Książka przedstawia obecność i rolę armii rosyjskiej w Króle­stwie Polskim w latach 1815-1856. Na podstawie szerokiej kwerendy źródłowej scharakteryzowano jej strukturę, liczebność, skład osobowy, politykę kadrową, wyszkolenie, dyslokację, zaopa­trzenie itp. Ukazano proces stopniowego włączania Królestwa Polskiego w struktury administracyjne i wojskowe Cesarstwa Rosyjskiego, rozpoczęty przed wybuchem powstania listopado­wego i kontynuowany w późniejszym okresie. Oprócz zagadnień stricte wojskowych przedstawiono także życie rosyjskich żołnie­rzy poza czasem służbowym oraz ich relacje z polskim społe­czeństwem (szczególnie kwestię małżeństw z Polkami). Opisano też losy byłych wojskowych po przejściu w stan dymisji, kiedy zasilali szeregi administracji państwowej i szkolnictwa w Królestwie Polskim.

Spis treści

Wstęp 7

Rozdział 1. Królestwo Polskie w systemie militarnym

Cesarstwa Rosyjskiego w pierwszej połowie XIX w 21

1.1. Położenie polityczne i gospodarcze 21

1.2. Znaczenie militarne 30

Rozdział 2. Struktura, liczebność i dyslokacja armii

rosyjskiej w Królestwie Polskim 44

2.1. Struktura 44

2.2. Liczebność 63

2.3. Dyslokacja 73

2.4. Fortyfikacje 86

Rozdział 3. Polityka kadrowa i skład osobowy armii

rosyjskiej w Królestwie Polskim 96

3.1. Polityka kadrowa 98

3.2. Skład osobowy131

Rozdział 4. Wyposażenie, zakwaterowanie i wyszkolenie

armii rosyjskiej w Królestwie Polskim 146

4.1. Zabezpieczenie materialne 146

4.2. Wyszkolenie 167

4.3. Udział w działaniach bojowych 178

Rozdział 5. Wojskowe struktury lokalne, wojska

nieregularne i formacje pomocnicze 184

5.1. Struktury lokalne 184

5.2. Wojska nieregularne 200

5.3. Zarządy specjalistyczne205

Rozdział 6. Poza służbą 229

6.1. Życie zawodowe po zakończeniu służby wojskowej 229

6.2. Życie prywatne253

6.3. Zakończenie 274

6.4. Słownik stosowanych pojęć wojskowych279

6.5. Wykaz skrótów 280

6.6. Bibliografia 282

6.7. Spis załączników 299

6.8. Abstract 359

6.9. Indeks osób 363