Anna Grzywa

Książka Anny Grzywy ma daleko idące uchybienia, niedopuszczalne dla recenzowanej książki naukowej. Na wstępie należy wymienić powierzchowność informacji i ich interpretacji z dziedzin kulturoznawstwa i antropologii. Przede wszystkim w dzisiejszych czasach publikacja naukowa nie powinna określać ludów opierających swój światopogląd na myśleniu magicznym mianem ludów prymitywnych, a takie określenia się w książce pojawiają. Określenie "prymitywny" wartościuje i wskazuje jasno, że tamci są gorsi, niż my, racjonalni przedstawiciele kultury zachodniej. Podobnie wątpliwe moralnie jest prowadzenie kulturowej linii diachronii od myślenia magicznego do spiskowych teorii dziejów związanych z paleoastronautyką, czyli teorią, według której to kosmici są założycielami ludzkiej cywilizacji. Nie chcę myśleć jak wyglądałaby publikacja Anny Grzywy o tejże paleoastronautyce. Z jaką umiejętnością i zrozumieniem można opisywać podobne problemy pokazał Wiktor Stoczkowski, autor książki o paleoastronautyce. Anna Grzywa mogłaby się wiele od niego nauczyć. Konserwatywny punkt widzenia psychologa, psychoterapeuty, okazuje się w tej kwestii nie do zaakceptowania, ponieważ czym innym jest zachwianie równowagi psychicznej poprzez dominację myślenia magicznego u jednostki żyjącej w paradygmatach kultury zachodniej, a czym innym jest samo myślenie magiczne. Brak dystansu autorki do przedmiotu swoich badań jest karygodny. Anna Grzywa nazywa archetypiczne obrazy kulturowe na kartach tarota "obrazkami", rytualne instrumenty Inków określa mianem "hałaśliwych", a temat astrologii chińskiej opisuje poprzez skrótowy opis własnego znaku i niezgodności cech jej i znaku. Dodatkowo woltę w ponowoczesnym świecie, w którym paradygmat racjonalizmu nie jest już jedynym obowiązującym, uznaje za zepsucie "postępowych" środowisk, ponieważ kilkadziesiąt lat temu ludzie zajmowali się "pracą, żeby utrzymać siebie i rodzinę" a nie zajmowali się głupstwami. Autorka powinna jasno przyznać, że jej książka ma charakter moralizatorski, ku przestrodze z tezą: myślenie magiczne psuje współczesną kulturę i zdrowie psychiczne jej przedstawicieli. Jednak nawet w takich wypadkach należy umieć być umiarkowanym, żeby nie wpaść w ton paszkwilu. Co ciekawe o wiele bardziej bezstronnie udało się pisać o cyberseksie księdzu Andrzejowi Zwolińskiemu, niż o magii Annie Grzywie. Niech to będzie najlepszym miernikiem płytkości i stronniczości książki. Szkoda, że tak ciekawy temat (świetnie poruszany w czysto psychologicznym aspekcie m.in. przez klasyka Jeana Piageta) został tutaj potraktowany w tak nierzetelny sposób i to przez osobę z tytułem profesorskim w publikacji recenzowanej. Takie rzeczy nie powinny mieć miejsca.