Że Chiny to cała wielka, zupełnie inna cywilizacja, to już wiedziałam, ale oczywiscie lektura tego Pomocnika mnie w tym utwierdziła. Po raz kolejny Pomocnik Historyczny Polityki sprawdza się jako źródło ogólnej wiedzy na dany temat, syntetycznie podanej dla laika, z ładnymi obrazkami.

- Nie ma to jak oś czasu i kalendarium na pierwszy rzut oka pokazujace ogrom historycznego kontekstu.

- Krzysztof Gawlikowski

"Ok. 100 mln obywateli ChRL należy do oficjalnie uznanych 55 mniejszości narodowych"

"Rodzina z prowincji Shandong mieszkająca w Pekinie od 500 lat będzie nadal uznawana za Shandongczyków, podczas gdy w Europie przyjmuje się zwykle tożsamosć kraju zamieszkania już w drugim-trzecim pokoleniu. Jest to rezultatem utrzymywania się struktur klanowych, kultu przodków oraz posiadania genealogii rodowych sięgających nieraz dwu-trzech tysięcy lat. Nadal zdarza się, ze ród ma od ponad dwu tysięcy lat siedzibę w tej samej wsi!"

"W istocie nie można zatem być po prostu Chińczykiem; jest się Chińczykiem będąc Hunańczykiem, Shangdongczykiem, Hakkijczykiem itp., tak jak jest się Europejczykiem będąc Polakiem, Włochem czy Niemcem".

"(...) specyficzne pismo typu ideograficznego, a niebędące zapisem dźwięków jak nasz alfabet, właśnie dla komunikacji ponadjęzykowej i ono jest ważnym spoiwem narodowym (chociaż zapożyczyli je Wietnamczycy, Koreańczycy, Japończycy i inne ludy z regionu). W zasadzie jest to do dzisiaj jedno pismo, ale parlamenty chińskie od lat 20. XX w. wprowadzały pewne uproszczenia w pisowni skomplikowanych znaków. Bardzo dużą liczbę tych uproszczeń wprowadzono w ChRL. [dwa rodzaje pisma: uproszczone w publ. popularnych i pełne w klasyce i naukowych] (...) W rezultacie tej skomplikowanej sytuacji językowej Chińczyk nie tylko często nie może się dogadać z innym Chińczykiem, ale również może miec kłopoty z przeczytaniem napisu (...)".

"Chiny tradycyjnie nazywają sie Państwem Środka (Zhongguo)".

"Chiny są jedynym państwem starożytnym, które przetrwało do dzisiaj, zachowując ciągłość i tradycję. Antyk pozostaje tu źrodłem wzorców, wartości, symboli oraz inspiracji".

"Utrwalił się zwyczaj, że następna dynastia powoływała historyków do sporządzenia opisów panowania poprzedników. Oczywiście opracowywano je na podstawie owych oficjalnych zapisów codziennych oraz archiwów z przechowywanymi dokumentami. Nawet po obaleniu cesarstwa (w 1911 r.) władze nowej republiki powołały zgodnie z tym obyczajem komisję historyczną do opisania dziejów ostatniej dynastii".

"Edukacja w Chinach polegała przede wszystkim na studiowaniu historii, co uznawano za kluczowe zwłaszcza w przypadku władców i polityków".

"W dużej części Azji Wschodniej jest odwrotnie [niż w świecie zachodnim]: to nazwiska stanowią klasę zamkniętą i tylko niewiele słów może być tu użytych, zaś imiona mogą być dowolne i można je zmieniać nawet wielokrotnie, zależnie od woli zainteresowanego (choć współcześnie administracja państwowa stara się to utrudniać".


- Małgorzata Religa

"Konfucjanizm to termin używany na Zachodzie na określenie tradycji nazywanej po chińsku rujija czyli szkoła ru. Tradycja ru czyli (prawdopodobnie) specjalistów od rytuałów poprzedzała Konfucjusza [Kong Fuzi, mistrz Kong], ale to on nadał jej specyficzny charakter i uczynił jedną z najważniejszych tradycji Chin i całej Azji Wschodniej".

"Aby być ren, człowiek musi zaakceptować swoje miejsce w społeczeństwie i postępować tak, aby najlepiej wypełnić rolę wynikającą ze swego usytuowania wobec innych".

- Włodzimierz Cieciura "Chiny zamieszkuje ponad 20 mln wyznawców islamu". "Genezy [jednej z tych] społeczności upatruje się w mieszanych małżeństwach zawieranych z chińskimi kobietami przez kupców z Arabii, Persji i innych krajów zachodniej Azji".

- Wynalazki - niby się o nich wie, ale to jest znów: ogrom rozwoju cywilizacji rolniczej, technicznej, organizacyjnej (egzaminy państwowe), istniejącej w sposób ciągły i czasem wyprzedzającej Europę o np. 2 tys. lat. To ten skok Europy w ostatnich 200 latach zdaje sie na tym tle zaskakujacy.

- Mur Chiński: raczej system wałów. Ten najsłynniejszy jego obraz to tylko szczególny fragment.

- Kulturowa rola kuchni różnych regionów.

- Republika Chińska: 1911-1937, wojny 1937-49, komuniści oszczędzali siły i potem przejęli władzę, Kuomintang - ewakuacja na Tajwan (2 mln uchodźców, a tam 6 mln wyspiarzy, którzy ich nie kochali, ale ostatecznie rozsądne rządzenie ich jakoś przekonało. Tajwan - "demokracja w czasie kurateli", stopniowo rozmontowywana dyktatura)

- Mao: okres stalinowski, 1956 ruch stu kwiatow, nagle ucięty i represje przeciw ujawnionym, 58-60 wielki skok (komuny ludowe, zniszczenie rolnictwa, głód, komunizm koszarowy), usunięcie Mao, sprzątanie po wielkim skoku, 66-69 Mao wraca: rewolucja kulturalna (czerwona gwardia, czerwona książeczka), 76 -aresztowanie pod śmierci Mao tzw. bandy czworga.

- Krzysztof Gawlikowski: "Bez licznych ofiar rewolucji kulturalnej, bez jej ekstremizmu i chaosu, jaki spowodowała, nie doszłoby zapewne do społecznej dyskredytacji komunizmu tak szybko. W Chinach nie został on przyniesiony przez obce czołgi, lecz zwyciężył w wojnie domowej, wbrew obcym potęgom. Zauroczenie nim znacznej części elit i społeczeństwa wiązało się z głębokim osadzeniem go w tradycji chińskiej. Dlatego reżim maoistowski może być nawet analizowany jako ostatnia, heretycka faza konfucjańskiego cesartwa".

- Lata 70: po śmierci Mao powrót Denga Xiaopinga, reformy. "nieważne czy kot jest biały czy czarny, ważne, żeby łapał myszy". KG: "jako stary komunista wcale nie miał zamiaru likwidować komunizmu w Chinach, tylko go ulepszyć". Wprowadza porządek prawny (którego przecież za Mao nie było!). Koniec kultu biedy, niech bogaci się, kto umie. A do tego największa w (pruderyjnym) świecie konfucjańskim rewolucja seksualno-obyczajowa.

- Ogromna skala przemian: od początku reform Denga przejście od społeczeństwa 80% rolniczego do 50% czyli 300-400 mln ludzi przeniosło się do miast (tyle co w Europie w ogóle w miastach?? za KG). 300 mln dźwigniętych z nędzy i prze to rozumieją prawa człowieka.

- Krzysztof Gawlikowski: "Wzorcem dla Denga stał się Singapur łączący konfucjańskie tradycje z nowoczesnością i fantastycznym rozwojem (...) Tajwanu i Korei Pd, które rozwinęły się w ramach specyficznego autorytarnego kapitalizmu, przy bardzo dużej roli państwa, podobnie jak Japonia, która za fasadą zachodniej demokracji również zachowała swoisty, konfucjański autorytaryzm opiekuńczy".

- brak koncepcji bytów absolutnych (Prawda, Piękno) - zmienność i relatywizm; zamiast dualizmu antagonistycznego dualizm komplementarny, czas nie linearny, ale cykliczny; zamiast idei prawa, zasady równości i czyichś praw - normy etykiety i rytuału; kluczowa koncepcja konfucjańska: powinności społeczne jednostki; zamiast jednostek byty grupowe (np. rodzina, a inni to obcy, nieznana chrześcijańska koncepcja bliźniego).

Że Chiny to cała wielka, zupełnie inna cywilizacja, to już wiedziałam, ale oczywiscie lektura tego Pomocnika mnie w tym utwierdziła. Po raz kolejny Pomocnik Historyczny Polityki sprawdza się jako źródło ogólnej wiedzy na dany temat, syntetycznie podanej dla laika, z ładnymi obrazkami.

- Nie ma to jak oś czasu i kalendarium na pierwszy rzut oka pokazujace ogrom...