Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Wchodzę na grunt mi nieznany, więc nie mogę wypowiadać się z pełnym przekonaniem. Zobaczyłem dość ciekawy film na YouTube (https://www.youtube.com/watch?v=GdlOmUiq3OM) i pomyślałem, że dowiem się czegoś więcej 'u podstaw'. Wziąłem więc książeczkę oznaczoną na okładce hasłem: "UCZENI - UCZNIOM". Ambarcumian łączy jednak w krótkiej książeczce (około 130 stron) nieco podstawowych danych, powody, dla których zajmuje się astrofizyką, a także wyłożenie trwających (ówcześnie i obecnie) dyskusji naukowych na temat wybuchów i przemian w świecie gwiazd. Nie wszystko łatwo do mnie trafiało (po części chyba przez moje braki w wiedzy). Trochę czuło się też, że to jedno z ostatnich wydawnictw Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej "Współpraca" (było trochę odniesień geopolitycznych, książkę wydano w 1988 roku). Raczej nie jest to książka, którą szczególnie chciałbym polecać, ale czas przy niej nie był stracony. Znacznie zresztą łatwiej oceniać publikacje w dziedzinie, którą choć trochę się zna. Może więc zamiast tego kilka cytatów, które mnie zaciekawiły i może w dalszej części roku kiedyś do nich wrócę: "Następnym momentem przełomowym w historii astronomii było wynalezienie przez Galileusza w 1609 r. teleskopu. Przyrząd ten niesłychanie rozszerzył możliwości badania wszechświata i od tej pory w ciągu wielu wieków stanowi bardzo ważny instrument poznawczy. Dzięki niemu Galileusz dokonał znaczącego odkrycia: po ujrzeniu satelitów Jowisza, Galileusz wysunął hipotezę, że inne planety mogą również mieć swoje księżyce. Przypuszczenie to zostało bardzo szybko w pełni potwierdzone." (s. 10) "Z czasem okazało się, że również Galaktyka stanowi zaledwie jeden z wielu elementów struktury wszechświata. Galaktyki wchodzą bowiem w skład gromad galaktycznych, które mogą łączyć się w jeszcze bardziej gigantyczne twory - supergromady. Czy supergromady galaktyk są największymi jednostkami strukturalnymi wszechświata, czy może istnieją we wszechświecie jeszcze wyższe poziomy organizacji? Jest zupełnie prawdopodobne, że istnieją, ale obecnie supergromady galaktyk to próg, do którego granic doszło nasze poznanie." (s. 13) "Moje credo brzmi: najgłupszym i najniebezpieczniejszym jest uleganie modzie, tym ideom, które wydają się atrakcyjne tylko dlatego, że zajmuje się nimi wielu innych. Jestem przeciwko lekkomyślnemu uleganiu modzie, ale jeśli zostały odkryte nowe obiekty warte poważnego badania, to należy się nimi zająć głęboko i na serio." (s. 27) Ciekawa postać: ARYSTARCH Z SAMOS Ciekawe zjawisko: KOMETA HALLEYA "Jeżeli młodzi w zespole nie boją się bronić swoich poglądów, opartych o własne obserwacje i przemyślenia, to zespół taki może z nadzieją patrzeć w przyszłość." (s. 34) "Czym jest kosmos z punktu widzenia astrofizyki? Przede wszystkim laboratorium(...)" (s. 40) "Nie wszystkie koncepcje, które narodziły się w Biurakańskim Obserwatorium uzyskały powszechną i bezapelacyjną aprobatę naszych kolegów. I nie ma w tym nic dziwnego: pracujemy na granicy znanego i niezbadanego. Całkowita jednomyślność w interpretacji nowych zjawisk i hipotez jest nieosiągalna." (s. 51) "Są podstawy, aby sądzić, że gwiazdy, ich grupy, materia dyfuzyjna (obłoki, mgławice) powstają jednocześnie w rezultacie przekształcania się (rozpadu) gęstych masywnych ciał - protogwiazd." (s. 57) "... po odkryciu kwazarów i ich bardzo wysokiej aktywności stało się oczywiste, że jądro galaktyki w początkowym okresie istnienia może dysponować energią (a także właściwością wyrzucania materii),całkowicie wystarczającą dla uformowania wielu jej przyszłych elementów, a być może, nawet całego obecnego zbioru." (s. 73) "W czasach Galileusza i Keplera nieoczekiwane pojawienie się na niebie niezwykle jasno świecących ciał (w latach 1572 i 1604) podekscytowało wszystkich, nie tylko astronomów." (s. 79) "Hipoteza Kanta-Laplace'a została uzupełniona o pochodzącą od Buffona ideę, zgodnie z którą procesy katastroficzne mogą odgrywać określoną rolę w życiu wszechświata (Buffon, jak wiadomo, zastosował swą ideę do wyjaśnienia powstania Układu Słonecznego)." (s. 80) "Kwazary są to zwarte, supermasywne obiekty, których część stanowi jak gdyby gołe jądra galaktyczne o monstrualnej jasności. (...) W krótkich okresach czasu (rzędu miesięcy, a niekiedy - kilku lat) jasność poszczególnych kwazarów wyraźnie się zwiększa." (s. 84) "Powstawanie gwiazd i galaktyk jest kontynuowane również w naszych czasach." (s. 91) "Obecnie, na przykład, z całą ścisłością ustalono, że gigantycznych "bombardowań" przez olbrzymie masy substancji, które w dawnych czasach przedarły się do kosmosu, doświadczyły Półwysep Kolski i całe wybrzeże Bałtyku. Ślady takich kataklizmów znaleziono i na innych kontynentach. Jeśli nie wpłynęły one na całą historię rozwoju biosfery w skali globalnej, to na pewno odcisnęły swe piętno w skali regionalnej. A słynny meteoryt tunguski bynajmniej nie dzierży pod tym względem palmy pierwszeństwa, gdyż nie można go zaliczyć do supergigantów." (s. 97) "Układ Jowisza jest jakby miniaturową kopią Układu Słonecznego, a jego dalsze badania zapowiadają wiele interesujących odkryć." (s. 100) "Niektóre duże planety Układu Słonecznego otoczone są pierścieniami. Pierścienie Saturna odkrył na początku XVII wieku Galileusz. (...) kiedy została wyjaśniona natura tych pierścieni (składają się one z miliardów ciał stałych o rozmiarach od ziarenka piasku do 1 kilometra i więcej),stało się jasne, że każdy z pierścieni powstał albo z jakiegoś dużego ciała (np. satelity planety),albo ukształtował się w rezultacie wyrzucania masy przez wielkie ciało." (s. 102) "Podoba mi się przykład, który kiedyś na łamach <<Izwiestij>> przytoczył kierownik ekspedycji Uniwersytetu Tomskiego badającej meteoryt tunguski, prof. Wasiljew. Wyobraźcie sobie, mówił on, że 200 lat temu nasi przodkowie byli naocznymi świadkami wybuchu bomby atomowej. Czy mogliby oni wówczas prawidłowo zrozumieć i wyjaśnić takie zjawisko? Być może również my nie możemy na razie prawidłowo odebrać, rozszyfrować i zrozumieć sygnałów innej cywilizacji, jeśli one nawet dochodzą na Ziemię?" (s. 119) Ten ostatni cytat umieszczam w nieco innym celu, niż ten oryginalny, w dziele Ambarcumiana. Może podobnie wygląda sytuacja w świecie wiary. Część z nas już dziś może dostrzec nieco z ogromu miłości, sprawiedliwości, mocy i mądrości Boga, Stwórcy całego "zagadkowego" wszechświata. Dla pozostałych jest to rzecz niezrozumiała, by w ogóle o Bogu mówić, a jeśli nawet to o Bogu dobrym i doskonałym. Tak, jak autor "Zagadek wszechświata" wierzy, że kiedyś zrozumiemy jeszcze więcej, tak i ja wierzę, że przyjdzie czas, gdy znajomość Boga stanie się powszechna i dostępna dla każdego. Zapowiadają taki czas prorocy (ale to już temat na zupełnie inny wpis).