W powieści - narratorka, która jest jedną z bohaterek opowieści, kreśli dla nas subiektywną historię małego wycinka swojego kraju poprzez losy swojej rodziny. Nie znajdziemy tu ostrych podziałów ani obiektywizmu, ponieważ w opowieści o tej rodzinie jest to po prostu niemożliwe. Już choćby ich narodowość jest sprawą niejednoznaczną – węgierska rodzina, mieszkająca kiedyś w Jugosławii, która potem okazała się być Serbią, emigrująca do Szwajcarii. Mimo zachowywania katolickich obrzędów są niewierzący, a dzieci nigdy nie były na Węgrzech. Kim zatem są? Serbami o węgierskim pochodzeniu mieszkającymi w Szwajcarii? Szwajcarami o pochodzeniu węgiersko-serbskim? A może należą do szwajcarskiej mniejszości węgierskiej z Serbii? Bohaterka – Ildikó – pokazuje świat, który opiera się na klasyfikacjach i nie może istnieć bez etykietek, tym samym stawia pytanie o granicę absurdu. Babcia dziewczyny opowiada jej historię swojego życia, długiego życia, w którym zmieściły się różne ustroje i nazwy państw, w których mieszkała: Nie musieliśmy nigdzie wyjeżdżać, to najrozmaitsze ustroje przychodziły do nas. Monarchia! Faszyzm! A teraz czerwoni (...). Paradoks polegał na tym, że nigdy nie ruszyła się z miejsca, dom, w którym mieszkała był ciągle ten sam, w tym samym miejscu, a ona z mężem też byli wciąż ci sami - mieli te same poglądy i cele: praca na roli i rodzina. Mówili do siebie często: Wiesz już, że znowu żyjemy w nowym państwie? Najgorsze jednak było to, że ktokolwiek by nie rządził, próbował zwerbować mężczyznę do walki o swoją „słuszną sprawę”, nie wzbraniał się szantażować i okradać jego rodzinę oraz uznawać ich za wrogów i obcych. Zawsze znalazł się jakiś powód i etykieta jako podstawa do przemocy i prześladowań.

Po przeprowadzce do tolerancyjnej, przyjaznej i wielokulturowej Szwajcarii, rodzina zajęła się najpierw zarabianiem na swoje utrzymanie, potem sprawami związanymi z uzyskaniem obywatelstwa, wreszcie – asymilacją, ale z poszanowaniem własnych tradycji. W chwili gdy rodzina zyskuje niezły status materialny i społeczny – w Jugosławii wybucha wojna. I tutaj właśnie pojawiają się uważne i krytyczne obserwacje dziewczyny dotyczące nowego kraju. Okazuje się bowiem, że mimo swojej otwartości i pokojowej egzystencji wielu kultur i narodów Szwajcarzy także postrzegają ludzi w kategoriach szufladowych. Co gorsza większość z nich uważa się za doskonale zorientowanych w temacie Bałkanów, mimo iż nigdy tam nie byli, a ich wiedza to zbitek z zapamiętanych strzępków wiadomości telewizyjnych, stereotypów oraz racjonalizacji, mających uspokoić ich dostatnie i tolerancyjne sumienia.

Co ciekawe Ildikó nie oszczędza również własnych rodaków i rodziny, pokazując ich wady, nietolerancję oraz podziały. Linie konfliktu dotyczącego kwestii narodowych i politycznych są mało wybredne, potrafią przebiegać według rozmaitych kryteriów: wiek (inne podejście dziadków, rodziców i dzieci), religia, miejsce zamieszkania, status materialny, zawód i praca czy wreszcie poglądy. Bohaterka stawia pytania o istotę granic i ich rolę (czy muszą być widoczne i nazwane? a może przebiegają w sercu i umyśle?) a także o kwestię patriotyzmu i tożsamości narodowej (co ważniejsze: obrzędy i zwyczaje czy miłość do starych drzew w rodzinnej wiosce?). Dotyczą one – czy tego chcemy czy nie – każdego z nas. Prowokują do stawiania pytań o to, czy granice – polityczne, geograficzne, fizyczne, psychiczne i duchowe – rzeczywiście mają moc wyznaczania tożsamości każdego z nas czy raczej nas ograniczają (jak to granice). A może tak naprawdę granice to nic innego jak blokady istoty tworzących je umysłów? Jeśli stawiamy sobie takie pytania opowieść dziewczyny wydawać się nam może bardzo bliska, zarówno z powodu pewnej intymności, którą niesie, jak i, co ciekawe, pewnego podobieństwa w przeżywaniu historii narodowej bohaterki do naszych emocji i mentalności. Przemyślenia te popchną ją do podjęcia pewnej decyzji.

Tytułowe gołębie – symbol losu Ildikó i jej rodziny – przynoszą skojarzenia z niewinnością i bezbronnością, pokojem, ale także lotem i powrotem do domu, czasem po długiej podróży. Domem tym w tym przypadku okazuje się być dla bohaterki nie miejsce, ani nawet bliscy, ale powrót do samej siebie i swojej historii, której początki utkane zostały przez wiele wcześniejszych pokoleń.

Jowita Marzec