Jesteśmy społecznością, która kocha książki

opowieść zaczyna się nieźle – głównego bohatera i jednocześnie narratora poznajemy przykutego kajdankami do łóżka w belgradzkim szpitalu, z raną postrzałową głowy, w której dodatkowo tkwi jeszcze pocisk. wokoło kłębią się naprzemian lub równolegle lekarze, pielęgniarki, sędzia śledczy i wreszcie obrońca. okazuje się, że Raszy – bo tak ma na imię bohater – nie powiódł się do końca zamiar podwójnego samobójstwa, skutkiem czego staje się oskarżonym o morderstwo wywodzącej się ze znanej i cieszącej się powszechnym szacunkiem lekarskiej rodziny młodziutkiej Tisy… Raszy nie sposób nie pokochać od pierwszych akapitów. dlatego, że jest prawdziwy! mimo, że zrodził się w głowie kobiety, jest mężczyzną „swoich czasów” z krwi i kości, cokolwiek bezwolnym, zagubionym, niesionym prądem przypadków i wydarzeń, na które we własnym przekonaniu nie do końca ma wpływ oraz namiętności, do których być może nie ma prawa… szpitalna teraźniejszość odsłania jego czarny humor doprawiony dodatkowo potężną dawką autoironii, pomimo niewesołych okoliczności, w których się znajduje. w dalszej części autorka powoli tworzy portret psychologiczny Raszy na tle wydarzeń, które doprowadziły go do punktu, w którym go poznajemy. dość znamienna jest scena, w której młody Rasza w dniu przybycia do Belgradu, bez grosza przy duszy, za to z cokolwiek przyciężkim bagażem oczekiwań rodziny, spotyka w parku prostytutkę. zapytana przez niego dlaczego wybrała takie życie odpowiada: czy myślisz, że człowiek cokolwiek wybiera, ty ośle z prowincji? naprawdę tak myślisz? i właściwie według tego modelu toczy się cała akcja powieści – przypadkowa praca, przypadkowe małżeństwo, przypadkowi znajomi, przypadkowy pistolet, a nawet i Tisa… pewnie można by powiedzieć, że Grozdana w swojej opowieści nie zawarła nic odkrywczego, że to wszystko już było. i to jest prawda. niemniej ta właśnie historia osadzona w realiach ex-Jugo wydaje mi się jednak dość wyjątkowa. nie ma w niej postaci jednoznacznie złych lub dobrych, a do stworzenia portretów bohaterów autorka z dużą wprawą wykorzystała szeroką gamę szarości. broń Boże nie mylić z nudą. na pewno będę chciała jeszcze kiedyś wrócić do tego szkicu w ołówku…