Jesteśmy społecznością, która kocha książki

To kolejna książka, która porusza problem marcowych emigrantów, ale pierwsza, która nazywa rzeczy po imieniu i diagnozuje Polaków z bolesną szczerością. Owszem, wyjazd z głębokiego PRL-u był dla nich szansą na zmianę swojego życia, i wielu znajomych zazdrościło im tej możliwości. Prawdą jest też, że wiele z tych osób prowadziło szczęśliwe i poukładane życie, co nie zawsze było możliwe do osiągnięcia w komunistycznej i pokomunistycznej ojczyźnie. Ale za tym wszystkim kryje się ogromny dramat ludzi, którzy zostali zmuszeni do ucieczki, a powodem tej nagonki na Żydów, którzy niekoniecznie utożsamiali się ze swoim wyznaniem, był potworny i wszechobecny polski antysemizytm. Nienawiść do obcej nacji i religii tak naturalny, jakbyśmy się z nim urodzili. W tych relacjach przewija się gorycz i żal, ale także poczucie ogromnej i niezawinionej niesprawiedliwości. Owszem, możemy wydarzenia marcowe tłumaczyć komuną, ale pod spodem jest coś jeszcze, coś brzydkiego i bardzo niechrześcijańskiego, o czym wolimy nie pamiętać. Wygnanie Żydów z Polski było dokończeniem tego, co nie udało się nazistom, a represje, jakie temu towarzyszyły bardzo niepokojąco przypominały to, co działo się w w nazistowskich Niemczech. My oczywiście będziemy to wypierać i udawać, że nic takiego nie miało miejsca, ale mam nadzieję, że przyjdzie taki czas, kiedy zmierzymy się z tą podłością i przeprosimy swoich współobywateli za to, co się wydarzyło w 68. Ale żeby to było możliwe, trzeba by raz na zawsze zerwać z mitem ofiarnego i miłosiernego Polaka, który niewiele ma z prawdą wspólnego. Przejmująca lektura obowiązkowa.