Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Dyskusje historyczne, moim zdaniem, nie powinny toczyć się tylko w uniwersyteckich murach lub naukowych czasopismach, przesiąkniętych fachową terminologią, bardzo często zniechęcających do dalszego pogłębienia wiadomości. Publikacje historyczne powinny docierać również pod strzechy każdego chętnego. Powinny zadawać pytania, skłaniać do refleksji, a przede wszystkim powodować niedosyt wiedzy, którą chcielibyśmy dalej poszerzać. Te kryteria spełnia najnowsza książka ekspertów i popularnych publicystów w ich zbiorowej pracy pt. "Chwile przełomu. 25 wydarzeń, które zmieniły dzieje Polski". Książka w 25 esejach, chronologicznie ułożonych, stara się odpowiedzieć na najczęstsze pytania, które pojawią się w dziejach polskiej historii m.in. Od jak dawna Słowianie mieszkają na ziemiach polskich? Dlaczego zdecydowaliśmy się na dynastię Wazów? Czy bitwa warszawska 1920 roku naprawdę uchroniła Europę przed komunizmem? Oczywiście jest to subiektywny wybór pytań i odpowiedzi. Każdy z rozdziałów mógłbym stanowić osobną książkę, w której autor rozważy postawioną tezę. Jednak nie o to chyba chodziło w tworzeniu tej pozycji. Wybiórcze zestawienie wydarzeń oraz zaczepne pytania pobudzają skłaniają czytelnika, który przeszedł szkolną edukację, do nieszablonowego podejścia do narodowych mitów i tradycji. O ile tematy, związane ze średniowiecznymi czy nowożytnymi dziejami Polski mogą już nie budzić kontrowersji, co najwyżej zaskakuje balansowanie tezami, które nie powinny już wzbudzać dyskusji. Autorzy nie starają się ich obalać, ale pokazują jak bardzo są idealizowane. Niczego w historii nie możemy być pewni. Kamil Janicki odsłania kulisy narodzin państwa pierwszych Piastów. Michael Morys-Twarowski wyjaśnia, czy Rzeczpospolita mogła podbić Rosję w XVII wieku, a w innym rozdziale stawia kontrowersyjne pytanie: Czy bitwa wiedeńska (tak, ta słynna szarża husarii pod dowództwem Jana III Sobieskiego) doprowadziła Rzeczpospolitą do katastrofy? O tyle, jak to bywa chyba w każdym kraju, czasy współczesne mogą wzbudzać wśród czytelników skrajne opinie. Dariusz Kaliński bez ogródek pisze o tym, dlaczego alianci sprzedali nas Stalinowi, a Sebastian Pawlina pokazuje, czy powstanie warszawskie miało szanse na sukces. Stwierdzenia śmiałe. Aż same się proszą, żeby szukać i utwierdzać się we własnej opinii. Książka spełnia swoją najważniejszą funkcję. Dzięki publicystycznemu podejściu nie zniechęca do zgłębiania trudnych i niekiedy zawikłanych tematów. Po każdym eseju znajduje się spis najważniejszej bibliografii poświęconej danemu zagadnieniu. Czytelnik na tacy ma podane, gdzie warto dalej szukać. Jeżeli ktoś po przeczytaniu tej książki poczuje niedosyt to będzie chyba najlepszy komplement dla autorów i twórców tej pozycji.