Chwilę temu skończyły się przepiękne Mistrzostwa Europy w piłce nożnej, pełne emocjonujących meczów, ale również i arcyciekawych historii. Bo to jest w sporcie najciekawsze i najpiękniejsze! Za każdym występem, czy to zakończonym sukcesem, czy porażką, za każdą strzeloną bramką, kilometrem przejechanym po torze kolarskim i przepłyniętym w basenie olimpijskim, kryją się historie. Nierzadko ciekawsze niż sam wynik zmagań.

Pierwszym i najważniejszym telewizyjnym wspomnieniem z mojego dzieciństwa nie są wcale wieczorynki, bajki, czy emitowane w każdą niedzielę filmy Disneya, tylko właśnie sport. Jak w 1992 roku podczas Igrzysk w Barcelonie emocjonowaliśmy się całą rodziną występem naszej reprezentacji piłkarskiej (Kowalczyk i Juskowiak w napadzie! Aleksander Kłak na bramce!), która dotarła aż do finału, aby tam ulec Hiszpanii, czy popisami na macie Waldemara Legienia. Dwa lata później, podczas zimowych zawodów w Lillehammer mielimy już „satelitę”, więc mogłem całe dnie spędzać na oglądaniu skoczków, biegaczy i biathlonistów. A w międzyczasie bawić się ludzikami z klocków Lego, doczepiając im narty i przygotowując skocznię. Pamiętam, skakali z fotela na podłogę.

Tak samo, gdy letnie Igrzyska zawitały w 1996 roku do Atlanty, całe dnie spędzałem leżąc i bawiąc się przed telewizorem; po prawdzie niektóre zawody oglądałem wówczas z odtworzenia, bo różnica czasu i związana z tym godzina transmisji na żywo była nie do pogodzenia z moim wiekiem. Pamiętam radość po pierwszym medalu Renaty Mauer, złocie Roberta Korzeniowskiego w niewyobrażalnej dla mnie dyscyplinie sportowej, jaką jest chód na 50 km i zmagania w skoku wzwyż, w którym wysoki i chudy Artur Partyka dwoił się i troił, by ostatecznie wylądować na drugim stopniu podium. W Barcelonie Partyka przegrał z fenomenalnym Kubańczykiem Javierem Sotomayorem, w Atlancie – z faworytem gospodarzy Charlesem Austinem.

W 2006 roku pędziłem razem z Tomaszem Sikorą, gdy ten jak natchniony biegł po śniegu na biathlonowym stadionie w Turynie po srebrny medal. I też, jak nasz najlepszy biathlonista w historii, uroniłem łzę, gdy ten po przekroczeniu płakał ze szczęścia jak bóbr. Tajemnicą poliszynela jest, że Sikora był przed Igrzyskami bliski zakończenia kariery i wrócenia do wyuczonego zawodu. Na szczęście dla polskich kibiców, postanowił jeszcze pojechać do Turynu. Wymieniać tak mogę długo, każde kolejne Igrzyska to nowe historie pisane przez ich uczestników.

Nawet podczas doby wypełnionej transmisjami z aren olimpijskich, można wygospodarować minutkę, dwie, dziesięć, a może nawet całą godzinę, by chwycić za książkę. Oczywiście, książkę sportową!

W dniu oficjalnego rozpoczęcia Igrzysk Olimpijskich Tokio 2020 przedstawiam zestawienie książek dotyczących sportu olimpijskiego. Opisane w nich historie są niemniej ciekawe, od tych dziejących się teraz na naszych oczach. O których, zapewne, za parę lat przeczytamy. W kolejnych książkach.

„Olimpiki”, Anna Sulińska

Zacząć proponuję od książki dotyczącej sportu kobiet. Chociażby dlatego, że, o czym już mało kto dzisiaj pamięta i co z perspektywy XXI wieku wydaje się wręcz nieprawdopodobne, pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie (Ateny 1896 rok) odbyły się bez udziału kobiet. Piewcą tego pomysłu był legendarny propagator idei olimpijskiej, baron Pierre de Coubertin. Według niego, udział kobiet w publicznych zawodach sportowych powinien być „abolutnie zabroniony”. Na szczęście ten stan nie trwał długo, już w 1900 roku w Paryżu w Igrzyskach wystąpiły panie. Pierwszymi olimpijkami były dwie francuskie krokiecistki Marie Ohnier i Filleaul Brohy. Stopniowo kobiecy ruch olimpijski rozwijał się, czego kulminacją był rok 2012 i dopuszczenie do udziału w Igrzyskach boksu kobiet; panie zostały dopuszczone do dyscypliny wywodzącej się jeszcze z czasów starożytnych. Było to symboliczne uprawomocnienie równouprawnienia.

I chociaż teraz kobiety startują na tych samych prawach w Igrzyskach co mężczyźni (i w prawie tych samych dyscyplinach), to ich droga do olimpijskich medali nie była i nie jest usłana różami. Jak wyglądało to w czasach PRL-u, pokazuje reportaż Anny Sulińskiej.

„Olimpijki” to opowieść o determinacji, walce z własnymi słabościami i z polityką PRL-u. Sulińska kreśli portrety niezwykłych kobiet, które pokazują, że rywalizacja, wola walki i potrzeba zwycięstwa nie mają płci. To właśnie one, bez profesjonalnego sprzętu i wsparcia, potrafiły dokonać rzeczy niemożliwych i przetarły szlaki kolejnym pokoleniom polskich sportsmenek. Mierząc się za kulisami z dyskryminacją, a niejednokrotnie z upokorzeniem, na arenach biły kolejne rekordy, zdobywały serca kibiców i tworzyły – często niesłusznie pomijaną – historię sportu. To historie wojowniczek. Polskich medalistek olimpijskich.

Użytkownicy serwisu lubimyczytać.pl ocenili książkę na 7,5/10. Oceniona została 155 razy.

„Puchar od Pana Boga”, Ota Pavel

Nie mogło zabraknąć w tym zestawieniu pisarza, do którego mam słabość. Genialnego reportera sportowego, którego opowieści wykraczają daleko poza sport; chociaż o nim, teoretycznie, traktują, to tak naprawdę są to historie o życiu. O przemijaniu, o słabościach i walce z nimi, o ciężkiej pracy, o szczęściu i jego braku, o przyjaźni, miłości. Ota Pavel, zarówno w „Pucharze od Pana Boga”, jak i w „Bajce o Rašce i innych reportaży sportowych” pokazuje, że sport może być tylko pretekstem do opowiadania o rzeczach najważniejszych. A hokeiści, piłkarze i kolare są tylko ludźmi. A przy tym format książki – krótkie opowiadania-reportaże – wpasuje się idealnie w przerwy pomiędzy oglądaniem olimpijskich zmagań.

„Puchar od Pana Boga” został oceniony 114 razy. Średnia ocen to aż 7,7 / 10!

„Niepokonany w 28 walkach”, Przemysław Osiak

Boks jest na Igrzyskach Olimpijskich od zawsze. Już podczas starożytnych zawodów olimpijskich rozgrywanych w Grecji, bokserzy walczyli o laur olimpijski. W prawie niezmienionej formule, szermierka na pięści przetrwała do dzisiaj.

Również Polacy mieli swoje wielkie sukcesy w boksie olimpijskim. Większość z nich, w tym tych największych, przypada na okres trenowania kadrowiczów przez legendarnego Feliksa Stamma. Jednak w 1988 roku brązowym medalistą w wadze ciężkiej został pięściarz, który przez dwie kolejne dekady nie schodził z ust całej Polski; był inspiracją nie tylko dla piosenkarzy, ale nawet dla naszej noblistki Wisławy Szymborskiej. A równocześnie pięściarz tragiczny, którego sukcesy nigdy nie dorównały jego talentowi. Andrzej Gołota.

„Niepokonany w 28 walkach” to 25 wywiadów na 25-lecie niezapomnianych bitew Gołota – Bowe w Nowym Jorku i Atlantic City. Dziennikarz „Przeglądu Sportowego” Przemysław Osiak oddał głos sławom boksu, rywalom „Andrew” i jego szkoleniowcom, wybitnym dziennikarzom, naocznym świadkom najważniejszych chwil w pierwszych 16 latach jego kariery. A także menedżerowi i trenerowi Bowe’a, którzy pierwszy raz tak otwarcie mówią o bolączkach ich pięściarza. Riddick po dramatycznych starciach z Gołotą zawiesił rękawice na kołku, a przecież niedługo przedtem znokautował samego Evandera Holyfielda...

Kulisy wielkiego boksu amatorskiego i zawodowego, ogromne emocje, anegdoty, nieznane fakty – to wszystko w opowieściach takich ludzi, jak: Lennox Lewis, Dariusz Michalczewski, Aleksander Kwaśniewski, Kazik Staszewski, Marcin Daniec, Janusz Pindera, Ronnie Shields, Teddy Atlas, Ziggy Rozalski, Danell Nicholson, Ray Mercer, Sam Colonna oraz wielu innych.

Książka Przemysława Osiaka to nowość na rynku, ukazała się w czerwcu tego roku. Od tej pory oceniona została 15 razy, a użytkownicy serwisu lubimyczytać.pl ocenili ją średnio na 7,5 / 10.

„Ludzie ze złota”, Edyta Kowalczyk, Jakub Radomski

Dużo krótszą historię zmagań na Igrzyskach ma piłka siatkowa. Siatkówka zadebiutowała dopiero w 1964 roku w Tokio. I od razu, polska reprezentacja kobieca zdobyła brązowy medal! Największy sukces polskiej olimpijskiej siatkówki przyszedł za to 12 lat później. W Kanadyjskim Montrealu męska reprezentacja pod wodzą Huberta Wagnera sięgnęła po najwyższy laur.

[ADBOX1P]

Do tych sukcesów próbują, bezskutecznie, nawiązać kolejne pokolenia siatkarzy. Pokolenia fenomenalne, o czym świadczą seryjnie zdobywane medale Mistrzostw Świata i Europy, wygrywane mecze Pucharu Świata, Ligi Światowej i jej następczyni, Ligi Narodów. W tym roku po raz kolejny spróbują zdobyć olimpijskie złoto.

O tym, jak buduje się „drużynę ze złota” i jak grają najlepsi polscy siatkarze, opowiada w swojej książce duet reporterów: Edyta Kowalczyk i Jakub Radomski.

O tym, jak grają najlepsi polscy siatkarze, wiemy bardzo wiele. Wystarczy oglądać mecze, śledzić ich w mistrzostwach świata, które po raz drugi w historii wygrali w 2014 roku w katowickim Spodku, by obronić tytuł cztery lata później w Turynie. Mało kto jednak zna ich jako ludzi i mało kto wie, jaką pokonywali drogę, by dojść na szczyt. „Ludzie ze złota” to zbiór 20 szczerych rozmów o siatkówce, ale też o życiu, z czołowymi zawodnikami, którzy stali się mistrzami, oraz z trenerami – Stephanem Antigą i Vitalem Heynenem – którzy ich do tego sukcesu prowadzili.

Książka „Ludzie ze złota” została w naszym serwisie oceniona 274 razy. Średnia ocena to 8,4 / 10.

„Janusz Kusociński”, Stefan Szczepłek

Cykl „Medaliści” to seria minialbumów poświęconych wybitnych polskim sportowcom. Dotychczas ukazały się trzy książki: pierwsza z nich, poświęcona jest Januszowi Kusocińskiemu, wybitnemu przedwojennemu biegaczowi długodystansowemu. Kusociński był mistrzem olimpijskim, rekordzistą świata i wielokrotnym mistrzem Polski na różnych dystansach. W czasie drugiej wojny światowej najpierw walczył w kampanii wrześniowej, a następnie – aktywnie uczestniczył w działalności konspiracyjnej w podziemiu. Życie zakończył 21 czerwca 1940 roku w Palmirach pod Warszawą, rozstrzelany przez Niemców.

Za serię minialbumów odpowiedzialny jest Stefan Szczepłek, ceniony dziennikarz sportowy współpracujący z „Rzeczpospolitą”. Oprócz Kusocińskiego, na rynku ukazały się już książki poświęcone legendzie biegów Irenie Szewińskiej i szermierzowi Witoldowi Woydzie.

Książka Stefana Szczepłka została oceniona w naszym serwisie średnio na 6.0/10.

„Jedno życie”, Megan Rapinoe

Złota medalistka olimpijska, dwukrotna mistrzyni świata i zdobywczyni prestiżowej Złotej Piłki przyznawanej przez France Football, jedna z największych gwiazd kobiecej współczesnej piłki nożnej. Współczesnej, gdyż reprezentująca Stany Zjednoczone Rapinoe można oglądać podczas odbywającego się właśnie turnieju piłki nożnej w Tokio – w pierwszym meczu piłkarki USA przegrały ze Szwecją 0:3. Ale przede wszystkim Megan Rapinoe to sportsmenka, która swoją pozycję wykorzystuje, by ubiegać się o prawa kobiet (m.in. o równe płace dla piłkarzy i piłkarek) i osób homoseksualnych; sama jest wyoutowaną lesbijką. Amerykański „Time” umieścił ją na liście 100 najbardziej wpływowych osób 2020 roku, doceniając zaangażowanie na rzecz osób LGBTQ.

Od dziecka Rapinoe zawsze robiła, co mogła, by bronić tego, co słuszne – nawet jeśli oznaczało to występowanie przeciwko innym. W swojej książce po raz pierwszy ujawnia, jak wygląda jej życie zarówno na boisku, jak i poza nim.

Książka biograficzna amerykańskiej piłkarki została oceniona w naszym serwisie na 7,4/10.

„Łukasz Kubot. Żyjąc marzeniami”, Łukasz Kubot, Artur Rolak

Kolejna biografia czynnego sportowca. I to sportowca, będącego naszą nadzieją na olimpijski medal w Tokio!

Kariera tenisisty Łukasza Kubota jest pełna wzlotów i upadków. W swoich solowych zmaganiach na kortach z pewnością Kubot liczył na więcej. Jedyne dwa finały turniejów gry pojedynczej, w których brał udział, miały miejsce w latach 2009 i 2010. Co innego w grze podwójnej.

W deblu Kubot jest jednym z najwybitniejszych tenisistów w historii Polski. Podwójnym zwycięzcą Wielkiego Szlema – w 2014 w Australian Open i w 2017 roku na trawiastych kortach Wimbledonu.

Dzięki licznym rozmowom z Kubotem, jego rodziną, trenerami i kolegami z kortu Artur Rolak, dziennikarz tenisowy, przedstawia niezwykłą historię najbardziej utytułowanego polskiego tenisisty XXI wieku. Przynajmniej do czasu sukcesów Igi Świątek.

Biografia Łukasza Kubota została oceniona przez użytkowników serwisu lubimyczytać.pl na 6,8/10.

„Niezatapialna”, Karolina Hamer, Karolina Domagalska

Tuż po zakończeniu Igrzysk Olimpijskich, na tych samych obiektach sportowych rozpoczyna się druga, niestety mniej medialna, ale równie ważna impreza. Igrzyska Paraolimpijskie, czyli święto sportowców niepełnosprawnych. Jedną z najbardziej znanych postaci polskiego sportu paraolimpijskiego jest Karolina Hamer.

Utytułowana pływaczka, wielokrotna medalistka mistrzostw Świata i Europy w swoich grupach klasyfikacyjnych. I kolejny przykład na to, że sukcesy sportowe i działalność społeczna mogą iść w parze.

Gdyż Hamer jest nie tylko pływaczką, ale również została jedną z twarzy walki osób niepełnosprawnych o godne życie, protestując w sejmie.

„Niezatapialna” to wywiad-rzeka z Karoliną Hamer przeprowadzony przez Karolinę Domagalską – finalistkę Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za książkę „Nie przeproszę, że urodziłam. Historie rodzin z in vitro”.

„Niezatapialna” została oceniona w naszym serwisie dopiero przez dwóch czytelników – za to na śr. ocen 9,5/10.

„Medal będzie mój. Droga na szczyt polskich lekkoatletów”, Jacek Kurowski

Książka–wyrocznia. Pozycja, której tytuł, mam taką wielką nadzieję, okaże się proroczy.

„Medal będzie mój” Jacka Kurowskiego to opowieść o polskich lekkoatletach. Generacji, którą można porównywać do legendarnego Wunderteamu z lat 1956-66. Szczere rozmowy startujących na bieżniach całego świata sportowców pokazują, jak ciężko jest dostać się na szczyt światowych list lekkoatletycznych, ile wysiłku i pracy kosztuje, aby rzucać młotem w granicach 80 metrów, skakać o tyczce w ponad 5,75 metra, czy pchać ponad 2-kilogramową kulą, jak Michał Haratyk, po 22 metry. I ile przeciwności losu musieli pokonać, by na ten poziom wejść i go utrzymywać.

Jedynym „zgrzytem” jest obecność na okładce Ewy Swobody. I chociaż młoda polska sprinterka z powodu kontuzji nie wystąpi w tegorocznych Igrzyskach Olimpijskich, to mam nadzieję, że limit pecha polskich lekkoatletów został już wyczerpany, a odbywające się w drugiej części Igrzysk zawody na Stadionie Narodowym w Tokio będą obfitowały nie tylko w wielkie emocje, ale przede wszystkim w polskie medale.

Książka Jacka Kurowskiego została oceniona w serwisie lubimyczytać.pl na 8.6/10.

„Herosi. 20 historii o polskich olimpijczykach”, Adam Szczepański, Matteo Ciompallini

Na koniec zostawiłem książkę adresowaną do najmłodszych czytelników. Może oni tak jak i ja w ich wieku są fanami sportu? A nawet jeśli nie, to ciekawie wykonana książeczka Adama Szczepańskiego z ilustracjami Matteo Ciompalliniego z pewnością ich zainteresuje. I pozwoli zrozumieć, dlaczego rodzice ciągle oglądają sport.

Odważni, wytrwali i… nieprzewidywalni! Historie legendarnych polskich olimpijczyków.

Nie mieszkają na Olimpie, ale obok nas. Znasz ich twarze z telewizji. Gdy stają na linii startu, cała Polska wstrzymuje oddech z emocji, ale oni zachowują olimpijski spokój. O wyniku może zadecydować podmuch wiatru, niewygodne buty albo… warkocz.

Czy wiesz, ile labiryntów musieli pokonać, ile mitów obalić i jak wiele poświęcić, by stanąć na podium? Co takiego pokazał na stadionie skoczek Władysław Kozakiewicz, że prawie odebrano mu medal? Dlaczego o pechowym warkoczu Elżbiety Krzesińskiej – upartej lekkoatletki – dyskutowała cała Polska? Dlaczego bokser Jerzy Kulej w decydującym pojedynku… stał jak wmurowany – i jak pomogło mu to wygrać? Czy to prawda, że Otylii Jędrzejczak wyrosły od pływania błony między palcami?

Za każdym medalem kryje się inna, niezwykła historia.

Książka Adama Szczepańskiego została oceniona przez użytkowników serwisu lubimyczytać.pl na 8,4 / 10.

Jakich książek sportowych brakuje w tym zestawieniu? Koniecznie dopiszcie swoje propozycje w komentarzu!