy, stracić rozum, dopuszczać się bestialskich czynów i kierować się zwierzęcymi pobudkami/emocjami

Trudna w odbiorze. Mądra. Dość aktualna - niestety chyba. Muszę na 2 razy, by pewne rzeczy utrwalić i wykorzystywać tę wiedzę :)

Trudna w odbiorze. Mądra. Dość aktualna - niestety chyba. Muszę na 2 razy, by pewne rzeczy utrwalić i wykorzystywać tę wiedzę :)

Trochę trudna pozycja, wymagająca skupienia. Jednakże, mimo swoich lat, pozycja ta jest w wielu obszarach niebywale aktualna. Autor słusznie argumentuje swoje spostrzeżenia i odnosi swoje obserwacje do wydarzeń z przeszłości. Gdyby autorowi przyszło żyć we współczesnym świecie to ta praca naukowa byłaby na pewno dużo bardziej obszerna. Polecam każdemu kto interesuje się psychologią i naukami społecznymi lub kto po prostu chce dowiedzieć się czegoś więcej o ludzkim tłumie oraz o tym co kieruje ludzkim zachowaniem w takiej zbiorowości.

Trochę trudna pozycja, wymagająca skupienia. Jednakże, mimo swoich lat, pozycja ta jest w wielu obszarach niebywale aktualna. Autor słusznie argumentuje swoje spostrzeżenia i odnosi swoje obserwacje do wydarzeń z przeszłości. Gdyby autorowi przyszło żyć we współczesnym świecie to ta praca naukowa byłaby na pewno dużo bardziej obszerna. Polecam każdemu kto interesuje się...

Książka mimo tego, iż ma już swoje lata nie straciła za wiele na aktualności.
Podoba mi się styl pisania autora a w szczególności zrozumiałe i obrazowe porównania.
Idealny instruktaż dla polityków, manipulatorów i każdego, kto chce zawładnąć tłumem. Również niezwykle ciekawa lektura dla każdego choć trochę zainteresowanego socjologią.
Daje do myślenia i pozwala lepiej zrozumieć otaczający świat.

Książka mimo tego, iż ma już swoje lata nie straciła za wiele na aktualności.
Podoba mi się styl pisania autora a w szczególności zrozumiałe i obrazowe porównania.
Idealny instruktaż dla polityków, manipulatorów i każdego, kto chce zawładnąć tłumem. Również niezwykle ciekawa lektura dla każdego choć trochę zainteresowanego socjologią.
Daje do myślenia i pozwala lepiej...

Treść książki nadal aktualna, choć w tamtym okresie czasu w pełni oddawała aspekt psychologiczny tłumu.

Treść książki nadal aktualna, choć w tamtym okresie czasu w pełni oddawała aspekt psychologiczny tłumu.

"To, co wiemy o psychologii tłumu, wykazuje, że [...] fakt zaobserwowany przez większa liczbę ludzi należy właśnie do najbardziej wątpliwych co do istoty swej treści. Jeżeli fakt jednocześnie obserwowała większa grupa ludzi, to na pewno możemy stwierdzić, że istotna jej treść w większym lub mniejszym stopniu różni się od tego, co nim mówią ludzie go obserwujący" (29).

"Tłum nie pożąda prawdy i gardzi rzeczywistością, ubóstwia natomiast zwodnicze złudzenia" (69).

###

"Tłum nie posiada zdolności do wytworzenia sobie własnych poglądów, lecz przyjmuje za własne te, które zostały mu narzucone" (9).

"Tłum to nagromadzenie miernoty, nigdy zaś inteligencji" (16).

"Panem et circenses - chleba i igrzysk - domagał się tłum rzymski i zdaje się, że ten ideał mimo upływu czasu nie uległ zbytniej zmianie" (42).

"Nawet ateizm, gdyby stał się poglądem tłumu, byłby fanatycznie nietolerancyjny jak religia, a w swojej formie zewnętrznej wkrótce stałby się kultem" (47).

"Kilka zdań, haseł i frazesów wbitych w głowę w młodości wystarczy, by przejść przez życie bez najmniejszego zastanawiania się" (65).

"Bardzo wiele jest takich słów, które w ciągu wieków nie do poznania zmieniły swe znaczenie" (66).

"Od zarania cywilizacji tłum ulegał złudzeniom, a twórcom tych złudzeń budował wspaniałe świątynie, pomniki i ołtarze. Niegdyś panowały złudzenia religijne, dziś zaczynają władać duszą tłumu złudzenia natury filozoficznej i socjologicznej" (68).

"Tłum z logiką nie ma nic wspólnego" (70).

"Dogmat powszechnego prawa wyborczego posiada obecnie taką samą moc, jak w średniowieczu miały dogmaty religijne" (115).

"Zdarzają się przywódcy wykształceni i inteligentni, ale te przymioty umysłu nie przynoszą pożytku. Inteligencja bowiem, wykazując złożoność zjawisk, tłumacząc jej i wyjaśniając, czyni człowieka pobłażliwym i w dużym stopniu przytępia ekspansywność przekonań i gwałtowność uczuć, bez których żaden apostoł jakiejś idei obejść się nie może" (122).

"To, co wiemy o psychologii tłumu, wykazuje, że [...] fakt zaobserwowany przez większa liczbę ludzi należy właśnie do najbardziej wątpliwych co do istoty swej treści. Jeżeli fakt jednocześnie obserwowała większa grupa ludzi, to na pewno możemy stwierdzić, że istotna jej treść w większym lub mniejszym stopniu różni się od tego, co nim mówią ludzie go obserwujący"...