„Makiaweliczny” ma zabarwienie pejoratywne (z synonimy.pl: cyniczny, przebiegły, podstępny, przewrotny, diaboliczny, perfidny, obłudny, nikczemny, szubrawcy, judaszowy, nieszlachetny). Tymczasem makiawelizm w polityce, w biznesie, a nawet w życiu – to racjonalne podejście wykorzystujące wiedzę o relacjach społecznych i o ludzkich słabościach do skutecznego działania. Dziś ta wiedza i umiejętność nabywana jest przez polityków w stadium przedszkolnym. Że to niemoralne? Cóż.
Tylko że Machiavelli twierdził, że wartością usprawiedliwiającą działanie moralnie wątpliwe, jest skuteczna egzekucja racji stanu. A dziś jej miejsce zajmuje racja partii lub nawet „moja racja” przekonanego o swej nieomylności polityka. Makiawelizm nasz powszechny. Próbuje się go, za radą Mistrza, pakować w pachnące papierki i wielkie słówka, a przede wszystkim do końca zaprzeczać faktom. Mistrz się cieszy w zaświatach?
„Kiedy więc konieczność wymaga, aby książę potrafił zapatrywać się na zwierzęta, musi lisa i lwa naśladować. Lisem trzeba być aby się poznać na sidłach, lwem, aby przestraszyć wilków. Kto tylko lwa naśladuje, ten nie rozumie rzeczy. Roztropny książę nie może i nie powinien dotrzymać słowa, jeśli by to było ze szkodą dla niego i jeśliby ustały powody, które go do dania słowa skłoniły. Gdyby wszyscy ludzie byli uczciwi, rada ta nie byłaby na miejscu, lecz są przewrotni i na dane tobie słowo nie zważają, więc i ty nie powinieneś dotrzymać twego słowa.(…) Tym dalej zajdziemy, im lepiej lisa naśladujemy. Ale ten przymiot trzeba umieć doskonale zamaskować oraz być niepospolitym zmyślaczem i obłudnikiem. Ludzie bowiem są do tyla dobroduszni, a chwilowa potrzeba tak bardzo na nich wpływa, że zwodziciel zawżdy znajdzie tego, co się da oszukać. Powołam tutaj tylko jeden przykład. Papież Aleksander VI nic nie robił, tylko oszukiwał ludzi. Nawet o czym innym nie myślał, przecie zawsze znalazł takich, którzy mu się podejść dali. Nikt też nad niego nie posiadał więcej wprawy w dawaniu przyrzeczeń i w umocnieniu tychże największymi zaklęciami. Przy tym wszystkim zgoła nic nikomu nie dotrzymał. Jednakowoż udawały mu się jego plany, bo dobrze znał tę stronę świata.”



Mam czasem wrażenie, że w naszej ojczyźnianej rzeczywistości (choć pewnie nie tylko naszej) funkcjonuje niezwykle głęboko zakorzeniony pewien mit dotyczący politycznego pragmatyzmu. Głosi on mianowicie, że my, Polacy, jesteśmy narodem reprezentującym siły czystego Dobra, kierujemy się wyłącznie wzniosłymi, wielkimi, najwyższymi wartościami, typu Wierność Sojusznikom (i niezachwiana wiara w ich wierność…), Wola Narodu, Dobro Powszechne, Walka o Wolność Uciśnionych, Chwała Poległym, Wspólnota w Walce Przeciw (czemuś, komuś) i tak dalej. Kierowanie się racjonalnymi przesłankami, wykorzystywanie znanych z historii mechanizmów i korzystanie z nich na użytek władzy uważa się, najogólniej rzecz ujmując, za niegodne, za kulisy polityki uprawianej cichaczem za zamkniętymi drzwiami gabinetów. Makiawelizm traktuje się jako negatywnie nacechowany moralnie, ponieważ opisuje – i doradza stosowanie – zasad moralnie wątpliwych. Pamiętajmy jednak, że mowa tu o polityce. Gdzie w polityce dziś przestrzega się jakichkolwiek zasad moralnych? Czyżby ktoś wierzył jeszcze, że są politycy prawi i czyści? Czy polityka MOŻE być moralnie czysta? Wydaje się więc, że wszyscy znakomicie poruszają się w makiawelicznej rzeczywistości, a z rad Machiavellego korzystają całymi garściami.

„Makiaweliczny” ma zabarwienie pejoratywne (z synonimy.pl: cyniczny, przebiegły, podstępny, przewrotny, diaboliczny, perfidny, obłudny, nikczemny, szubrawcy, judaszowy, nieszlachetny). Tymczasem makiawelizm w polityce, w biznesie, a nawet w życiu – to racjonalne podejście wykorzystujące wiedzę o relacjach społecznych i o ludzkich słabościach do skutecznego działania. Dziś...