Fakt faktem, że sztuka epistolarna zanika. Niektórym trudno się przyznać do tego że piszę się listy. Czy to do kogoś innego czy do siebie samego. List to nie e-mail, ani sms czy rozmowa na czacie na facebooku. List to nie tylko kilka słów przelanych atramentem na papier. Po liście można zobaczyć uczucia osoby piszącej go. Pismo czasem nieczytelne a czasem zbyt idealne. Emocje płynące z każdej literki napisanej ręcznie przepływają z adresata do odbiorcy w takim samym stopniu. W innych elektronicznych wersjach tego się tak bardzo nie dostrzeże. To nie uderzy z taką samą siłą jak prawdziwy list. Zapach kartki, a szczególnie poperfumowanej kartki dodatkowo wpływa na zmysły człowieka. Jak tu nie kochać listów? Przecież przez Internet, komórkę nie można przekazać swojego zapachu... a za tym idzie to, że praktycznie brak tam zmysłowości. Można robić długie opisy, ale nie oszukujmy się to nie to samo. Po za tym list schowasz do pudełka, kiedyś wyjmiesz je i przeczytasz jeszcze raz. Uśmiechniesz się wspominając, nawet jeśli czasem są tam słowa zapisane w złości. Na facebooku tego już raczej nie znajdziesz.
Czy piszę listy? Tak, piszę. Sztuka epistolarna zanika, ale są jeszcze tacy którzy czują jej wartość i przekażą ją innym.
...z poważaniem, Anaru

Fakt faktem, że sztuka epistolarna zanika. Niektórym trudno się przyznać do tego że piszę się listy. Czy to do kogoś innego czy do siebie samego. List to nie e-mail, ani sms czy rozmowa na czacie na facebooku. List to nie tylko kilka słów przelanych atramentem na papier. Po liście można zobaczyć uczucia osoby piszącej go. Pismo czasem nieczytelne a czasem zbyt idealne....

Listonosz wciąż pełną torbę nosi. Sztuka epistolarna nie zanika, lecz ewoluuje. Listy przekształcają się w smsy, listy otwarte skrobią z zapartym tchem blogerzy. Urzędnicy raczą nas tą formą z niesamowitym przywiązaniem do tradycji. Moim ulubionym, ostatnio zajęciem stało się rozsyłanie listów motywacyjnych. Robię to z niesamowitym zapałem. Przytaczam może dziwne przykłady epistolografii, lecz mamy przecież niesamowicie dziwne czasy. List to nie tylko kartka zapisana ładnymi wywodami, często miłosnymi. Technologia i zmiany w ludzkiej świadomości sprawia, że wszystko się zmienia i przystosowuje, także listy. Dopóki listonosze pracują nie można stawiać krzyżyka na sztuce pisania listów.

Listonosz wciąż pełną torbę nosi. Sztuka epistolarna nie zanika, lecz ewoluuje. Listy przekształcają się w smsy, listy otwarte skrobią z zapartym tchem blogerzy. Urzędnicy raczą nas tą formą z niesamowitym przywiązaniem do tradycji. Moim ulubionym, ostatnio zajęciem stało się rozsyłanie listów motywacyjnych. Robię to z niesamowitym zapałem. Przytaczam może dziwne przykłady...

Był sobie raz młody chłopak.
Chłopak ten przeciwny współczesnej internetowo-smsowej nagonce, ubóstwiał tworzyć, rozmyślać, filozofować i... pisać.
Ów chłopak pochyłym dosyć, nierównym, a wręcz zgrzytliwym pismem, paprał białe stronice wykradzione gardzieli drukarki.
I choć czarne kleksy niezgrabnego długopisu znaczyły gdzieniegdzie jego pracę, nie przejmował się tym, bowiem twierdził, że estetą nie jest a skupia się na treści.
Poetą też młody chłopiec nie był, nie można tego ukryć, jednak jego zamiłowanie do czystej stronicy, na którą wylać można było nie tylko atrament ale i myśli radowały jego serce i malowały uśmiechy wzruszenia na twarzach jego znajomych.
Nasz pseudo-poeta, wierszokleta, choć talentem nie grzeszył to jednak dawał od siebie część siebie. Swoje myśli, cieżką pracę, odbite tu i tam odciski palcy, kilka kropel wylanej kawy, zapach swoich perfum, i naprędce znalezioną w torebce matki wstążką zamykał swoją duszę w listach - do ukochanej, na urodziny, gratulacyjnych, przepraszających.
Był to jeden jedyny znany mi młody człowiek, który nie bał się poświęcić paru chwil by wrzucić mały listowny prezent do serc swoich przyjaciół.

Sztuka epistolarna naprawdę zanika.

Był sobie raz młody chłopak.
Chłopak ten przeciwny współczesnej internetowo-smsowej nagonce, ubóstwiał tworzyć, rozmyślać, filozofować i... pisać.
Ów chłopak pochyłym dosyć, nierównym, a wręcz zgrzytliwym pismem, paprał białe stronice wykradzione gardzieli drukarki.
I choć czarne kleksy niezgrabnego długopisu znaczyły gdzieniegdzie jego pracę, nie przejmował się tym, bowiem...

W dzieciństwie pisanie przychodziło mi z trudem. Próbowałem korespondować z kolegami z wakacji, ale nie udawało się z mojej winy. Pewien referat dla Młodzieżowego Koła Przyjaciół Nauk, który pisałem i poprawiałem w liceum zapoczątkował regularne pisanie artykułów naukowo-technicznych, które rozwinąłem na studiach. Przez to łatwiej przychodziło mi również korespondowanie z rodziną.
20 lat temu, w czasopiśmie dla audiofilów znalazłem ogłoszenie oferujące nawiązanie hobbystycznej korespondencji. Wziąłem papier, długopis i napisałem długi list o moich zainteresowaniach audio. Po kilku tygodniach przyszła odpowiedź i tak zawiązała się najtrwalsza moja korespondencja.
Pisałem z mężczyzną na dodatek w podobnym do mojego wieku i o tym samym co moje imieniu. Nasze początkowe zafascynowanie tematyką audio z czasem nieco osłabło i potrafiliśmy pisać też o sprawach codziennych. Jeszcze w końcu lat dziewięćdziesiątych tytułem eksperymentu zacząłem pisać listy z użyciem komputera i drukarki z czego nie mogłem potem się wyzwolić, bo kolega nie pozwolił mi na powrót do ręcznych, jego zdaniem nieczytelnych, listów.
Jednak lata mijały, świat się zmieniał, a my nadal tradycyjnie korespondowaliśmy, chociaż wymieniliśmy się numerami komórek. Kiedy moja trasa wyjazdu służbowego przecięła jego miejscowość to po 10 latach korespondowania spotkaliśmy się na parę godzin. Innym razem zaprosiłem go do siebie na koncert ulubionego zespołu.
Z pewnym opóźnieniem kolega kupił sobie komputer i zainstalował internet, co przyniosło kres naszej epistolografii. Również e-mail nie był dla niego wygodną formą i dopiero SKYPE na zmianę z komórką zaczął w naszych kontaktach grać pierwsze skrzypce.
Ja jednak czasem tęsknię za pisaniem, bo ten sposób komunikowania pozwala mi pełniej się wyrazić. Lubię też z cech moich przyjaciół tworzyć postacie literackie opowiadań, których przygody często daleko wykraczają poza rzeczywistość z jakiej czerpię. Trochę boję się przyznawać do tego.

W dzieciństwie pisanie przychodziło mi z trudem. Próbowałem korespondować z kolegami z wakacji, ale nie udawało się z mojej winy. Pewien referat dla Młodzieżowego Koła Przyjaciół Nauk, który pisałem i poprawiałem w liceum zapoczątkował regularne pisanie artykułów naukowo-technicznych, które rozwinąłem na studiach. Przez to łatwiej przychodziło mi również korespondowanie z...

Wg mnie sztuka epistolarna nie zanika i nie zaniknie. Zwyczajnie, w obecnych czasach sztuka epistolarna przeszła ewolucję. Tak jak wszystko. Jest to z pewnością postępowy tryb życia i rzeczy, które żyć ułatwiają. Sztuką epistolarną w dzisiejszych realiach są zwyczajne e-listy zwanie e-mailem. Dzięki temu jest wiele wygód i opcji. Nie będę ich wymieniał bo każdy z Was zapewne wie o nich. Tempo życia we współczesnym świecie narasta, mamy zwyczajnie mniej czasu i śpieszymy się. Wszystko dzieje się szybciej. Dlatego sztuka epistolarna w tradycyjnym wydaniu nie jest odpowiednia dla większości osób XXI wieku. Jest możliwość jej eleketronicznej wersji, dostępnej na każdym korku. Tak zwyczajnie, by każdy szybko ,, się uwinął" z pisaniem elektronicznej wersji listu. Tak jak kiedyś informacja obiegałą w dobę dużą wioskę, tak dzisiaj dzięki internetowi i możliwości przesyłania wiadomości jest w stanie ,,obejść: cały świat.

Wg mnie sztuka epistolarna nie zanika i nie zaniknie. Zwyczajnie, w obecnych czasach sztuka epistolarna przeszła ewolucję. Tak jak wszystko. Jest to z pewnością postępowy tryb życia i rzeczy, które żyć ułatwiają. Sztuką epistolarną w dzisiejszych realiach są zwyczajne e-listy zwanie e-mailem. Dzięki temu jest wiele wygód i opcji. Nie będę ich wymieniał bo każdy z Was...

Żyjemy w czasach, w których liczy się szybkie przekazywanie informacji. Ludzie nie mają go tyle, aby "marnować" go na rozwlekanie się i długie oczekiwanie na odpowiedź tej drugiej strony. Dlatego też pisanie listów zanika. Zawsze można przecież napisać emaila, albo nawet smsa i w ciągu kilku minut, godzin otrzymać odpowiedź, poza tym nie trzeba wychodzić z domu, jak to było w przypadku listów. Wkrótce dzieciom będzie się wydawać dziwne pisanie listów, a przecież kiedyś była jakaś magia i moc w pisaniu i czekaniu na przyjście listonosza z odpowiedzią zwrotną.

Żyjemy w czasach, w których liczy się szybkie przekazywanie informacji. Ludzie nie mają go tyle, aby "marnować" go na rozwlekanie się i długie oczekiwanie na odpowiedź tej drugiej strony. Dlatego też pisanie listów zanika. Zawsze można przecież napisać emaila, albo nawet smsa i w ciągu kilku minut, godzin otrzymać odpowiedź, poza tym nie trzeba wychodzić z domu, jak to było...

Raczej nie. Zostawiamy po sobie wręcz tony informacji epistolarnych; problemem przyszłych badaczy będzie raczej nadmiar korespondencji utrwalonej niźli jej brak (prawdopodobnie, rzecz zostanie rozwiązana metodą dla historii typową: na skutek biegu dziejów i katastrof większość danych ulegnie zniszczeniu i badacze będą mieli strzępki, jak my ze starożytności). Ale nie narzekają, obawiano się bowiem prawdziwego zaniku listów – w epoce telefonów. Wieszczono, że skoro ludzie mogą z sobą rozmawiać, to przestaną pisać... A tu proszę, pojawiły się SMSy oraz Internet i słowo pisane, listy – choć przekazywane innym medium – wróciły do łask. Czepiać się szczegółów takich jak sposób pisania czy narzędzie dostarczenia, to jak twierdzić, że list wysłany w wieku XII to nie to samo, co z XVIII, bo zmieniła się poczta (właściwie pojawiła), skład papieru oraz tuszu, że nie wspomnę o narzędziach piśmienniczych. E-list to nadal stary, dobry list, co zresztą widać w angielskiej nazwie.
Oczywiście krótkie, służbowe maile albo SMSy czy też notki na Facebooku nie są tym samym, co korespondencja Mickiewicza z Odyńcem. Zapominamy jednak, że ów Mickiewicz wysyłał też tysiące listów użytkowych – rachunków, bilecików towarzyskich (odpowiednik dzisiejszego „ta, będę na imprezie” wrzuconego na Facebooka czy przesłanego SMSem), poleceń odebrania odzieży z pralni. Musimy też pamiętać, że ilość użytkowych listów była mniejsza także dlatego, że do XIX/XX wieku większość świata nie umiała czytać ni pisać.
To, co wydajemy, to korespondencja statystycznie najrzadsza, starannie wybrana. I dzisiaj intelektualiści z całego świata wysyłają sobie długie, skomplikowane maile lub wiadomości prywatne albo dyskutują pod swoim artykułami lub wręcz wpisami na blogach. Niektóre z owych dyskusji oraz wymian maili z pewnością będą w przyszłości wydawane w jakiejś formie książkowej – i staną się przedmiotem westchnień, jak to drzewiej pięknie pisano! O tempora, o mores!

Raczej nie. Zostawiamy po sobie wręcz tony informacji epistolarnych; problemem przyszłych badaczy będzie raczej nadmiar korespondencji utrwalonej niźli jej brak (prawdopodobnie, rzecz zostanie rozwiązana metodą dla historii typową: na skutek biegu dziejów i katastrof większość danych ulegnie zniszczeniu i badacze będą mieli strzępki, jak my ze starożytności). Ale nie...

List, prawdziwa sztuka epistolarna to niematerialna rzecz, to nie fizyczna rzecz której można dotknąć. List to mentalność, to sposób myślenia człowieka świadomego tego co chce przekazać drugiej osobie. Nie jest ważne czy napisany na papierze, na klawiaturze, na skrawku starej gazety czy na murze dla ukochanej. Epistoła to przecudowny przekaz dla ważnej nam osoby, to sposób porządkowania myśli i nadawania sensu temu, co ważne, temu co jeszcze niezwerbalizowane.
Bo list - nieważne w jakiej formie - jest ponadczasowy. Nie ma takiej siły która zatrzymałaby słowo.

P.

List, prawdziwa sztuka epistolarna to niematerialna rzecz, to nie fizyczna rzecz której można dotknąć. List to mentalność, to sposób myślenia człowieka świadomego tego co chce przekazać drugiej osobie. Nie jest ważne czy napisany na papierze, na klawiaturze, na skrawku starej gazety czy na murze dla ukochanej. Epistoła to przecudowny przekaz dla ważnej nam osoby, to sposób...

Poznań, 25 listopada 2014 roku

Kochany L.C.!

Pytałeś mnie ostatnio, czy warto dalej prowadzić tę korespondencję, jeżeli sztuka epistolarna ginie w mrocznej paszczy Współczesności. Moja odpowiedź jest być może nieco naiwna, ale za to szczera i prosto z serca. Owszem, warto.
Nie chce mi się wierzyć, aby listy zatraciły swoją moc, jeżeli tylko jest ktoś, kto na nie czeka. A nasza korespondencja dowodzi, że taki ktoś istnieje. Bo z listami jest trochę tak jak z książkami. Niby sztuka czytania zanika. Niby statystyczny Polak czyta zaledwie książę rocznie. A wszyscy żyją jedynie śmiercią Hanki Mostowiak albo kolejnym romansem Brooke Lagan, zamiast dowiedzieć się nareszcie O Czym Szumią Wierzby. Ale to właśnie dzięki książką Cię poznałam. Ciebie i wielu ludzi, z którymi połączyła mnie miłość do literatury. Widzisz, myślę, że podobnie jest z listami. Niby nikt ich już nie pisze, jednak My nie jesteśmy Nikim.
Mój Promotor zawsze powtarzał, że w życiu najważniejsze są pozory. Od tego czasu minął rok, a ja każdego dnia na nowo przekonuję się, jak prawdziwe były jego słowa. Czuję jednak, że nadal wielu ludzi potrzebuje czegoś autentycznego, co przełamie tą fikcję Świata Pozorów. Na przekór wirtualnej rzeczywistości. Zaś listy stanowią piękny nośnik autentyczności. W listach bowiem zawieramy część nas samych, naszej duszy. Prawie jak horkruksy. Więc skoro Voldemorta nie można było uśmiercić, dopóki ostatni horkruks nie został zniszczony, listy mogą stanowić jedyny nośnik naszej nieśmiertelności. A już z pewnością są tym, co pozwala nam wyrwać się z matni rzeczywistości i być sobą. Choćby tylko na tych kilku kartkach papieru ukrytych w kopercie zaadresowanej do Tego Kogoś, Kto Się Liczy.
Dlatego wierzę, że Twoje prognozy się nie spełnią, a sztuka pisania listów nie zaniknie w dobie komputerów. Chyba, że jesteś Mugolem. :) Tak więc, głowa do góry i pisz dalej!

Twoja,
Ruusu S. Tumma

Poznań, 25 listopada 2014 roku

Kochany L.C.!

Pytałeś mnie ostatnio, czy warto dalej prowadzić tę korespondencję, jeżeli sztuka epistolarna ginie w mrocznej paszczy Współczesności. Moja odpowiedź jest być może nieco naiwna, ale za to szczera i prosto z serca. Owszem, warto.
Nie chce mi się wierzyć, aby listy zatraciły swoją moc, jeżeli tylko jest ktoś, kto na nie czeka. A...

tradycyjne pisanie listów owszem, zanika. Nie ma co tu dużo debatować, większość z nas na palcach jednej ręki może policzyć napisane w życiu listy. Część z nas nie ma na koncie ani jednego.
Ale technologia idzie do przodu, a my razem z nią. Nie ma w tym nic złego. Dzięki komunikatorom internetowym i możliwości pisania SMSów zdobyliśmy pewną nową umiejętność, kto wie, czy nie wypada również nazwać jej sztuką. To pewna magia, która pozwala w piśmie wyrazić to, co chcielibyśmy wyrazić słowem. I tak, skracamy, upraszczamy. Ale w nasze pisanie nagle wkradły się uczucia i.... intonacja.
Nie mówię tu tylko o emotikonach, bez których tak ciężko byłoby poznać odczucia człowieka po drugiej stronie łącza. Nie wiem, czy przed erą komputera i smartphona ludzie tak dobrze czuli różnicę między "mhm", "hm", "yhm", "hmmm". Wszystkie nasze "ej", "oj", "aj", wszystkie nasze pomruki aprobaty, zadowolenia i irytacji, drobne westchnięcia, a nawet znaczącą ciszę "..." udało nam się przelać na papier. A raczej na ekran.
Chyba każdy z nas zauważył pewien fenomen związany z długoterminowym, częstym pisaniem z kimś w formie dialogu. Każdy ma specyficzny głos, intonację. I się przekłada na znaki. Jeśli wystarczająco długo z kimś rozmawiam, potrafię go usłyszeć. Wiem, jeśli to nie on piszę. Bo ten ktoś postawiłby tu kropkę zamiast emotki. Bo to wszystko wylewa się z ekranu i dociera o wiele głębiej niż do naszych oczu.
Może przestaliśmy pisać listy. Może długie i wylewne poematy na pięknym papierze należą już do przeszłości. Ale nie należy się nad tym rozwodzić, należy stawić czoła teraźniejszości i korzystać z kolejnej pięknej formy komunikacji jaką wymyśliła ludzkość.

tradycyjne pisanie listów owszem, zanika. Nie ma co tu dużo debatować, większość z nas na palcach jednej ręki może policzyć napisane w życiu listy. Część z nas nie ma na koncie ani jednego.
Ale technologia idzie do przodu, a my razem z nią. Nie ma w tym nic złego. Dzięki komunikatorom internetowym i możliwości pisania SMSów zdobyliśmy pewną nową umiejętność, kto wie, czy...