Ukończył Uniwersytet Moskiewski im. M Łomonosowa w 1959 roku. Trzy lata później trafił do grupy astrofizyków kierowanej przez legendarnego Jakowa Zeldowicza. Od początku swojej działalności naukowej zajmował się czarnymi dziurami i kosmologią. Do jego największych osiągnięć należy sformułowanie hipotezy, że czarne dziury mogą być związane z obiektami, które emitują promieniowanie rentgenowskie. Na podstawie analizy tła promieniowania Galaktyki Nowikow wykazał (wspólnie z A. Doroszkiewiczem), że mikrofalowe promieniowanie tła będące pozostałością po Wielkim Wybuchu powinno dominować na centymetrowych falach radiowych. Nowikow jest znakomitym wykładowcą i popularyzatorem. Wraz z Zeldowiczem napisał pierwszą monografię astrofizyku relatywistycznej. Jest autorem książek: 'Czarne dziury i Wszechświat', 'Rzeka czasu. Czarne dziury, białe dziury i podróże w czasie' - które stały się przewodnikami po wspaniałym świecie współczesnej kosmologii. Obecnie Nowikow kieruje Centrum Astrofizyki Teoretycznej w Kopenhadze. W młodości dla relaksu zajmował się kolarstwem i grą w szachy, ostatnio odpoczywa jeżdżąc na nartach wodnych.
