Moi konsultanci są mężczyznami. Antropolog sądowy to wyjątek potwierdzający regułę. Należy do cenionego przeze mnie podgatunku homo sapiens: kobieta z jajami.

Niewiele mówię podczas naszych spotkań, nie dlatego, że jestem nieśmiała albo trudno jest mi dojść do głosu. Na pierwsze spotkanie przygotowałam zestaw pytań i usiłowałam ukierunkować strumień świadomości rozmówczyni. Antropolog nauczyła mnie jednak spontaniczności (o wiele więcej inspiracji wynoszę, kiedy wchodząc do Zakładu Medycyny Sądowej nastawiam się wyłącznie na odbiór).

– O, to jest bardzo ciekawa sprawa. – Energiczna konsultantka przeskakuje z tematu na temat. Przed chwilą prezentowała superprojekcję (czyli sposób na sprawdzenie, czy znaleziona czaszka „należeć” mogła do wytypowanej przez policję osoby) i wspominała o rekonstrukcji twarzy (czyli odtwarzaniu wyglądu twarzy na podstawie budowy ludzkiej czaszki), a teraz na stole pojawiają się kości. Czuję ich zapach. Nie drażni mnie, raczej budzi wspomnienie kiepskiej kolonijnej stołówki. – Szczątki ludzkie. Na podstawie budowy miednicy i czaszki ustaliliśmy, że to kobieta. Kobiety mają większe spłaszczenie okolicy ciemieniowej, bardziej pionowe czoła i mniejsze, ale zazwyczaj wyższe czaszki niż mężczyźni. To moje kolejne szczątki ludzkie. Nie robią już na mnie wrażenia: ani śmierć, ani kości, ani pasja, z jaką opowiada o nich konsultantka (przyzwyczaiłam się do dwóch pierwszych, a trzecim zaraziłam). Jednak oczami wyobraźni widzę kobietę, właścicielkę tych kości. Żyje, jest gruba i niczego nieświadoma. Robi małe kroki. Za chwilę umrze. On już ją obserwuje. Muszę to opisać! (Anita Broll bada podobną sprawę w „Bestsellerze”) [książka ukaże się w czerwcu przyp.red.].

– Szacujemy, że denatka miała 60 do 75 lat. – Antropolog pokazuje przepiłowaną kość udową. – Niech pani zobaczy, z wiekiem istota gąbczasta przemieszcza się i zaczynają pojawiać się ubytki.

– Co to jest? – Mój wzrok trafia na obrzydliwie brudny kawałek plastiku. To nie może być to o czym myślę!

– Sztuczna szczęka. Zęby są tak starte, że dawno straciły swój anatomiczny kształt. Sądzimy, że denatka była bezdomna, co tłumaczy m.in. taki stan protezy.

Bezdomnych ludzi nikt nie szuka – notuję, gdy po wizycie w ZMS-ie docieram do domu. Zwykle przez kilka godzin po spotkaniu z antropolog moja wyobraźnia pracuje na wysokich obrotach, zmieniając te wszystkie makabryczne eksponaty, które widziałam, w historie zwykłych ludzi (np. zmumifikowane ciało w mężczyznę o awanturniczym charakterze).

– Wiesz, że można pochować NN bez głowy, a czaszkę zostawić na później? – zagaduję męża chwilę przed snem.

– Martwię się o ciebie…

Nie wiem, o co się martwić? O możliwość zidentyfikowania tożsamości na podstawie zachowanej czaszki, po latach, kiedy pogrzebane ciało się całkowicie rozłożyło? Przecież to może przynieść ukojenie rodzinie (wierzcie mi: po latach poszukiwań bliskiej osoby informacja o tym, że umarła, jest o wiele lepsza niż tkwienie w niewiedzy).

– Wiesz, że to nie najlepsza chwila? Przed snem powinno się myśleć o przyjemnych rzeczach. Szczerze? Nie widzę w tym nic nieprzyjemnego. Czy jestem dziwna? Nie sądzę, ale w razie czego umówię się z psychologiem. Na konsultację. Literacką, oczywiście.