Najsłynniejsza powieść Stendhala.

W prowincjonalnym francuskim miasteczku mieszka w rodzinie właściciela tartaku młody chłopak wyróżniający się fenomenalną pamięcią, ale też wrażliwością i umiłowaniem książek. Ponieważ po klęsce Napoleona – jego idola, droga do szlifów oficerskich dla ambitnego człowieka została zamknięta, postanawia on zostać księdzem i w tym celu zaprzyjaźnia się z miejscowym pastorem, który poleca go merowi na guwernera jego synów.

Julian Sorel poznaje tam kilka lat od siebie starszą matkę chłopców. Siła miłości, która ich ogarnia, jest zaskoczeniem dla obojga. Julian musi wyjechać. Udaje się najpierw do Besançon, a następnie do Paryża. Tu również wzbudza płomienne uczucie…
Jak pisze tłumacz, Tadeusz Boy-Żeleński: Wystarczy się tej powieści poddać, by pływać w rozkoszy.

Historia składa się jakby z dwóch elementów: powieści społecznej — Kronika XIX wieku, jak ją nazwał sam autor oraz wielkiej historii miłosnej. A sam tytuł? "Czerwone i czarne", to mundur i sutanna; to dwie Francje, Francja napoleońska i Francja Burbonów, która nastąpiła nagle po tamtej, brutalnie dławiąc rozkołysany w młodych duszach hymn sławy i czynu.