Julian Apostata: śmierć bogów

[...]
-Julianie, Julianie alboż Twoi Bogowie są dawnymi olimpijczykami, promiennymi o nieubłaganymi, okrutnymi dziećmi błękitu, których radowała krew ofiar i cierpienia śmiertelników. Krew i męki ludzkie były ambrozją starożytnych bogów. Twoje zaś uwiedzenie wiarą rybaków.
Albowiem widzisz litość ku ludziom jest dla Bogów śmiertelna. Tak jest, jesteście chorzy jesteście zbyt bezsilni dla waszej mądrością. I to jest klątwą Waszą. Spóźnieni Hellenowie. Nie macie mocy ani w dobrym ani w złym. Nie jesteście ani dniem ani nocą ani życiem ani śmiercią. Serce was ciągnie tu i tam. Odpłynęliście od jednego brzegu, a do drugie dotrzeć nie możecie. Wierzycie i nie wierzycie, wiecznie zmienni wiecznie wahający się. Chcecie i nie możecie, ponieważ nie potraficie chcieć. Silni są tylko ci, którzy widząc jedną prawdę ślepi są na każdą inną. I Oni Was zwyciężą. Was, dwulicowych, mądrych a słabych.
- Niesprawiedliwa jesteś Arsinoe.
Dusza moja nie zna trwogi, a moja wola jest niezłomna. Moc przeznaczenia mną kieruje. Jeżeli mi sądzone umrzeć przedwcześnie wiem o tym tedy, w oczach Bogów śmierć moja będzie wspaniała. Bądź zdrowa. Patrz, odchodzę bez urazy. Smutny i spokojny, ponieważ od tej chwili umarłaś dla mnie.

𝐙 𝐂𝐘𝐊𝐋𝐔 "𝐎𝐂𝐀𝐋𝐈Ć 𝐎𝐃 𝐙𝐀𝐏𝐎𝐌𝐍𝐈𝐄𝐍𝐈𝐀" !
Książka Dymitra Mereżkowskiego "Julian Apostata" stanowi pierwszą część trylogii "Chrystus i Antychryst" w skład której wchodzą również powieści "Leonardo da Vinci" oraz "Piotr i Aleksy".
Autor żywił przekonanie, co podkreśla wielokrotnie w różnych pracach, o konieczności współpracy Polski i Rosji w walce z bolszewizmem, który uosabiał z Antychrystem. Polska była reprezentantem Chrystusa, najwybitniejszym spośród narodów słowiańskich. Tę walkę należało stoczyć. I nie miała ona tylko wymiaru politycznego, ale również metafizyczny.
Po przeczytaniu całości, wysłuchałam słuchowiska w reżyserii Andrzeja Piszczatowski.
Przekład Józef Czekalski, w adaptacji Wacława Tkaczuka, opracowanie muzyczne Krystyna Młodziejewskiej. Realizacja akustyczna Ewa Szałkowska.

𝐎𝐁𝐒𝐀𝐃𝐀 :
- Adam Baumann - jako Julian;
- Katarzyna Tatarak - jako Arsinoe;
- Józef Duriasz - jako Maksym;
oraz
- Rafał Walentowicz, Sławomir Konrat, Kazimierz Mazur.

𝐏𝐎𝐋𝐄𝐂𝐀𝐌 𝐂𝐙𝐘𝐓𝐀𝐉𝐂𝐈𝐄 𝐒Ł𝐔𝐂𝐇𝐀𝐉𝐂𝐈𝐄 𝐖𝐀𝐑𝐓𝐎 !

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
𝐃𝐋𝐀 𝐂𝐈𝐄𝐊𝐀𝐖𝐒𝐊𝐈𝐂𝐇 :
𝐃𝐲𝐦𝐢𝐭𝐫 𝐒𝐢𝐞𝐫𝐠𝐢𝐞𝐣𝐞𝐰𝐢𝐜𝐳 𝐌𝐞𝐫𝐞ż𝐤𝐨𝐰𝐬𝐤𝐢 urodził się 2 sierpnia 1865 roku w Petersburgu. Zmarł 09 grudnia 1941 w Paryżu. Był rosyjskim modernistą, ojcem symbolizmu, krytykiem literackim, powieściopisarzem, poetą, publicystą, tłumaczem i filozofem, epoki tzw. srebrnego wieku literatury rosyjskiej, jeden z twórców rosyjskiego symbolizmu.
Jego dzieła zebrane liczą przeszło 50 tomów. Po zakończeniu uniwersytetu w 1888 roku, przyszły autor trylogii Chrystus i Antychryst wyjechał na Kaukaz, gdzie w Bordżomi, całkowicie przypadkiem, poznał osiemnastoletnią, ekstrawagancką poetkę Zinaidę Gippius, którą poślubił już po kilu miesiącach znajomości w ówczesnym Tyflisie. Przez kolejne 52 lata, jak twierdzi Gippius przeżyte bez jednego dnia rozłąki, będą oni tworzyć wyjątkowy, bodajże najsłynniejszy w historii literatury rosyjskiej duet, wytyczający nowe trendy artystyczne i obyczajowe, szczególnie w czasie, gdy do ich związku
dołączy Dymitr Fiłosofow, by odtąd, w analogii do Trójcy Świętej, tworzyć małżeńskie trio.

𝐅𝐥𝐚𝐰𝐢𝐮𝐬𝐳 𝐉𝐮𝐥𝐢𝐚𝐧 - 𝐅𝐥𝐚𝐯𝐢𝐮𝐬 𝐂𝐥𝐚𝐮𝐝𝐢𝐮𝐬 𝐈𝐮𝐥𝐢𝐚𝐧𝐮𝐬 - ur. w 331 lub wiosną 332 w Konstantynopolu, zm. 26 czerwca 363 w dolinie Maranga koło dzisiejszej Samarry) – cesarz rzymski w latach 361–363, znany szerzej jako Julian Apostata. Był człowiekiem wykształconym – filozofem neoplatońskim wychowanym w Akademii w Atenach, a o jego zamiłowaniu do wiedzy świadczyć może m.in. fakt, iż nawet w czasie wyprawy perskiej woził ze sobą książki i czytał je codziennie. Uznany został za wybitnego wodza i polityka oraz miłośnika kultury antycznej.
Przydomek Apostata, czyli „Odstępca”, został mu nadany przez późniejszych pisarzy chrześcijańskich ze względu na odstępstwo od chrześcijaństwa, w którym Julian wychował się jako dziecko, i powrót do tradycyjnych rzymskich kultów religijnych. Dążył do osłabienia i wyrugowania chrześcijaństwa (zalegalizowanego przez Konstantyna Wielkiego) z Cesarstwa rzymskiego oraz ponownego podniesienia tradycyjnej religii starożytnych Rzymian do rangi religii państwowej. Zdając sobie sprawę z tego, że prześladowania chrześcijan prowadzone w I i III wieku wzmacniały tylko chrześcijaństwo, Julian starał się raczej osłabić chrześcijaństwo, tak by nie wydawało się potencjalnym wyznawcom bardziej atrakcyjne od kultów pogańskich. Był ostatnim cesarzem wyznającym religię dawnych Rzymian; zarówno jego stryj – Konstantyn Wielki, jak i cała rodzina wyznawała już chrześcijaństwo. Pozornie czynił tak też i Julian, jednak po objęciu władzy – najpierw jako cezar, zaś następnie august – jawnie odrzucił religię chrześcijańską, powracając do dawnych kultów (głównie Heliosa).
Autor wielu tworzonych w języku greckim pism, z których zachowało się 8 mów, 2 utwory satyryczne i zbiór kilkudziesięciu listów[8]. Z utworów satyrycznych Juliana pierwszy, Misopogon albo Nieprzyjaciel brody, jest paszkwilem na lubujących się w przepychu mieszkańców Antiochii. Drugi, Biesiada albo święto Kronosa (znany też jako Cesarze),jest satyrą wyśmiewającą wybranych cesarzy rzymskich. Julian napisał również trzytomowe niezachowane do dziś dzieło Contra Galilaeos będące atakiem na chrześcijaństwo. Udało się zrekonstruować jego pierwszą księgę na podstawie napisanej przez Cyryla Aleksandryjskiego odpowiedzi pt. Apologia religii chrześcijańskiej przeciw dziełom bezbożnego Juliana
Julian zginął w czasie wojny z Persami w 363 roku w dość niejasnych okolicznościach (istnieją podejrzenia, że zabił go rzymski żołnierz – chrześcijanin) nad rzeką Tygrys w okolicach Samarry, niedługo po bitwie pod Marangą. O śmierci Juliana wypowiedział się żyjący w tamtym czasie Libanios
"W każdym razie otrzymał ranę śmiertelną, lecz dla świata całego zbawienną. Wskutek jednego ciosu z ręki zabójcy zapłacił za to, że tyle razy przyglądał się wnętrznościom zwierząt ofiarnych i zaufał im na swoją zgubę."
Grzegorz z Nazjanzu, Mowa V.13
Według legendy, umierając miał powiedzieć Galilaee, vicisti! (Galilejczyku, zwyciężyłeś!),mając na myśli Chrystusa. Słowa te przypisane zostały Julianowi przez Kościół katolicki, który przedstawiał śmierć cesarza jako karę bożą. Historia ta została zmyślona najprawdopodobniej w V wieku celem podkreślenia, że śmierć Juliana była triumfem chrześcijaństwa. Ostatnie chwile życia Juliana tak opisał współczesny mu Ammianus Marcellinus.
"Rana z przebitego boku otwierała się coraz szerzej, oddech był ciężki. Już późną nocą Julian poprosił o zimną wodę. Wypił ją i wkrótce potem zmarł spokojnie."
Ammianus Marcellinus, Dzieje XXV.3
Uważano również, że zapowiedzią jego śmierci było pojawienie się na niebie komety.
info z wiki.
O Autorze więcej na stronach :
f64f3475-84c4-4740-b0af-865034a73829
oraz
https://teologiapolityczna.pl/pawel-rzewuski-merezkowski-a-polska-1

[...]
-Julianie, Julianie alboż Twoi Bogowie są dawnymi olimpijczykami, promiennymi o nieubłaganymi, okrutnymi dziećmi błękitu, których radowała krew ofiar i cierpienia śmiertelników. Krew i męki ludzkie były ambrozją starożytnych bogów. Twoje zaś uwiedzenie wiarą rybaków.
Albowiem widzisz litość ku ludziom jest dla Bogów śmiertelna. Tak jest, jesteście chorzy jesteście...

Dmitrij Mereżkowski nie miał szczęścia w życiu publicznym. Przeważnie opowiadał się po stronie przegranych, co dwukrotnie spowodowano jego przymusową emigrację. Ta druga – po rewolucji bolszewickiej – trwała do jego śmierci i spowodowała, że nawet we własnym kraju stał się pisarzem na długo zapomnianym.
„Julian Apostata” to jedna z jego powieści poświęconych historycznym postaciom, będąca pierwszą częścią cyklu „Chrystus i Antychryst”. Oryginalny tytuł to „Śmierć bogów. Julian Apostata (czy raczej odstępca – tłumacząc dosłownie)”. Kolejne części to „Zmartwychwstali bogowie. Leonardo da Vinci” oraz „Antychryst. Piotr i Aleksiej”.
Książka została opublikowana w 1895 r. i nosi wszystkie cechy XIX-wiecznych powieści historycznych, z ich językiem i sposobem pokazywania postaci orz wydarzeń. W losach tytułowego bohatera autor przedstawia walkę pomiędzy światem pogańskim, a chrześcijaństwem. Na szczęście nie demonizuje cesarza – odstępcy, przedstawiając go jako bardzo inteligentnego i w gruncie rzeczy ideowego człowieka. Ciekawostką jest zaznaczenie, że chrześcijaństwo reprezentowali w książce głownie arianie oraz przedstawienie sporów doktrynalnych i nie tylko na zwołanej przez cesarza debacie. Liczył na jego osłabienie właśnie poprzez dopuszczenie swobody poglądów, nie popieranie żadnego z nich przez władcę oraz brak przemocy i prześladowań, w tym dla wszystkich odłamów, dziś uznanych za heretyckie. Ale krytyka – jak pokazuje autor – jest łatwiejsza niż budowanie. Odrzucenie chrześcijaństwa nie ożywiło dawnych religii, będących już po części martwymi kultami.
Wbrew legendzie Mereżkowski nie wkłada w usta umierającego słów „Galilejczyku zwyciężyłeś”. Z tym, że pokazuje to zwycięstwo i w warstwie faktycznej (formalny akces coraz większej ilości osób) i ideowej (upadku starych kultów po śmierci cesarza).

Dmitrij Mereżkowski nie miał szczęścia w życiu publicznym. Przeważnie opowiadał się po stronie przegranych, co dwukrotnie spowodowano jego przymusową emigrację. Ta druga – po rewolucji bolszewickiej – trwała do jego śmierci i spowodowała, że nawet we własnym kraju stał się pisarzem na długo zapomnianym.
„Julian Apostata” to jedna z jego powieści poświęconych historycznym...

Powieść historyczna traktująca o życiu słynnego cesarza rzymskiego Juliana Apostaty. Niezwykle ciekawa, ogrom szczegółów i detali świata przedstawionego sprawia, że czyta się ją przyjemnie. Jednocześnie nie jest to pozycja łatwa. Należy mieć na uwadze specyficzny język i styl (jest to powieść z 1894 roku, ja czytałem tłumaczenie polskie z 1901 - bo taka wersja dostępna jest online). W książce dużo jest długich wywodów na tematy religijne (w końcu panowanie Apostaty to czas burzliwego konfliktu między poganami a chrześcijaństwem),ale i to nie spowalnia akcji, która jest zupełnie wartka. Obserwujemy tu przemiany Imperium Rzymskiego nie tylko z perspektywy cesarza, ale i prostych żołnierzy, plebsu, dostojników czy duchownych. Są zapadające w pamięć sceny, jest przepych opisów, mnogość nazw, miejsc, trudnych a często ciężko zrozumiałych słów... Jednym słowem gratka dla czytelnika wymagającego, lubiącego odkrywać i poznawać antyczny świat. Raczej nie dla czytelników wyhodowanych na współczesnych anglojęzycznych (a licznie u nas tłumaczonych) rzymskich powiastkach spod znaku "miecza i sandałów".

Powieść historyczna traktująca o życiu słynnego cesarza rzymskiego Juliana Apostaty. Niezwykle ciekawa, ogrom szczegółów i detali świata przedstawionego sprawia, że czyta się ją przyjemnie. Jednocześnie nie jest to pozycja łatwa. Należy mieć na uwadze specyficzny język i styl (jest to powieść z 1894 roku, ja czytałem tłumaczenie polskie z 1901 - bo taka wersja dostępna jest...

Legenda przypisuje cezarowi Julianowi słowa wypowiedziane na polu bitwy z Persami: "Galilejczyku zwyciężyłeś". Na tych słowach autor stworzył postać głównego bohatera i to one wytyczają kurs dla fabuły powieści.
Młody cesarz został wychowany w atmosferze chrześcijańskiej. Jakkolwiek od czasów Konstantyna minęło około czterdzieści lat (licząc do daty mianowania Juliana cezarem),to chrześcijaństwo miało już wszelkie cechy religii dominującej. Istniały wprawdzie ośrodki kultu grecko-rzymskich bóstw, ale były pozbawione żywej, religijnej treści. Były utrwaloną tradycją. Taki obraz przynajmniej tworzy Mereżkowski. Faktem jest, że w ostatnim stuleciu istnienia cesarstwa na zachodzie zyskiwały wyznawców religie misteryjne. Rozprzestrzeniało się chrześcijaństwo, kult Mitry (popularny szczególnie w armii),nadal powszechne były misteria dionizyjskie.
Bohater dorastał w takiej właśnie rzeczywistości. Chrześcijaństwo było dla niego i religią przymusu, ale i punktem odniesienia. Nie wyzbył się kultu Chrystusa, ale się przeciw niemu zbuntował. Nie przestając myśleć w kategoriach chrześcijańskich, został anty-chrześcijanianem. Trudno wnosić o szczerości jego nawrócenia na dawną religię. Powieść dyskretnie sugeruje czytelnikowi, że poganizm miał dla niego powab odnalezionego antyku. Był jak przedmiot, któremu wartości dodaje patyna czasu jaką jest pokryty. Jeżeli miałbym szukać porównania dla tej helleńskiej religijności Juliana, to na myśl przychodzi mi estetyczny katolicyzm Huysmansa.
Jest jeszcze inna ścieżka interpretacji. Należy zauważyć, że Julian obserwuje wewnętrzne spory na łonie chrześcijaństwa. Jest świadkiem konfliktów (niekiedy krwawych) motywowanych różnicami w doktrynie, fanatyzmem, a czasami żądzą władzy albo sławy. Być może bohater doszedł do przekonania, że religia, która wzięła swój początek od głoszącego miłość wędrownego Nauczyciela, "skorumpowała" się jak i inne kulty nasiąkając żądzą władzy, nienawiścią, rywalizacją stronnictw, wewnętrznymi sporami, fałszywą pobożnością.
Podczas swoich rządów Julian odwołuje z wygnania, wypędzonych za Konstantyna II, donatystów, arian, prawowiernych, chrześcijańskich gnostyków. Pod auspicjami cesarza ma odbyć się debata przedstawicieli skłóconych odłamów. Julian oficjalnie występuje w charakterze dążącego do jedności i zgody rozjemcy. W rzeczywistości jednak chce zaostrzenia podziałów i kompromitacji chrześcijan. Dysputa kończy się tak jak tego chciał i jak przewidział, wzajemnymi klątwami i oskarżeniami. Kiedy sędziwy biskup zwraca się przeciwko cezarowi, kiedy przemawia do niego w ostrych słowach i bez oznak uszanowania dla władcy, Julian nie skazuje go na śmierć ani na męki. Odmawia mu palmy męczeństwa, której starzec pragnie i którą już widzi. Przeciwnie, przemawia do niego łagodnie, ale z wyraźnym szyderstwem. Pokazuje w ten sposób jak będzie zwalczał chrześcijan. Nie prześladowaniem, ale ukazaniem ich niekonsekwencji. Jednocześnie wskaże radosną i ożywczą, jego zdaniem, alternatywę - powrót do sztuki, poezji i mądrości filozofów.
Bogów jednak nie da się wskrzesić. Nie da się "sztucznie" napełnić treścią przebrzmiałych rytuałów. Nawet wspaniałą i bogatą sztuką, poezją ani filozofią. Chrześcijaństwo okazało się mieć w sobie inną siłę, i to jest według Mereżkowskiego to zwycięstwo jakie odniósł Galilejczyk.

Legenda przypisuje cezarowi Julianowi słowa wypowiedziane na polu bitwy z Persami: "Galilejczyku zwyciężyłeś". Na tych słowach autor stworzył postać głównego bohatera i to one wytyczają kurs dla fabuły powieści.
Młody cesarz został wychowany w atmosferze chrześcijańskiej. Jakkolwiek od czasów Konstantyna minęło około czterdzieści lat (licząc do daty mianowania Juliana...

http://www.youtube.com/watch?v=REdcBP-8yPs

słuchowisko

http://www.youtube.com/watch?v=REdcBP-8yPs

słuchowisko