Najnowsze artykuły
- ArtykułySkandynawski kryminał trzyma się solidnie. Michael Katz Krefeld o „Wykolejonym”Ewa Cieślik1
- ArtykułyTargi Książki i Mediów VIVELO już 16–19 maja w Warszawie. Jakie atrakcje czekają na odwiedzających?LubimyCzytać1
- ArtykułyCzternaście książek na nowy tydzień. Silne emocje gwarantowane!LubimyCzytać2
- ArtykułyKsiążki o przyrodzie: daj się ponieść pięknu i sile natury podczas lektury!Anna Sierant8
Popularne wyszukiwania
Polecamy
Krystyna Stebnicka
4
9,1/10
Ten autor nie ma jeszcze opisu. Jeżeli chcesz wysłać nam informacje o autorze - napisz na: admin@lubimyczytac.pl
9,1/10średnia ocena książek autora
31 przeczytało książki autora
164 chce przeczytać książki autora
1fan autora
Zostań fanem autoraSprawdź, czy Twoi znajomi też czytają książki autora - dołącz do nas
Książki i czasopisma
- Wszystkie
- Książki
- Czasopisma
Historia Żydów w starożytności. Od Thotmesa do Mahometa
Łukasz Niesiołowski-Spano, Krystyna Stebnicka
8,6 z 23 ocen
185 czytelników 6 opinii
2020
Tożsamość diaspory. Żydzi w Azji Mniejszej okresu cesarstwa
Krystyna Stebnicka
9,0 z 2 ocen
7 czytelników 1 opinia
2012
Imperium Romanum. Władza, propaganda, konflikty ideologiczne: wybór źródeł
Paweł Janiszewski, Krystyna Stebnicka
10,0 z 1 ocen
3 czytelników 0 opinii
2003
Najnowsze opinie o książkach autora
Historia Żydów w starożytności. Od Thotmesa do Mahometa Łukasz Niesiołowski-Spano
8,6
Pozycja dla tych, którzy chcą się dowiedzieć więcej o czasach starotestamentowych a przy okazji o bazie chrześcijaństwa bez naleciałości biblijnych przez pryzmat metody naukowej a nie teologii.
Pierwsza część autorstwa prof. Niesiołowskiego-Spano to klasa sama w sobie, czyta się wartko a wykład jest zrozumiały, napisany prostym i przystępnym językiem i tak jakby każde zdanie zostało obłupane z niepotrzebnych wstawek i dygresji. Niestety część druga, traktująca o świecie późnoantycznym jest rozwleczona i zwyczajnie nudna.
Historia Żydów w starożytności. Od Thotmesa do Mahometa Łukasz Niesiołowski-Spano
8,6
(2020)
Dzieje Żydów od XV w. p.n.e. do VII w. n.e. – podręcznik akademicki który zrywa z tradycyjnym, przestarzałym podejściem, oddziela fakty od fikcji i stara się zrekonstruować najprawdopodobniejszy przebieg wydarzeń, od mglistych początków po czasy rozproszenia.
„Thotmes III i Mahomet mają niejako symbolizować naszą metodologię, która nakazuje ujmować dzieje Żydów w kontekście zewnętrznym, a nie wyłącznie w świetle narracji żydowskich” (str. 10).
„W wielu podręcznikowych opracowaniach historii starożytnego Izraela punkt wyjścia stanowi tekst Biblii tworzący chronologiczny schemat wykładu. […] Ponieważ teksty te mają różną wartość jako źródło historyczne, a co najważniejsze, powstały w celach teologicznych, a nie historycznych, nie można ich bezkrytycznie traktować jako w pełni wiarygodnego przekazu o przeszłości” (str. 11).
„Zostały one spisane w określonym celu w pewnym momencie dziejowym, a potem były dalej redagowane i kopiowane, by w pewnym okresie zyskać status świętej księgi. […]
Wiele wątków biblijnych trzeba zaliczyć do fantastycznej, teologicznej lub mitycznej literatury i nie należy ich traktować jako wiarygodnych źródeł historycznych. Nie powinno się jednak odmawiać im znaczenia, wyrażają bowiem poglądy, ideały i wyobrażenia swojej epoki” (str.12).
„Celem Biblii nie jest rekonstrukcja przeszłości, a zatem wierne odtworzenie minionych zdarzeń, lecz stworzenie obrazu teologicznego. Do jego budowy wykorzystano opowieści umieszczone w mitycznej lub rzeczywistej przeszłości Izraela, które nie muszą być, lub wręcz nie są, opisem prawdziwych zdarzeń” (str. 14).
Oprócz istotnych informacji, najważniejszych faktów i rekonstrukcji, czytelnik poznaje również źródła – dowiaduje się z czego wynikają szacunkowe liczby, wyliczenia, co stoi u podstaw określonych twierdzeń lub przypuszczeń. Żydzi, traktowani są tutaj jak każda inna nacja Bliskiego Wschodu, Egipcjanie, Sumerowie czy Arabowie. Bez taryfy ulgowej, ale i bez piętnowania. Z uwagi na dominującą pozycję chrześcijaństwa w świecie Zachodu, ale też specyficzny status Żydów, ofiar holokaustu, ogląd na ich dzieje był dotąd wypaczony. Z jednej strony, sprowadzał się do powielania narracji biblijnej, z drugiej był prowadzony tak, aby nie dostać łatki antysemity. Bardzo ostrożnie i ogólnikowo, a przez to mało wiarygodnie. Nie sprzyjało to dochodzeniu do prawdy. Do dziś mamy na półkach całkiem aktualne opracowania i leksykony, w których czytamy o Abrahamie, eksodusie, wielkim królestwie Salomona i innych legendach, referowanych jak wiarygodne świadectwa historyczne. Dlatego praca duetu Spanò-Stebnicka jest warta przeczytania. Zestawia najnowsze, najbardziej aktualne i wiarygodne ustalenia.
Autorzy podzielili się pracą: za część pierwszą (obejmująca okres od epoki brązu do czasów diadochów) odpowiada dr hab. Łukasz Niesiołowski-Spanò (1971),za drugą (okres rzymsko-bizantyński) dr hab. Krystyna Stebnicka (1964). Konstrukcja tekstów jest podobna, prowadzona w pierwszej osobie liczby mnogiej, z wyraźnym zaznaczaniem tematów. Profesor wyraża się zwięźle i lekko, stara się budować krótkie, konkretne zdania; pomysł na część drugą jest identyczny, choć tam wypowiedzi są nieco bardziej rozbudowane (a przynajmniej takie wrażenie pozostawia lektura). Książka jest bardzo obszerna, obejmuje długi okres i siłą rzeczy musi traktować o pewnych kwestiach skrótowo. Brakuje dodatku o środkach płatniczych i ewolucji pisma, pewien niedosyt pozostawiają też kwestie kultowe, poza tym, przydałoby się podsumowujące kalendarium, porządkujące najważniejsze wydarzenia i okresy.
Książka-perełka, demontuje stare, zdezaktualizowane wyobrażenia o dawnych dziejach i przybliża nas do prawdziwej historii, w tym korzeni judaizmu i chrześcijaństwa. Przystępne, przejrzyste opracowanie, pozbawione akademickiego żargonu i rozmyślnej hermetyzacji. Błędów niewiele, wartość edukacyjna wysoka (8/10).
•
„HISTORIA, KTÓREJ NIE BYŁO: PATRIARCHOWIE, EXODUS, JOZUE” (str. 59).
Głównym celem książki, jest zaprezentowanie możliwie jak najbardziej wiarygodnej historii Żydów na przestrzeni kilkunastu stuleci. Ma ona jednak drugi, równie istotny walor, który w społeczeństwie zdominowanym przez katolików, wybija się ponad historię narodu: przedstawia kolejne punkty ewolucji wiary, istotnej z punktu widzenia chrześcijaństwa, które obiera ją jako fundament, a w przypadku protestantów, żywiej zainteresowanych Stary Testamentem niż stronnicy Rzymu, nadal istotnej jako źródło wskazówek i wytycznych. Ewolucja wiary w Boga (w książce konsekwentnie pisanego małą literą),w połączeniu z odkłamywaniem historii i krytyczną analizą pism biblijnych* – może być dla wielu kubłem zimnej wody.
Ponadto, jest to też świetny lek na nacjonalizm. Książka dobrze obrazuje, jak upływu czasu i niepamięć, brak świadomości co do faktycznych wydarzeń, prawdziwej historii – tworzą problematyczne, nadęte symbole-wydmuszki; jak „święte” pisma przekłamują rzeczywistość i popychają do bezsensownych, wielopokoleniowych waśni**.
_________
* Z książek ogólnodostępnych, choć raczej prowokujących do myślenia niż w pełni sensownych, można polecić Mity hebrajskie. Księga Rodzaju (1955/60/64?) – Roberta Gravesa i Raphaela Patai. Książka już się trochę zestarzała, ale to był krok w dobrym kierunku.
Jeśli ktoś szuka czegoś lekkiego, kreślącego kolejne etapy duchowych przeobrażeń, od animizmu przez politeizm do monoteizmu, to jest w sprzedaży Bóg. Ludzka historia religii (2017) Rezy Aslana. Książka wymaga masy przypisów, bo autor zalicza sporo potknięć, ale ogólnie jego wywód ma dużo sensu i może wiele wyjaśnić.
** Książka spodobałaby się profesorowi Sandowi, autorowi Kiedy i jak wynaleziono naród żydowski (2008). Mimo licznych wtop merytorycznych, nieopatrzonych żadnymi uwagami, można ją jednak polecić, bo przekazuje sporo rozsądnych refleksji.
•
Łukasz Niesiołowski-Spanò, materiały do przesłuchania:
Czy istniało królestwo Dawida? - Łukasz Niesiołowski-Spano [2016]
https://www.youtube.com/watch?v=Fa0zdldakbs
Kto, kiedy i po co napisał Biblię? Nowe datowanie Starego Testamentu | prof. Ł. Niesiołowski-Spanò [Radio Naukowe, 2021]
https://www.youtube.com/watch?v=BdGZ1wdslPc
Historyczny Jezus - faryzeusz z dobrego domu | prof. Łukasz Niesiołowski-Spanò [Radio Naukowe, 2021]
https://www.youtube.com/watch?v=6PKcwUXOH3A
Łukasz Niesiołowski-Spanò: "Żydzi Drugiej Świątyni między tradycją a światem greckim" [2021]
https://www.youtube.com/watch?v=6Oc8YMLJI30
dr hab. Łukasz Niesiołowski–Spanò: Początki Izraela i Izraelitów (SPOTKANIA Z MISTRZAMI) [2021]
https://www.youtube.com/watch?v=H0mJfBc47UM
Krótka historia boga Jahwe - prof. Łukasz Niesiołowski-Spanò [Fundacja Panteon, 2022]
https://www.youtube.com/watch?v=3vsz1yavMXs
Łukasz Niesiołowski-Spano - Filistyni i Hebrajczycy [2022]
https://www.youtube.com/watch?v=nqIfoqi6g0w
Ewolucja Wiary Hebrajczyków - Łukasz Niesiołowski-Spano [2022]
https://www.youtube.com/watch?v=uf45n8V7MpU
Ile jest fikcji w narracjach biblijnych? – Rozmowa z prof. Łukaszem Niesiołowskim–Spanò [2022]
https://www.youtube.com/watch?v=aqvGJdiNG04
Łukasz Niesiołowski-Spano - Nowe Podejśćie do historii Izraela, O książce Liveraniego o Izraelu. [audycja Cezarego Łasiczki, radio TOK FM, 2022]
https://www.youtube.com/watch?v=iKKa8pIsvUw
•
Wspomniane, ciekawe książki (moje notatki):
https://lubimyczytac.pl/ksiazka/mity-hebrajskie/opinia/66086931
https://lubimyczytac.pl/ksiazka/kiedy-i-jak-wynaleziono-narod-zydowski/opinia/67792671
https://lubimyczytac.pl/ksiazka/zelota-zycie-i-czasy-jezusa-z-nazaretu/opinia/68006716
https://lubimyczytac.pl/ksiazka/bog-ludzka-historia-religii/opinia/68406105
(Poważniejsze lektury, głównie po angielsku, znajdują się w bibliografiach poszczególnych rozdziałów).
•
UWAGI (wyd. I z 2020, dodruk): str. 10 i dalej – Szeszonq (Szeszonk) – w tekście połączono wariant polski i angielski (Sheshonq); str. 66-67 – nawias w nawiasie; str. 97 – „Próby…” – zdanie do przekonstruowania; str. 102 – na północnym wschodzie od… (północny wschód); str. 122 – brak przerwy („s.23”); str. 144 – „W tym świetle rolę Atalii winno się interpretować w świetle stronniczego opisu Biblii” (zła stylistyka); str. 145-146 – „Azariasz – według Biblii – panować miał [tu kończy się tekst na str. 145, od kolejnej strony kontynuowane jest tak, jakby zecer usunął część zdania, w tym otwarcie cytatu] zwierzchnictwo nad domem i sądził lud pospolity« (2 Krl 15,5)” – „Lecz Pan nawiedził króla trądem i był trędowaty aż do swojej śmierci, toteż mieszkał w domu odosobnionym, zaś Jotam, syn króla, sprawował zwierzchnictwo nad domem i sądził lud pospolity” (http://biblia-online.pl/Porownaj/Wersety/Warszawska/2-Ksiega-Krolewska/15/5) lub „Lecz Pan dotknął króla, tak iż stał się trędowaty aż do dnia swojej śmierci, i mieszkał w domu odosobnienia - podczas gdy Jotam, jego syn, kierował pałacem i sądził lud kraju” (https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=1245); str. 146 – „Symboliczne znaczenie przedmiotów kultu utrzymywało doniosłe znaczenie” (zła stylistyka); str. 226 – na mapce pozostawiono angielską nazwę (Ramot Forest); str. 226 – stylistycznych-stylistyczne („stylistycznych” do skasowania); str. 249 – początek strony, dwa zdania mówiące to samo innymi słowami (odnośnie podatków); str. 270 – Manuskrypty znad Morza Martwego, lepiej znane jako „zwoje z Qumran” lub „zwoje znad Morza Martwego” (wg Wikipedii: rękopisy z Qumran) – tutaj kończą się uwagi do teksu profesora Niesiołowskiego-Spanò, reszta dotyczy cz. II autorstwa dr hab. Krystyny Stebnickiej. Str. 287 – „szczytowy okres świetności państwa Heroda, który rozpoczął wtedy program urbanizacji swego państwa […]” (państwa-państwa, brzydkie powtórzenie); str. 305 – jakim był (tu: jaki wywołał); str. 317 – bardziej wypracowanej (skasowałbym bardziej, i przerobił to zdanie – Autorce idzie o to, że techniki drążenia i samo drążenie doskonalono i praktykowano w okresie helleńskim oraz rzymskim); str. 320 – jedno „do Judei” do usunięcia; str. 326 – „II-na” (II i na?); str. 336 – Cezarea była już wymieniona; str. 382 – „jedynie” do skasowania; str. 390-391 – jeśli synagoga została zburzona, to nie było już czego zawłaszczać (poza gruntem).
Str. 292 – „meczet Kopuła na Skale” – częsty błąd. De facto chodzi o sanktuarium (Kopuła na Skale i meczet Al-Aksa to dwa różne budynki; meczet był już w tekście wspomniany, nie ma więc mowy o pomyłce co do budowli, mylona jest natomiast funkcja obiektu – na str. 435 użyto już właściwego określenia).
Str. 299 – „Wszelkie próby powiązania Jezusa ze stronnictwem zelotów skazane są na niepowodzenie […]” – Reza Aslan napisał o tym całą książkę, stanowiącą portret epoki i biografię Jezusa (Zelota, 2013). Nawet jeśli jego tezy są nieco naciągane, to jednak Joszue ben Josef pozostaje enigmą, i ciężko wskazać, co ówcześnie, w danym momencie, grało mu w duszy. Możliwy jest natomiast obraz ogólny, który został odwzorowany sensownie. Na pewno jest tam więcej prawdy niż w przekazie Kościoła. Jezus wielokrotnie działał w gniewie: wygłaszał bojowe hasła, zachęcał do konfrontacji, był mało pojednawczy i niezbyt sympatyczny. Aby się o tym przekonać, wystarczy uważnie przeczytać ewangelie.
Str. 357 – „królową Sabą” (królową Saby, Saba to królestwo, nie imię władczyni). „W tak zwanych Proroctwach królowej Saby wyraz »Saba« jest błędnie rozumiany jako imię własne monarchini, a nie nazwa jej państwa” (https://pl.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Saba).