Wojciech Kępka-Mariański

Poświęcenie całej książki wystąpieniu sprzysiężonych i ludu warszawskiego przeciw zaborcom w 1794 r. wydaję się zabiegiem nieco na wyrost, zwłaszcza że podręczniki szkolne zwykle to wydarzenie kwitują jednym zdaniem. A jednak Bellona zdecydowała się na wydanie takiego właśnie opracowania i na pewno słusznie. Otrzymaliśmy bowiem całkiem ciekawą i rzetelną relację z wydarzeń 17 i 18 kwietnia 1794 r. Autor wykorzystał maksymalnie nieliczne przecież źródła i przedstawił bardzo dynamicznie insurekcję, a także genezę wydarzeń, fakty poprzedzające wystąpienie stołeczne, ogólną sytuację polityczną Rzeczypospolitej wreszcie krótkie spojrzenie na następstwa. I to wszystko jest oczywiście cenne, ale takich prac, choćby w serii Historyczne bitwy powstało już sporo. Nowatorstwo pracy polega na umieszczeniu wydarzeń na mapie Warszawy czasów stanisławowskich. Właśnie rekonstrukcja struktury miasta, przebiegu ulic, placów, układ zabudowy, stanowiły znaczną trudność, a jednocześnie są znakomitym wkładem do historii wojskowości. Zwykle bowiem przedstawia się walki na otwartym terenie, który stosunkowo łatwo zrekonstruować, nawet dlatego, że nie podlega on takim zmianom w przestrzeni, jak miasto, które nieustannie jest przebudowywane, rozbudowywane, zmienianie. I dlatego książka Wojciecha Kępki-Mariańskiego zasługuje na szczególną uwagę i jest wartościowym wkładem w poznanie nie tylko epizodu z dziejów wojen polskich, ale także samej stolicy w XVIII w. Do tego dochodzą plany miasta z okresu insurekcji i przedstawienia z epoki ulic i budowli, które odegrały istotną rolę w powstaniu. Dobrze napisana, udokumentowana praca. Żeby więc nie było tak cudnie dodam, że drażniło mnie czytanie zwrotu "z resztą" - i wcale nie chodziło o wydawanie reszty w sklepie... Ale to już problem nie tylko (a może w ogóle nie dotyczy) autora, lecz redaktora. Jeśli będzie drugie wydanie warto to poprawić.