„Faraon” Prusa to moja najulubieńsza lektura szkolna. Dlaczego zatem nigdy jeszcze nie czytałem „Lalki”? Nie mam bladego pojęcia, ale wyzwanie LC 2019 spowodowało, że postanowiłem przeczytać TĘ polską powieść obyczajową XIX-go wieku.

Już pierwsze rozdziały rozwiały większość obaw: „Lalkę” czyta się doskonale, klarowny i stosunkowo prosty styl Prusa bardzo to ułatwia. Zastanawiam się, czy wydanie w moim posiadaniu zostało w jakiś sposób unowocześnione? Bo jeśli nie, to muszę szanować autora jeszcze więcej niż dotychczas. Czytałem już sporo tekstów z XIX-go wieku i niektóre z nich zestarzały się stylistycznie w beznadziejny wręcz sposób. A u Prusa ma się wrażenie czytania czegoś bardzo nowoczesnego. Jakby ktoś nam współczesny napisał powieść historyczną o Warszawie w czasach zaboru.

Jeśli chodzi o przedstawiony temat, to „Lalka” wymaga od współczesnego czytelnika jednak sporo wyrozumiałości. Przede wszystkim ze względów od autora niezależnych. Dziewiętnastowieczna obyczajowość ma się nijak do dzisiejszej. Problemy głównych postaci muszą zatem wydawać się dzisiaj prawie że niezrozumiałymi. Nigdy nie poszedłbym tak daleko aby opisać Wokulskiego jako stalkera, ale mogę zrozumieć pewne zniesmaczenie towarzyszące w dzisiejszych czasach lekturze. Jego rozterki i cierpienia są z jednej strony uniwersalne (każdy, kto kochał bez wzajemności, potwierdzi), z drugiej strony bardzo egzotyczne i trudne do zrozumienia (bo możliwe tylko w kontekście epoki i jej konwenansów). Być może ta częściowa niemożność wczucia się w duchowy świat Wokulskiego powoduje, że sporo młodych ludzi „odbija się” od „Lalki”. Skądś przecież musi pochodzić ta antypatia w stosunku do tego tekstu, jeśli ogłoszono go najnudniejszą lekturą szkolną.

Ja, na szczęście, nie muszę się przejmować zdaniem licealistów. „Lalka” jako powieść obyczajowa broni się moim zdaniem doskonale. Z akrybią notowane wydarzenia warszawskie lat 70-tych XIX-go wieku wzbogacają fabułę a wątek fantastyczny (metale Geista) spotyka się z przyjaznym odbiorem fana fantastyki naukowej.

„Lalkę” postrzegam jako migawkę z życia codziennego polskiej stolicy z mocno zarysowanym elementem przemiany społeczeństwa, które autor sportretował w okresie transformacji z epoki romantyzmu do pozytywizmu. Szczególnie widoczne jest to w fakcie, że praktycznie każda z ważnych postaci tej powieści doznaje jakiejś przemiany. „Panta rhei”, twierdził trafnie Heraklit. I tak, młody i gniewny pozytywista może w „Lalce” krzyczeć: „Zmarnowaliście dwa pokolenia!”, podczas gdy stary i zmaltretowany romantyk umiera cicho, ale z niepokornym „non omnis moriar” w sercu.

„Faraon” Prusa to moja najulubieńsza lektura szkolna. Dlaczego zatem nigdy jeszcze nie czytałem „Lalki”? Nie mam bladego pojęcia, ale wyzwanie LC 2019 spowodowało, że postanowiłem przeczytać TĘ polską powieść obyczajową XIX-go wieku.

Już pierwsze rozdziały rozwiały większość obaw: „Lalkę” czyta się doskonale, klarowny i stosunkowo prosty styl Prusa bardzo to ułatwia....