Marcus du Sautoy

Czy w przypadku AI(*) można mówić o kreatywności? Czy AI może odebrać zajęcie matematykom? Czy AI może tworzyć chorały w stylu Bacha, takie dla nas nieodróżnialne od oryginalnych? Czemu AI łatwiej pisać wiersze niż powieści? W jaki sposób AI może pomóc w ustaleniu autorstwa obrazu? Marcus du Sautoy napisał książkę „Kod kreatywności. Sztuka i innowacja w epoce sztucznej inteligencji” chyba pod wpływem emocji. Z jej lektury jasno widać, że boi się, iż podstawowe zadania matematyków (czyli ludzi, takich jak on) związane z dowodzeniem twierdzeń, mogą być w niedalekiej przyszłości realizowane skutecznie przez algorytmy. W tekście postanowił więc prześledzić możliwości AI na polach ludzkiej aktywności, które uchodzą za twórcze, czyli w obszarze sztuki i oczywiście samej matematyki. Czy jest się czego bać? A może jest to dla nas nadzieja na ciekawe wpisanie się AI w ludzkie potrzeby emocjonalnego obcowania z wytworami kreatywności, które przecież nie muszą być tylko ludzkiego pochodzenia? "Kod kreatywności" obfituje w treści, które rzadko się spotyka w jednej książce, a które mogą zafascynować jednocześnie 'humanistów' jak i 'ścisłowców'. Matematyk bardzo pięknie opisuje zarówno problem ludzkich granic poznania matematycznego (str. 195-204),ale i ciekawostki muzyczne czy malarskie. Nie ma w tym oczywiście eksperckiego pogłębionego znawstwa (szczególnie w analizach wytworów kultury),choć de Sautoy amatorsko sam wykonuje muzykę poważną. Jednak już bardzo sprawnie porusza się chociażby w algorytmizacji współczesnego rynku muzyki popularnej czy eksperymentalnym 'malarstwie zdigitalizowanym'. Esencjonalnie przybliża na przykład problem percepcji muzyki i istotę jej wartości - czy ona wynika z emocji włożonych w utwór przez autora, czy raczej finalna wartość jest pochodną emocji odbiorcy (str. 223-224)? To jest o tyle ważne, że daje się już komponować dzięki AI utwory, których barwa tonalna zależy od monitorowanego na bieżąco stanu emocjonalnego odbiorcy (str. 249). Obraz, który kreśli du Sautoy jest optymistyczny, choć wymaga od ludzi odwagi w stawianiu wyzwań 'elektronicznym mózgom' i dalekowzroczności w ich projektowaniu. Z lektury książki wynika, że po części nie jesteśmy zagrożeni wyparciem przez AI, szczególnie tam, gdzie liczy się dla nas opowieść - taki potrzebny ludziom rozbudowany dyskurs o emocjach. Stąd chyba w sedno trafia wypowiedź Henriego Poiancarégo, przytoczona na tronie 267: "Tworzenie polega na nieczynieniu bezużytecznych kombinacji. Tworzenie to wgląd, wybór [...]. Jałowe kombinacje nawet nie prezentują się umysłowi twórcy." To jest w przekonaniu du Sauytoya wciąż istota przewagi ludzi nad AI. Choć zagrożenie jest duże, skoro przegrywamy z nią w grę Go (mającą ponad googol razy więcej możliwości ustawień na planszy, niż szachy),czy potrafi urzec ekspertów od malarstwa czy muzyki dziełami swej 'sztucznej sztuki'. Co gorsza (a może wręcz przeciwnie),sporo przykładów jej osiągnięć może zdumiewać swą niemal niemożliwością, jak grupa robotów wspólnie uzgadniających nazewnictwo dla ułożenia własnych podzespołów - wymyśliły własne języki opisu i dogadały się poprzez ich ujednolicenie (str. 296-297)! Książka nie jest technicznie zaawansowana, bo du Sautoy realizuje nią plan objętej po Dawkinsie katedry, by komunikować publicznie o nauce. W każdej tematycznej części powołuje się matematyk na prace nad sztuczną inteligencją konkretnych zespołów naukowo-inżynieryjnych. Przez to tekst staje się kopalnią bardzo trafnie podanych problemów relacji człowiek-AI, z których cześć nas już oplata, a niektóre właśnie opuszczają laboratoria i jakoś będą nas za chwilę zmieniać. Publikacja nadaje się świetnie dla czytelników początkujących w obszarze wpływu AI na świat, ale też zaciekawi bardziej obeznanych z tymi zagadnieniami. Jako matematyk, du Sautay potrafi ciekawie pokazać spójną narracyjnie istotę współczesnej innowacyjności artystycznej; włącza czytelnika w swoje przemyślenia tak, że ten chętnie podąża tropami proponowanymi na kolejnych stronach. Polecam - frapujące i momentami kreatywne. Niemal BARDZO DOBRE - 7.5/10 ============ * AI - Artificial Intelligence (sztuczna inteligencja)