Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Ostatnia biografia - kończymy kwietniowe szaleństwo już trochę w maju. Oj, niepoprawny - i to jak jeszcze - był teolog Giordano Bruno! I skończył, jak skończył - wszyscy wiemy jak (a przynajmniej ci z nas, którzy uczyli się w podstawówce do konkursów kopernikańskich…). Obecny papież pewnie powiedziałby, że “w tamtych czasach wszyscy tak heretyków na stosach palili”... Już za JP Niewiedziała było słabiej, bo wszystkich niepokornych teologów (a sporo ich było - wszak jedynym teologiem prawomyślnym był wówczas sam JP Wielki) wraz ze swym wiernym Josephem suspendowali i już; kłopot znikał, ale gdzie ów swąd tak miłego JHWH palonego tłuszczu?.. Wbrew powszechnie panującej opinii to nie głoszenie herezji kopernikańskiej stało się przyczyną potępienia i zabicia myśliciela; dużo poważniejszymi przewinami było kwestionowanie dogmatów trynitarnych i w ogóle osobowości Syna i Ducha. A jeszcze idea nieskończonego wszechświata i wielu światów… W ogóle to pogląd na Boga miał teolog bardzo niechrześcijański - jakiś neoplatoński raczej pogląd na transcendencję?.. Spłonął więc raczej za herezje religijne (6 z 8 zarzutów z oskarżenia),niż za nieprawomyślności “naukowe” (2/8 zarzutów),w tym głoszenie kopernikanizmu. Mit Bruna-naukowca jest w zasadzie wymysłem antypapiestwa i antyklerykalizmu XIX wiecznego (podsycanego jeszcze ówczesnymi włoskimi nacjonalizmami); współcześni jeśli o Giordano Brunie mówili, to często w kontekście krytycznym. Zresztą głosicielem poglądów Kopernika stał się G. Bruno niejako przez przypadek; pasowały mu idee astronoma do ogólnych własnych poglądów teologicznych. O ile bowiem uchodzi Bruno za jednego z najświatlejszych filozofów i najoryginalniejszych myślicieli epoki Renesansu, o tyle naukowiec z niego żaden: nie posługiwał się dla formułowania swych poglądów ani matematyką, ani doświadczeniem, ani obserwacjami. Pewne rzeczy po prostu “zakładał”, od razu i nie wiedzieć skąd właściwie “wiedział”. Mało tego - dziś poglądy jego nazwalibyśmy skrajnie nienaukowymi, gdy twierdził, że zarówno matematyka utrudnia prawdziwie naukowe poznanie (na tym opierał zresztą swą krytykę Kopernika, uważając go bardziej za “matematyka” niż “naukowca”),jak i w tym poznaniu nie można posługiwać się i wierzyć też zmysłom (pobudzają wprawdzie rozum, ale wiedzy prawdziwej nie dają). Prawdziwą wiedzę osiąga się poprzez intelekt spekulatywny (metafizyczne rozumowanie i dowodzenie). Mamy więc bardziej późnego spadkobiercę Platona czy Arystotelesa, niż rewolucjonistę bliskiego dziś dominującemu empiryzmowi naukowemu. Książka jest raczej rozszerzonym biogramem, niż biografią pełnoskalową sensu stricte. I właściwie odpowiada jedynie na pytanie postawione już w tytule - czy można mianowicie traktować Giordano Bruno jako męczennika nauki? Lektura niezbyt angażująca intelektualnie i nie wymagająca szczególnego aparatu pojęciowo-poznawczego do zapoznania się z nią. Do przeczytana w popołudnie i do zachęcenia się do szerszych poszukiwań w zakresie tworzenia się współczesnej metody naukowej.