Jesteśmy społecznością, która kocha książki

To jedna z tych niewielu książek, która zostaje w nas na zawsze. To historia człowieka, którego życie przytulamy w myślach. Bogato urodzonego arystokraty, który większość życia spędził na uchodźstwie na 20m2, niezłomnego żołnierza o delikatnym, chorowitym ciele; w końcu pisarza i malarza szukającego straconego czasu. Książka jest ciekawa dlatego, gdyż napisał ją Amerykanin. Zachwyt autora nad postacią Czapskiego, cieszy i napawa dumą. Ale też podejście Karpelesa do europejskiej historii trąca świeżością i innym sposobem w opisie do tego, do którego jesteśmy przyzwyczajeni. Książka jest nie tylko biografią malarza Józefa Czapskiego ale częściowo osobistym dziennikiem autora. Amerykanin szeroko opisuje swą podróż po Polsce w poszukiwaniu dzieł i historii o malarzu. Często nie kryje smutku i rozgoryczenia, że dzieła tak wybitnego artysty zalegają magazyny muzeów lub są wyeksponowane w ciemnych salach prowincjonalnych galerii. Czapskiemu za życia nie zależało na zarabianiu na swych pracach, pomimo , że był malarzem wybitnym. Ale my, Polacy mamy jakąś tendencję do niedoceniania naszych wielkich nazwisk. To nie jedyna postać, która wciąż nie znalazła miejsca w narodowej pamięci. Wydawać by się mogło, że dawno już wyszliśmy z czasów cenzury, kiedy osoby niezgadzające się z nowym, socjalistycznym systemem decydowały się do kraju nie wracać. Ale jak pomyślimy, zataczamy chyba koło. Czy ktoś widzi obecnego ministra kultury wspierającego i propagującego artystów kreatywnych, o umyśle przestrzennym, kosmopolitycznych, pełnych barwy i niezależnych? Chcących malować, rzeźbić kogoś innego niż JPII lub szare postacie związane z jedyną słuszną partią? Józef Czapski malował przepięknie. Pomimo, że jest to niezmiernie miłe, że docenił go inny amerykański artysta, zachwycajmy się nim my. Schowajmy na chwilę Matejkę do magazynu i oświetlmy należycie Józefa Czapskiego. Popatrzmy na jego nieziemską, żółto-gwiezdną barwę, przestudiujmy ruchy pędzla i zachwyćmy się wielkim wybuchem kolorów.