Paolo Sorrentino to człowiek instytucja. Nie można mieć co do tego wątpliwości, skoro potrafił sprawić, by serial o papieżu był zarówno kontrowersyjny, skrajny, jak i tętnił religią i miłością. Co prawda twórca „Wielkiego piękna” zaliczył ostatnimi czasy wpadkę produkcją o Silvio Berlusconim, lecz nawet w niej dał kilka dowodów swego geniuszu. Bez wątpienia mowa tu o reżyserze wybitnym, acz czy podobnie sprawa przedstawia się na niwie literackiej?

Autor wpadł na dość intrygujący pomysł, by na podstawie zdjęć portretowych Jacopo Benassiego dorobić do nich postaci. Zaprezentować życiorysy, które na kilku stronach pokażą nam, co tkwi w duszach tych ludzi, a może inaczej: co wyobraźnia podpowiada twórcy na temat losów osób z prezentowanych na kolejnych stronach fotografii. Brzmi to jak zaproszenie do szaleństw i materiał na nietuzinkowe literackie rozpasanie.

Z pewnością nie można Sorrentinowi odmówić tego, że pisać potrafi. Tu i ówdzie ukazuje potęgę pojedynczego słowa czy zdania, potrafiąc dokonać przejścia z błyskotliwością znana nam z ekranów kin. Jego opowieści mają rytm, dynamikę, która wciąga i sprawia, że kolejne kartki przelatują w pędzie, a pragnienie poznania kolejnych wydarzeń przypomina trochę los podglądacza, któremu w końcu ktoś odsłonił firanki zakrywające najistotniejsze faktury.

Kogóż tutaj nie znajdziemy: są mafiozi z wyższej i niższej półki, nieudacznicy liczący, że dotkną gwiazd, kobiety u schyłku wieku pragnące młodych ciał, milionerzy i biedacy, desperaci poszukujący w swej nudnej codzienności jakiegokolwiek odkupienia, kochankowie pozornie do siebie niepasujący, pragnienia zupełnie niezrozumiałe, ale także te w pełni namacalne. Galeria charakterów i przeżyć jest tu ogromna, różnorodna i chwilami ekscentryczna, bez wątpienia więc następca Felliniego musiał się dobrze bawić, wymyślając poszczególne wydarzenia.

Zabawę słowem i absurdem widać jak na dłoni, jednak pewna rzecz nie dawała mi spokoju. Jak zawsze w wypadku takich form jedne losy wciągają nas bardziej niż inne, moja wątpliwość wszakże dotyczy tego, czy na maksymalnie kilkunastu stronach można wymyślonym postaciom oddać sprawiedliwość. Sprawić, że zapadną w pamięć i będziemy mieć wrażenie, że je naprawdę poznaliśmy, mieliśmy szansę zrozumieć i pokochać albo znienawidzić.

Szczerze mówiąc, nie mam tej pewności, bo choć czyta się to znakomicie, to nie sposób pozbyć się wrażenia, że ma to formę wariacji scenarzysty, który wymyśla postaci do kolejnego filmu, a jeśli pójdą one nie w tę stronę, co trzeba, ucina ich egzystencję w losowym momencie. Chwilami trudno nie patrzeć na te koncepcje inaczej niż na odrzuty pomysłów na inkarnacje filmowe, które szkoda było wyrzucić, a tu jako swego rodzaju składowe wypadają całkiem przyzwoicie.

„Nieistotne wizerunki” mają bez wątpienia siłę przyciągania, ale bardziej przemawiają do mnie jako zestaw ćwiczeń scenopisarskich niż wysmakowana proza. Choć zachowują swój czar i urok, nie potrafią jednak przebić pewnej bariery zaangażowania i zamiast wciągnąć w prezentowane losy bez pamięci, przelatują przez palce, nie dając się w pełni uchwycić.

Patryk Rzemyszkiewicz