Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Biografia kanclerza i hetmana wielkiego koronnego, self-made mana i faktycznego wicekróla u boku Batorego. Rzadki przypadek kariery w Rzeczypospolitej Obojga Narodów od średniozamożnego szlachcica, do jednego z najbogatszych magnatów oraz człowieka, który przeszedł do historii nie tylko naszego kraju ale i sąsiadów (w zasadzie po nim dokonał czegoś podobnego tylko Lew Sapieha i do pewnego stopnia Stefan Czarniecki). Romantyczna XIX-wieczna historiografia wprowadziła pewien kanon pisania o przeszłości, w którym na szczycie hierarchii bohaterów zawsze znajdowali się wodzowie wojskowi. Dyplomatów ceniono mniej, a administratorów wcale. I tak to urodzony zarządca i mistrz taktyki negocjacyjnej oraz najwyższy dowódca bez przygotowania wojskowego przeszedł do historii przede wszystkim jako hetman, a nie kanclerz czy „specjalista od zarządzania nieruchomościami” i nie tylko. Ale tak to już jest z historią, że łatwo przeradza się w publicystykę lub nawet co gorsza politykę historyczną. Większość jej konsumentów oczekuje nie prawdy, a potwierdzenia swojej wizji – niezależnie od tego czy to złota, czy też czarna legenda. Tu wchodzi w grę raczej ta pierwsza, wszak Zamoyski doprowadził do ścięcia Samuela Zborowskiego, przedstawianego jako warchoła. Do tego, w odróżnieniu od od swego następcy i bez porównania lepszego żołnierza – Stanisława Żółkiewskiego, nie zakończył życia klęską militarną. Autor w sposób maksymalnie obiektywny przedstawia życiorys oraz dokonania Zamoyskiego i ich skutki. Na pewno był postacią wyróżniającą się na tle współczesnych, aczkolwiek profesor Grzybowski, doceniając i uwypuklając to, wskazuje na jego błędy i słabsze strony oraz całkiem ludzkie przywary (pomnażanie majątku i zaszczytów, troska o popularność w narodzie szlacheckim). Pokazuje także ewolucję poglądów i postawy kanclerza.