Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Przeistaczam się w kustosza mini galerii sztuki i zapraszam Was na wystawę. Bez wychodzenia z domu. Bez konieczności wkładania salonowego odzienia. Paleta emocji zapewniona we własnym fotelu. Będzie więc barokowy przepych, secesyjna opływowość, ale i geometryczność kubizmu, a wszystko w jednym. Będzie biograficzna kontrowersyjność, ale i malarstwo, które nie pozostawia apatycznym. Będzie Tamara Łempicka, w najlepszym wydaniu Wydawnictwa BOSZ, w którym wizja przeplatana jest słowem. Marazmu tu nie doświadczycie, ale przecież wcale go nie szukacie. O Łempickiej ostatnio rozmawiałam sporo. Przewijała się w przyjacielskich dyskusjach, budząc reakcje różnorodne. A teraz okazja by zaczerpnąć więcej. Bo dowiadujemy się tu wiele, choć wciąż pozostają obszary enigmatyczne. Nie wiadomo do końca gdzie i kiedy urodziła się naprawdę, czy i gdzie pobierała malarskie lekcje, bo preparowała fakty, kreując swój obraz według uznania. Wystudiowana w każdym calu, bezkompromisowa, z godnością i dumą damy, bez względu na okoliczności. Ikona lat 20. i 30. ubiegłego wieku. Życie traktowała jak rzeźbiarski materiał, o którym decyduje samodzielnie, a każde uderzenie dłuta wykonywała bez wahania, tym bardziej, że od lat najmłodszych stanowiła o samej sobie. Wydawać się mogło, że ludzie w jej otoczeniu mieli wyłącznie odgrywać przypisane sobie role. Posłusznie, bez sprzeciwu, by to ona świeciła artystycznym blaskiem. Wychowana wśród kobiet niezależnych, choćby przez babcię, dobrze znającą smak hazardu i sztuki. Niewątpliwie miało to wpływ na kształtowanie się osobowości artystki, której nie sposób odmówić charakterystyczności. Odwieczna kwestia - "nieważne jak o tobie mówią, ważne by mówili" - pozostaje tu nad wyraz aktualna. Bo o Tamarze Łempickiej, pławiącej się w przesadzie i nadmiarze, mówiło się wiele. Gdybym miała przywołać zestaw słów, który kojarzy mi się ze sposobem bycia Łempickiej, niewątpliwie byłby to luksus, próżność, odrealnienie czy uleganie zachciankom, ale także talent, poczucie władzy, determinacja i dążenie do celu. I to wszystko potwierdza ta albumowa faktograficzność, tak bogato tu przedstawiona, wciągająca odbiorcę w ten świat o ostrych konturach. Z perspektywy malarki, status materialny był wyznacznikiem statusu człowieka jako wartości, co jest tak dalekie od mojej wizji człowieczeństwa. Czy taki jest właśnie świat sztuki? A może wcale nie musi? Dwukrotnie zamężna, choć można mieć wątpliwości czy to miłość była jej siłą napędową. Uwodziła i uzależniała, stąd głośno było o jej licznych kochankach. Pierwszego męża - Tadeusza, syna bratanicy Cypriana Kamila Norwida, traktowała niczym "wyposażenie mieszkania", mężczyznę niekompletnego, ale dla pieniędzy porywała się na wiele. Jej bycie było niczym tygiel - artyzmu i życia, tego bez fajerwerków, ale z konwencjonalnością, choć rutynę dnia codziennego odpychała, za to hołdowała sztuczności, wyuczonym manierom, pozom. Stylizowała samą siebie i umiejętność tę opanowała do perfekcji. Wypunktować można cztery sceny jej funkcjonowania - Petersburg, Nowy Jork, Paryż i Hollywood, które podążały także za okresami w jej twórczości. Uważała się za samouka, choć zdania są podzielone, jak zresztą wobec Łempickiej jako całości. Dlaczego to nie dziwi? Jednak i tych z pozoru stalowych, po brzegi pełnych siły i władzy, także dopada depresja. Nie ominęła i Łempickiej. Świat legł w gruzach, gdy doświadczyła rewolucji październikowej, aresztowania męża, utraty majątku i ucieczki do Rosji. Czy się podniosła? A może we wnętrzu była istotą kruchą, pogubioną, która samej siebie nieustannie szukała? Bogata i ciekawa warstwa biograficzna tak wiele nam pokaże, odkryje, ale czy również wyjaśni? Nie zabraknie tu także malarskich kontekstów, bo przecież to przede wszystkim ten wymiar czyni z Tamary postać, która zapisuje się w pamięci na długo, a często i na zawsze. Spójrzcie tylko na te obrazy! Moją uwagę zwraca fakt, że nie przedstawiała kobiecości jako tej o proporcjach idealnych. Krągłe biodra, duże uda, filigranowe biusty. Może to impuls do dyskusji na temat współczesnej wizji kobiety? Ja jestem na tak i myślę, że z tego dyskursu mogłoby wypłynąć wiele mądrego. To wyłącznie ułamek patchworkowej i eklektycznej historii malarki wysublimowanej i skrajnej, którą autorki książki przedstawiają z dbałością o język i barwny przekaz, ale też o intelektualną przyjemność. Mimo albumowego charakteru, treści tu nie brakuje i to tej, która skłania do umysłowych potyczek z samym sobą. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że jedna z twórczyń jest krytykiem sztuki, a druga prawnuczką Tamary Łempickiej. Odnosząc się do wykonania publikacji, otrzymujemy tu jakość, estetykę, piękno. Zarówno nasycenie barw, format reprodukcji, jak i ich ilość niemal przenosi nas do atelier artystki. Zachwyca także różnorodność przedstawionych obrazów, bo wiele odkryłam dopiero tutaj. Graficzna całość efektownie wprowadza w klimat jej sztuki. Malarstwo spotyka się tu z rysunkiem, ale i fotografiami samej Tamary, które stanowią jakby uchwycenie jej temperamentu i zamknięcie w kadrze. Do tego śliski papier i precyzyjne wykonanie czyni z tej publikacji ucztę, na którą wrócę jeszcze nie raz, nie dwa. Wyśmienita! Czego by nie powiedzieć o Łempickiej to niezaprzeczalnie żyła intensywnie, do samego końca. Nawet jej prochy zostały rozsypane w kraterze meksykańskiego wulkanu Popocatépetl... www.zyj-bardziej.pl