Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Działania zimą 1806/1807 to jedna z najcięższych kampanii wojen napoleońskich, warunkami atmosferycznymi przypominająca późniejszy odwrót z Rosji w 1812 roku. Wielotysięczne, wygłodzone armie ciężko brnęły wówczas przez "polskie błota", by pod Pruską Iławą wylać morze krwi. Imponująca praca amerykańskich autorów pozwala nam śledzić tytułowy kryzys w śniegu z punktu widzenia żołnierzy i oficerów obu stron. Syntetyczny opis tej męczącej kampanii jest ciekawy, ale przy tym dość tendencyjny. Autorzy mają zabawną skłonność do przedstawiania bitew nierozstrzygniętych lub przegranych przez Rosjan jako ich zwycięstw (np. bitwa pod Pułtuskiem). Dlatego uważam, że wydarzenia z listopada i grudnia 1806 roku są lepiej opisane w książce "Manewr na Pułtusk" Georgesa Lechartiera, wydanej przez to samo wydawnictwo. Mimo to "Kryzys w śniegu" warto przeczytać ze względu na bogaty i bardzo szczegółowy opis działań w styczniu i lutym 1807 roku, z finałem w postaci strasznej rzezi pod Pruską Iławą. Nie ma tu mitologizowania wojny, są za to drastyczne relacje z pola walki i pobojowiska, jak amputacje robione gołymi rękoma. Mnóstwo cytatów z pamiętników i relacji naocznych świadków buduje żywy, plastyczny obraz cierpień tysięcy żołnierzy. Jeżeli nie będziemy bezrefleksyjnie polegać na wnioskach autorów, to dowiemy się wiele. Częściej niż potrzeba chwalą carskich oficerów, nie tracąc za to żadnej okazji do wytykania błędów Francuzom i Napoleonowi. Nie zawsze taka narracja ma sens i pojawia się sporo wewnętrznych sprzeczności. Widać to zwłaszcza w opisie walk odwrotowych. Według autorów Rosjanie musieli wówczas walczyć w niekorzystnym stosunku sił, a jednocześnie z przytaczanych przez nich danych wynika coś dokładnie odwrotnego - to ścigających było za każdym razem mniej niż adwersarzy i stąd wynikały ich problemy, jak np. pod Dwórznem. Takich niekonsekwencji jest tu całkiem sporo, na szczęście wiele wychwycił tłumacz. Warto przeczytać, ale pozycja raczej dla zainteresowanych epoką.