Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"IV wyprawa krzyżowa..." to książka znakomita i warta przeczytania. Utrzymana w duchu najlepszych prac S. Runcimana czy J. Riley-Smitha, stanowi pogłębiony obraz ruchu krucjatowego w latach 1198-1204, czyli tak zwanej czwartej krucjaty. Mowa o ruchu krucjatowym ma sens o tyle, że w książce pokazano jak wielkim przedsięwzięciem ekonomicznym i społecznym był cały ruch. W tym przypadku właśnie problemy gospodarczo-finansowe w znacznym stopniu przyczyniły się do finału i zmiany sensu ruchu krucjatowego. Autor pokazuje, że krucjata była w ówczesnych warunkach ogromnym przedsięwzięciem gospodarczym i logistycznym - moim zdaniem jest to tutaj scharakteryzowane lepiej, niż w przeglądowej pozycji "Historia Krucjat" (1995) pod redakcją J. Riley-Smitha. Książka składa się z dwóch części - pierwsza jest zapisem wydarzeń historycznych, druga zaś pogłębioną i wielostronną (np. obejmuje perspektywę zachodnią i wschodnią) analizą zdarzeń, zamiarów i celów. W części tej autor wnikliwie rozprawia się z popularnymi teoriami dotyczącymi czwartej krucjaty: wielkiego przypadku, spisku weneckiego czy wielkiego spisku świata zachodniego. Pokazuje jak skomplikowany splot zdarzeń, osobistych ambicji, chciwości, honoru i wzniosłych dążeń doprowadziły do katastrofy - z perspektywy konsekwencji trwających do dzisiaj (z perspektywy ówczesnych dwukrotne zdobycie Konstantynopola uchodziło za wielki wyczyn). Szczególnie ciekawe jest pokazanie, jak wielki papież Innocenty III stał się zakładnikiem krucjaty, którą sam stworzył i jak odegrał rolę marionetki w swoim widowisku. Również dla osób zainteresowanych kształtowaniem się potęgi Wenecji znajdzie się pogłębiona analiza wpływu Republiki św. Marka na wydarzenia, w tym opis szczególnej roli Henryka Dandolo. Książka Marco Meschiniego jest - moim zdaniem - jedną z najlepszych publikacji popularno-naukowych odnośnie ruchu krucjatowego. Szczególną jej zaletą jest unikanie schematyzmu w ocenie i poszukiwanie wielostronnego oglądu. Nie ucieka od obiegowych poglądów, ale rozprawia się z nimi w sposób rzeczowy. Zdecydowanie polecam.