(2010)

„[...] książka o spotkaniach młodego polskiego reportażysty i podróżnika z rosyjską sektą wissarionowców, która żyje na Syberii, na południu Kraju Krasnojarskiego, w środku tajgi [...] Członkowie sekty porzucili wszystko, by razem z Wissarionem – byłym milicjantem drogówki, który podaje się za Jezusa Chrystusa – rozpocząć nowe życie duchowe poza systemem finansowym. Autor [...] daje pogłębiony i wolny od klisz taniej sensacji portret ludzi, którzy w różnych momentach swego życia uwierzyli w Wissariona” (tył okładki) – zgrabnie napisane, ale wprowadza w błąd. Książka jest zestawieniem różnych tekstów z okresu kiedy autor wprawiał się w pisaniu. Tylko połowa dotyczy wiernych z tzw. Zony* (!).

Czytając, można odnieść wrażenie że przegląda się nieco ambitniejszego bloga, na którym umieszczane są różne zapiski: osobiste obserwacje, zalążki reportaży, własne tłumaczenia wierszy i tekstów religijnych, zdjęcia oraz relacje z podróży – to co udało się opublikować, oraz to co poszło do szuflady. Wersje pierwotne i przeredagowane. Najstarsze notatki sięgają roku 1997, ale pisane były około 1999 [Jędrzej Morawiecki (1977) miał wtedy 20 lat]. Ostatnie musiały powstawać w 2010 i tuż przed, niektóre zapewne specjalnie do tej książki.

Zapiski są próbą utrwalenia młodzieńczych doświadczeń, niekiedy pełnią funkcję zbliżoną do dziennika czy pamiętnika, nawet jeśli formalny zamysł jest inny. To co spaja całość to osoba autora, który jak każdy piszący, chce sobie coś udowodnić („Cogito ergo sum”),utrwalić swoje myśli, zostać zauważonym i zebrać dotychczasowe zapiski do kupy. Chyba każdy kto regularnie stuka w klawiaturę podziela to odczucie. Jest to zrozumiałe, ale lepiej postawić na spójność.

Relacje z Bułgarii czy Kazachstanu to właściwe teksty o niczym, porządnie napisane, ale nudne. Misjonarska działalność polskich księży czy papieskie pielgrzymki papieża Polaka to tematy mało porywające, o których należy pisać krytycznie i w szerszym kontekście niż ten kreślony przez katolickich publicystów**.

Teksty dotyczące rosyjskich sekt, ale nie związane bezpośrednio z osobą Wissariona, a także relacja z kongresu geopolitycznego w Moskwie*** – można uznać za próbę osadzenia reportaży o mieszkańcach Zony w określonym kontekście historyczno-kulturowym. Na upartego można stwierdzić, że są na miejscu – jednak reportaże o polskich duchownych znad Morza Czarnego i kazachstańskich stepów już nie. Jedyny wspólny mianownik to wiara [ulubiony temat autora – wałkowany również w innych książkach, np. całkiem dobrym „Krasnojarsku zero” (2012),napisanym do spółki z Bartoszem Jastrzębskim]. To jednak za mało by zestawienie było sensowne.
Nie do końca pasują też reportaże o dzieciach ulicy. W dodatku są dosyć krótkie, przez co wypadają nieco tendencyjnie.

Teksty poświęcone mieszkańcom osad na południu Kraju Krasnojarskiego, są zdecydowanie najlepsze. Przyjemna lektura, napisana z poetycką wrażliwością: barwnie, ciekawie, z odrobiną ironii i sarkazmu. Nie jest to głębokie wniknięcie w życie tych ludzie, ale daje ogólny ogląd na to co dzieje się w tajdze, w pobliżu jeziora Tiberkul (Тиберкуль****),i pozwala wyrobić sobie opinie. Poza tym jest zwyczajnie zajmujące. (Minus za żenujący pijacki bełkot w Transsibie, do bólu młodzieńczy i skrajnie męczący – odnotowanie tego było bez wątpienia objawem szczerości, ale dla własnego dobra trzeba było to przemilczeć).

Wedle jednego z ostatnich newsów, Wissarion został zatrzymany przez policję w związku z wyłudzaniem pieniędzy i stosowaniem przemocy psychicznej wobec członków wspólnoty (2020)*****.

•

Tytuł zbiorku pochodzi od jednego z tekstów (str. 89),stosowny cytat znajdziemy na str. 93: łuskanie światła jest metaforą wydobywanie dobra, dostrzegania w drugim człowieku elementu pozytywnego, właściwych intencji, poczciwości itd. – a przynajmniej tak to chyba trzeba interpretować. Może tyczyć się również dobrych uczynków, budowy właściwej atmosfery stosunków międzyludzkich. Brzmi zagadkowo, osobliwie i nierealnie – na tytuł się nadaje.
Co zaś się tyczy podtytułu („Reportaże rosyjskie”) – trzy teksty nie dotyczą Rosji, poświęcone są Białorusi, Bułgarii i Kazachstanowi, a i nie wszystko co tu zawarto można podciągnąć pod reportaż...

•

W Polsce, kraju jednolitym religijnie, termin sekta kojarzy się negatywnie i ma pejoratywny wydźwięk. Choć sam w sobie jest neutralny, to jednak w potocznym dyskursie, zwłaszcza tym sprzed lat, kiedy kościół nie był tak bardzo skompromitowany jak dziś [2020], odnosił się do grupy manipulującej swoimi członkami i odwodzącej od „jedynej słusznej wiary”.

Początkowo chrześcijanie sami tworzyli sektę, pierw żydowską, a po przeróbkach św. Pawła w pełni kosmopolityczną – co istotne, odbieraną negatywnie na obu etapach: nieakceptowaną przez Żydów, którzy w większości nie pokładali wiary w Jezusa jako nowego proroka, a także politeistów, tolerancyjnych wobec innych wierzeń, o ile te nie negowały otwarcie ich bogów i przekonań.

Dlatego kiedy autor piszący dla Tygodnika Powszechnego, deklaruje w książce wiarę w ciało i krew Chrystusa, a potem dworuje sobie z Wissariona, to ciężko oddalić myśl, że w zasadzie my mamy prawo do tego samego – tak względem niego jak i jego wyznania. Czy przekonanie o transformacji mąki z wodą w ciało Chrystusa jest bardziej poważne od jeżdżenia w tajgę do byłego milicjanta z Krasnodaru? Duże religie mogą gardzić mniejszymi. W obawie o utratę wiernych – a co za tym idzie wpływów i pieniędzy – będą starać się je oczernić i zdyskredytować. Ich początki były identyczne, ale nie chcą o tym pamiętać. Oferują to samo, i nie chcą konkurencji. Sprawa jest prosta – dlatego lepiej by w tych tematach wypowiadał się ktoś nieobciążony religijnie.

•

Uwagi: str. 13 – przed porodem (tj. przed terminem porodu); str. 18 – powtórka informacji że eks-wojskowy (pułkownik) jest drugim duchownym; str. 32 – brak przerwy przed myślnikiem; str. 68 – autor podaje że Wissarion [Сергей Анатольевич Тороп) urodził się w 1969, ale ruska i polska Wikipedia podają zgodnie 1961 (https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BF,_%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B9_%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%87); str. 74 – Rejrich (Roerich/Rerih [Рерих]),na str. 175 „Rericha”; str. 88 – fizjologicznym (filozoficznym); str. 95 – powtórzenie informacji o wysypisku ze str. 94; str. 102 – mamin (maminy?); str. 103 – nie uformowany (nieuformowany); str. 105 – Interkontinental (Intercontinental) [dalej zapisuje nazwę hotelu poprawnie]; str. 108 – Queenu (Queen); str. 112 – Rosja Putinowska (putinowska – „przymiotniki od nazwisk piszemy wielką literą, gdy odpowiadają na pytanie: czyj?, a małą, gdy odpowiadają na pytanie: jaki?” https://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/mickiewiczowski-czy-Mickiewiczowski;7609.html); str. 119 – „Kruche po wegańskiej diecie kości” (i powtórzenie tego fałszywego przeświadczenia na str. 132) – przy odpowiednio zbilansowanej diecie roślinnej nie ma tego problemu, autor mówi o staruszku, jeśli ma jakieś kłopoty z łamliwością kończyn, to z racji wieku, ewentualnie z uwagi na dziwactwa żywieniowe sekty która je placki z paproci; str. 122 – Szreka (Shreka) – skoro w polskiej dystrybucji filmy z zielonym ogrem miały zapis angielski, po co to zmieniać?; str. 132 – ufo (UFO – to akronim!); str. 135-136 – nieproporcjonalnie długa notka (względem reszty); str. 137 – cytat na prawie pół strony – z tego co już w książce było; str. 138 – kolejny cytat z początku książki; str. 173 – Międzynarodowoego (literówka); str. 188 – „[...] przyjaźń pomiędzy narodami” – lepiej byłoby dać „między”; str. 199 – „[...] wielka płyta sterczała czarnymi, smutnymi kikutami kasztanów i bzu” – z tego opisu wynika że gałęzie są częścią budynku (bloku) + „fińskiej zatoki” – taka ona fińska jak i estońska czy ingryjska, z uwagi na to że mowa o Zatoce Fińskiej z perspektywy miasta Petersburg, lepiej byłoby użyć formalnej nazwy geograficznej pisanej z dużej litery (z drugiej strony – Finowie, Estończycy i Iżorowie to ludy fińskie, a zatoka przy nieco innym układzie sił mogłaby należeć wyłącznie do nich...); str. 204-205 – „Dżeki Czanem” (Jackie Chanem) – Jackie Chan, aktor przybrał sobie angielskie imię, pod nim robił karierę, nazwisko jest w transkrypcji angielskiej, zapisane łacinką, po co więc na siłę spolszczać?; str. 214 – Nowikowym (Nowikowem); str. 218 – ekstrasens to nie tylko jasnowidz, ale ogólnie człowiek posiadający paranormalne zdolności.

Z uwagi na to że teksty są z różnych lat, dobrze byłoby podać daty powstania oraz pierwotnej publikacji. (To pomaga lepiej powiązać treść z ówczesnymi realiami).

* Teksty poświęcone wissarionowcom (wyjąwszy terminy ze słowniczka zamieszczonego na końcu): str. 9-28; 59-81; 85-88; 119-140 (album); 143; 156-168; 171; 181-182 (początek i koniec strony); 190; 198-215 – razem jakieś 103,5 na 215 stron tekstu.
** Proponuje obejrzeć interesująca sondę uliczną sprzed kilku lat (2014) – link niżej. Administrator kanału, dodał do filmu zabawny, uderzający w sedno opis: „Bardzo ciekawy obraz polskiego społeczeństwa kochającego polskiego papieża, choć nie bardzo wiedzącego za co”.
Sonda na temat kanonizacji Jana Pawła II [2014]
https://www.youtube.com/watch?v=Nyq8VSH6QwE
Oglądając materiał stale czułem zażenowanie i zawód. Materiał dosyć dobrze pokazuje co reprezentuje statystyczny Polak-katolik. Opisywani przez Morawieckiego pielgrzymi grają właśnie w tej lidze.
*** Tekst dostępny tu: http://www.khg.uni.wroc.pl/files/khg6_Rep._Morawiecki.pdf
I Międzynarodowy Kongres Naukowy „Globalistyka 2009”.
**** Jezioro Tiberkul (Тиберкуль) i Miasto Słońca (Город Солнца) [Google Maps]:
https://www.google.com/maps/place/Tiberkul',+Kraj+Krasnojarski,+Rosja,+662925/@53.8856762,93.9676613,13367m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x5d25d09f855c4cf1:0x2322f6168c8007c1!8m2!3d53.9077894!4d94.038595

https://www.google.com/maps/place/City+of+Sun/@53.8655955,94.0763322,3a,75y,90t/data=!3m8!1e2!3m6!1sAF1QipNUr4LqUIBKKHJB7UGH6bqXIhRgRs-NoXWiwk8J!2e10!3e12!6shttps:%2F%2Flh5.googleusercontent.com%2Fp%2FAF1QipNUr4LqUIBKKHJB7UGH6bqXIhRgRs-NoXWiwk8J%3Dw114-h86-k-no!7i4000!8i3000!4m13!1m7!3m6!1s0x5d25d09f855c4cf1:0x2322f6168c8007c1!2sTiberkul',+Kraj+Krasnojarski,+Rosja,+662925!3b1!8m2!3d53.9077894!4d94.038595!3m4!1s0x5d25d049a3bedc55:0xefc60dbd31ba6721!8m2!3d53.8655867!4d94.0763569
***** Wissarion, "rosyjski Jezus", zatrzymany. W tle przemoc psychiczna
Rafał Wójcik, 23 września 2020
https://wyborcza.pl/7,75399,26329395,rosyjski-jezus-zatrzymany-w-tle-przemoc-psychiczna.html
Zarzuty nie zawsze muszą być prawdziwe, zwłaszcza w putinowskiej Rosji. Całoroczne koczowanie w tajdze to zabawa na którą wszyscy dorośli przystali świadomie i dobrowolnie. To że przystali, sugeruje że nie wszystko u nich gra, zwłaszcza z głową – a stąd już krótka droga do histerii i oskarżeń z sufitu.
Ciężko powiedzieć czy Wissarion to niegroźny wariat, czy człowiek którego od czasu do czasu zalewa zła krew, który faktycznie bywa nieprzyjemny i potrafi robić cyrki. Niestety z książki Morawieckiego się tego nie dowiemy.

(2010)

„[...] książka o spotkaniach młodego polskiego reportażysty i podróżnika z rosyjską sektą wissarionowców, która żyje na Syberii, na południu Kraju Krasnojarskiego, w środku tajgi [...] Członkowie sekty porzucili wszystko, by razem z Wissarionem – byłym milicjantem drogówki, który podaje się za Jezusa Chrystusa – rozpocząć nowe życie duchowe poza systemem finansowym....

Reportaże wzbudziły we mnie ambiwalentne odczucia. Z jednej strony opisy Syberii oraz ruchu wissarionowców są fascynujące i przekonują do ich stylu życia, jednakże z drugiej, jest w nich jakiś element, który męczy odbiorcę. Opisy degrengolady założeń sekty ukazują prawdziwą ludzką naturę, i w tym aspekcie, książka staje się uniwersalnym obrazem ludzkich działań. Książka napisana jest bardzo obrazowym językiem i czuje się w niej prawdę, jednak myślę, że nie spodoba się każdemu, ale na pewno trafi do fanów reportażu.

Reportaże wzbudziły we mnie ambiwalentne odczucia. Z jednej strony opisy Syberii oraz ruchu wissarionowców są fascynujące i przekonują do ich stylu życia, jednakże z drugiej, jest w nich jakiś element, który męczy odbiorcę. Opisy degrengolady założeń sekty ukazują prawdziwą ludzką naturę, i w tym aspekcie, książka staje się uniwersalnym obrazem ludzkich działań. Książka...

z przykrością wystawiam negatywna opinię. Książka sama w sobie nie porwała mnie. Wręcz znudziła.

z przykrością wystawiam negatywna opinię. Książka sama w sobie nie porwała mnie. Wręcz znudziła.

Słyszałem wiele ciepłych słów o tej książce, i spodziewałem się naprawdę dobrej lektury. Niestety, zawiodłem się.
Książka Morawieckiego z założenia miała traktować o sekcie wissarionowców - ludzi, którzy porzucili życie doczesne i osiedlili się z dala od cywilizacji w tajdze. Ich życie było obostrzone wieloma zakazami, jak np. ostra dieta wegańska czy surowe zasady w ich wioskach panujących. O sekcie jednak traktuje jedynie połowa książki - reszta jest poświęcona różnym kwestiom - od Moskwy i Transsibu, przez dworzec w Brześciu i pielgrzymkę Papieża do Kazachstanu aż do pielgrzymki Papieża do Bułgarii. Jest to według mnie minus, bowiem autor, zamiast skupić się na jednym problemie, próbuje opisać wiele rzeczy, co w rezultacie daje wynik ujemny - w zasadzie nie wiadomo, o czym książka jest. Nie dowiedziałem się wiele o sekcie wissarionowców.
Najwartościowszą częścią jest ta, dotycząca pielgrzymki JP II do Kazachstanu - opisana dość wyczerpująco od strony tamtejszych ludzi.
Styl autora jest dosyć ciężki, przynajmniej dla mnie. "Łuskania" nie czyta się zbyt dobrze.
A jako, iż też podróżuję po wschodzie, to dużych niespodzianek dla mnie w tej książce nie było - albo się spotkałem z podobnymi sytuacjami/mentalnością (może poza tymi ekstremalnymi sytuacjami z pociągu Kolei Transsyberyjskiej; ja unikam jak ognia picia w pociągu z nieznajomymi),albo już gdzieś czytałem.
Podsumowując - książka przeciętna.Przeczytać można, ale wielkich sensacji nie będzie.

Słyszałem wiele ciepłych słów o tej książce, i spodziewałem się naprawdę dobrej lektury. Niestety, zawiodłem się.
Książka Morawieckiego z założenia miała traktować o sekcie wissarionowców - ludzi, którzy porzucili życie doczesne i osiedlili się z dala od cywilizacji w tajdze. Ich życie było obostrzone wieloma zakazami, jak np. ostra dieta wegańska czy surowe zasady w ich...

Wbrew opisowi z tylnej okładki, nie jest to książka tylko o wissarionowcach. Morawiecki ma specyficzny styl, który ni to nuży, ni to ciekawi, lecz przez to jest wyjątkowy i ma swój urok. Pytanie, czy czytelnikowi starczy cierpliwości, aby przebrnąć przez tę książkę. Mnie się udało, ale nie uważam, aby zbiór tych reportaży wnosił wiele w rozwój wiedzy o Rosji i wissarionowcach. Co nie oznacza, że nie robi tego wcale i nie warto po tę pozycję sięgnąć. Jest to książka dla wytrwałych.

Wbrew opisowi z tylnej okładki, nie jest to książka tylko o wissarionowcach. Morawiecki ma specyficzny styl, który ni to nuży, ni to ciekawi, lecz przez to jest wyjątkowy i ma swój urok. Pytanie, czy czytelnikowi starczy cierpliwości, aby przebrnąć przez tę książkę. Mnie się udało, ale nie uważam, aby zbiór tych reportaży wnosił wiele w rozwój wiedzy o Rosji i...

Rosja jest mozaiką religijną. Już od XIX wieku państwo wspierało rozwój sekt, dając nowym Chrystusom około pół hektara ziemi po to, by rozbijać jedność Cerkwi. Morawiecki zagłębia się w starodruki, sięga do czasów średniowiecznych i przytacza fakty historyczne z sekciarskich rosyjskich ruchów, próbując zrozumieć ich genezę. Jest to zatem podróż nie tylko w przestrzeni, ale również w czasie. Ale w książce Morawieckiego możemy odkryć jeszcze jeden aspekt wędrówki – jest to również wewnętrzna pielgrzymka samego autora w głąb siebie. Morawiecki nie boi się odautorskich, osobistych komentarzy i refleksji. Język, którym się posługuje, jest plastyczny i niekiedy kolokwialny, ale to dodaje reportażom kolorytu. Zabawne anegdotki oddają natomiast klimat rosyjskiej mentalności. Czy Morawiecki stara się łamać stereotypy? Nie, zapewne nie to jest istotą jego podróży, ale historie, które przytacza, opisy rosyjskiej gościnności mówią same za siebie. Teksty uzupełnione są zdjęciami autorstwa Macieja Skawińskiego. Z fotografii patrzą na czytelnika bohaterowie Morawieckiego, jest tam, oczywiście, i sam Wissarion.
Całość tekstu na stronie: http://e-czaskultury.pl/czytanka/literatura/568-witajcie-w-naszej-bajce

Rosja jest mozaiką religijną. Już od XIX wieku państwo wspierało rozwój sekt, dając nowym Chrystusom około pół hektara ziemi po to, by rozbijać jedność Cerkwi. Morawiecki zagłębia się w starodruki, sięga do czasów średniowiecznych i przytacza fakty historyczne z sekciarskich rosyjskich ruchów, próbując zrozumieć ich genezę. Jest to zatem podróż nie tylko w przestrzeni, ale...