"Deo laudes" to zwięzła, ale bardzo kompetentnie napisana monografia schizmy donatystycznej, która w IV-V w. dzieliła Kościół w Afryce Północnej. Wokół dziejów tej kontrowersji powstało wiele sprzecznych pomysłów, by wymienić tylko powiązanie jej z wielkimi ruchami społecznymi obalającymi formację niewolniczą (marksiści) czy z antyrzymskimi dążeniami punickiej ludności regionu (Frend). Adamiak rzeczowo opisuje problemy badacza kontrowersji donatystycznej, wychodząc od trudnych źródeł, jakimi są głównie teksty autorstwa ich przeciwników. Następnie omawia problem prześladowań i roli etosu męczeństwa w afrykańskim chrześcijaństwie, gdyż są to sprawy kluczowe dla zrozumienia schizmy, która zaczęła się właśnie od tego, że jeden z konsekratorów problematycznego biskupa miał (podobno) należeć do grupy traditores, czyli tych duchownych, którzy wydali prześladowcom święte księgi. Od tego się zaczęło, a potem obie strony okopały się na swych pozycjach, a podział narastał mimo że władze cesarskie wyraźnie popierały stronę katolicką i w końcu doprowadziły do unii. Autor zwraca uwagę przede wszystkim na dwa różne podejścia do kwestii Kościoła. W opinii strony donatystycznej miał on być Kościołem czystych, podczas gdy strona katolicka widziała w nim miejsce także dla grzeszników. Adamiak stawia na końcu ciekawą tezę, może nieco publicystyczną, ale bardzo wyrazistą i niepozbawioną podstaw, że sytuacja w późnoantycznej Afryce Północnej przypomina nieco realia Polski po 1989 r. W jaki sposób? Odsyłam do lektury tej niezwykle ciekawej pozycji.

Tomasz Babnis

"Deo laudes" to zwięzła, ale bardzo kompetentnie napisana monografia schizmy donatystycznej, która w IV-V w. dzieliła Kościół w Afryce Północnej. Wokół dziejów tej kontrowersji powstało wiele sprzecznych pomysłów, by wymienić tylko powiązanie jej z wielkimi ruchami społecznymi obalającymi formację niewolniczą (marksiści) czy z antyrzymskimi dążeniami punickiej ludności...