Właśnie o takich wydarzeniach z historii Polski postanowili opowiedzieć znani eksperci i publicyści historyczni w swojej książce pod tytułem „Chwile przełomu. 25 wydarzeń, które zmieniły dzieje Polski”. Publikacja ta ukazała się nakładem wydawnictwa Bellona. Od razu zaznaczę, że w żadnym razie nie jest to podręcznik do historii Polski. Nie jest to także praca naukowa pomimo tego, że niektórzy z autorów są profesorami, wykładającymi na uczelniach wyższych.

„Chwile przełomu” to książka typowo publicystyczna, przeznaczona zdecydowanie dla tych, którzy słabo znają historię naszej Ojczyzny. Jako interesujący się historią niemal „od zawsze”, nie znalazłem w niej niczego nowego, natomiast niektóre twierdzenia wydały mi się dość oryginalne. Publikacja nie posiada wstępu ani zakończenia, co poczytuję jej za minus. Autorzy mogliby wyjaśnić, dlaczego wybrali takie, a nie inne wydarzenia i zaprezentowali je w takiej, a nie innej formie. Kilku z nich jest publicystami internetowego serwisu WielkaHISTORIA.pl. Moim zdaniem jest to wyraźnie widoczne podczas lektury. Teksty, mimo że dotyczą naprawdę bardzo ważnych wydarzeń, są krótkie, jakby artykuły internetowe. Po każdym z nich zostały zaproponowane lektury poszerzające dane zagadnienie. Ich dobór wydaje się jednak nieraz dość przypadkowy.
Wydarzenia opisane w książce obejmują okres od prapoczątków państwa Polan aż do końca komunizmu w Polsce. Czytelnik poznaje odpowiedź na pytania, od jak dawna Słowianie zamieszkiwali ziemie polskie i w jaki sposób powstało państwo Piastów.

W tym miejscu pozwolę sobie na małą dygresję. Otóż odniosłem wrażenie, że czasem autorzy na siłę chcieli udowodnić czytelnikom, że dane wydarzenia tak naprawdę wyglądały inaczej, niż się to przedstawia w szkole. Rozumiem, że chodziło o oryginalność i poczucie pewnej świeżości. Czasem jednak dziecko zostało wylane z kąpielą jak, chociażby przy opisie wstąpienia Jagiełły na tron Polski. Nie jest tak, że w naszym kraju nie myślano wówczas o walce z Krzyżakami. Wręcz przeciwnie, warunki układu w Krewie były bardzo konkretne. Jagiełło miał odzyskać Pomorze Gdańskie i inne zagrabione ziemie. Jak według autora miał tego dokonać, nie walcząc z Zakonem?
Oprócz tego przeczytamy o wyginięciu dynastii Jagiellonów i okolicznościach wstąpienia na tron Polski dynastii Wazów. Omówione zostały problemy wieku XVII: wojny z Rosją, powstanie Chmielnickiego i potop szwedzki. Prowokacyjnie brzmi pytanie, czy odsiecz wiedeńska doprowadziła do upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Kilka fragmentów – co zrozumiałe – zostało poświęcone II wojnie światowej. Dariusz Kaliński rozważa, czy zamiast wojny możliwy był sojusz polsko-niemiecki. Publikację kończy rozważanie o tym, czy to Polacy faktycznie obalili komunizm.

„Chwile przełomu. 25 wydarzeń, które zmieniły dzieje Polski”, to książka o zacięciu publicystycznym, przeznaczona raczej dla historycznych laików. Ci, którzy naprawdę interesują się historią, nie znajdą w niej raczej nic nowego.

Wojciech Sobański