Można szczuć słowem,

można szczuć modlitwą,

można dzielić Polskę,

tnąc krzyżem jak brzytwą.*

Polska to kraj, w którym zasady funkcjonowania wszystkich struktur publicznych regulowane są przepisami prawa państwowego, natomiast o funkcjonowaniu Kościoła mowa jest w prawie kanonicznym. Każdy z tych zbiorów zasad odnosi się do innego zakresu problematyki, z tym że nadrzędnym jest prawo państwowe. Decyzję o rozdzieleniu państwa i Kościoła zapisano w Konstytucji RP z 1997 roku, które określane jest jednak jako rozdział o charakterze przyjaznym. To, co jest zapisane w dokumentach, niestety nie zawsze przekłada się na rzeczywistość. Czy w kraju nad Wisłą można poważnie mówić o państwowości świeckiej?

W Polsce mieszka ponad 38 milionów Polaków, z czego niespełna 34 miliony deklaruje przynależność do Kościoła rzymskokatolickiego (źródło: GUS Polska). To tak duża liczba osób, że trudno jest się dziwić dużym wpływom prawa kanonicznego na codzienność – sami zgodnie z powyższymi danymi zdecydowaliśmy się go przecież przestrzegać. Problem pojawia się jednak wtedy, kiedy to nie obywatele narzucają w kwestiach wiary tok rozumowania rządzącym, a odwrotnie, państwo wymusza na społeczeństwie dostosowanie się do nauki Kościoła. Trudno jest też zaakceptować sytuację, w której Kościół jawnie próbuje wywierać wpływ na państwowość. Gdyby na to pozwolić, nie moglibyśmy zaprzeczyć, że Polska to państwo wyznaniowe. Nie jest nim jednak, ponieważ Konstytucja mówi coś innego. Mimo to wpływ, jaki Kościół ma na naszą codzienność, jest ogromny – czy tego chcemy, czy nie.

Agata Diduszko-Zyglewska jest warszawską radną obecnej kadencji, dziennikarką, publicystką oraz działaczką społeczną angażującą się w sprawy dotyczące środowisk LGBT+, praw kobiet, praw mniejszości wyznaniowych i narodowych czy uchodźców. Jest żoną, matką i przy tym osobą niewierzącą (dla niektórych ludzi to oznacza patologię), która podejmuje w bardzo odważny sposób osobistą i publiczną walkę zarówno z Kościołem katolickim, jak i instytucjami go wspierającymi. Okazuje się bowiem, że ktoś, kto nie wierzy w Boga, ma prawo do tego samego, co wspomniane 34 miliony polskich katolików. Wydaje się to oczywiste, ale mimo to wcale takie nie jest, kiedy dzieci Agaty Diduszko-Zyglewskiej są wypraszane na korytarz (gdzie przez 45 minut pozostają bez opieki), ponieważ ich koleżanki i koledzy z klasy mają w tym czasie lekcję religii, a one decyzją rodziców mają w niej nie uczestniczyć. Oczywiście autorka mogła poprzestać na napisaniu skargi do dyrekcji szkoły i prośby o zmianę planu lekcji na taki, w którym religia byłaby na pierwszej bądź ostatniej godzinie lekcyjnej. Zrobiła jednak o wiele więcej – napisała „Krucjatę polską” i rzuciła w ten sposób pierwszą kość niezgody.

Książka jest nie tylko zbiorem osobistych refleksji autorki na temat sytuacji w Kościele, ale przede wszystkim wynikiem wielu lat zbierania doświadczeń i gromadzenia wiedzy. Agata Diduszko-Zyglewska uderza w Kościół merytorycznie, poruszając sprawę zasadności istnienia funduszu kościelnego, klauzuli sumienia lekarzy, religii w szkołach świeckich, zakazu kapłaństwa kobiet, i nie oszczędza przy tym polityków obozu rządzącego, wspominając o miesięcznicach smoleńskich czy aborcji. Wszystko to jest poparte konkretnymi zarzutami, które zostały nie tylko sformułowane specjalnie na potrzeby tej książki, ale i postawione na drodze oficjalnego dziennikarskiego śledztwa. Autorka jest ekspertem w tym, o czym opowiada, i czujemy to w każdym zdaniu. Nie zwodzi nas i nie próbuje manipulować. Przedstawia fakty, z którymi nikt tak naprawdę nie może dyskutować – ani politycy, ani tym bardziej Kościół.

Mnogość spraw, którym autorka poświęca uwagę, nie zmienia jednak faktu, że najbardziej poruszające są rozdziały dotyczące pedofili wśród księży i zakonnic. To najbardziej rozbudowana część książki, która wzbogacona została zapisem rozmów z ekspertami. Są wśród nich osoby będące ofiarami księży pedofili, ale też adwokat, psychologowie czy autor głośnego reportażu „Tylko nie mów nikomu” – Tomasz Sekielski. Całość robi ogromne wrażenie, którego wydźwięk jest bardzo niekorzystny dla instytucji Kościoła.

Tak zaczął się mój koszmar. To trwało dwa lata. Osiem miesięcy – potem gdzieś zniknął. Pięć lat. Piętnaście nocy. Kazał przysiąc milczenia. Musiałem chodzić tam co piątek. Rodzice bili mnie, jak wagarowałam. Mówił, że to nasza tajemnica. Że jeśli powiem, Bóg mnie ukarze. Że umrze mama. Że wyrzucą mnie ze szkoły. Że zostanę sama na świecie. Że nikt mi nie uwierzy. Chciałem wyskoczyć oknem. Wzięłam dużo tabletek i zrobiło mi się niedobrze. Miałem czternaście lat i zacząłem pić dużo alkoholu, bo wtedy było lżej. Zacząłem się moczyć i miałem koszmary. W szkole powiedzieli, że jestem trudnym dzieckiem. Miałem dwanaście lat, nie wiedziałem, komu o tym powiedzieć. Zrozumiałem, że nikt mi nie pomoże.**

Polecam „Krucjatę polską” wszystkim, bez względu na poglądy religijne. To książka o bardzo aktualnej tematyce, obok której nie wolno nam przejść obojętnie.

Izabela Straszewska

* Fragment piosenki Marii Peszek „Polska A B C i D”.

** Cytat z książki.